Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

ZÜ'L-CELALİ VE'L-İKRAM-CELİL

Yeni Sayfa 1

﴿

ذَو الْجَلاَلِ وَ اْلإِكْرَامِ - اَلْجَلِيلُ ﴾
ZÜ'L-CELÂLİ
VE'L-İKRÂM - CELÎL

Celîl ismi, Kur'an'da bu şekliyle değil, Zü'l-celâli ve'l-ikrâm olarak Rahmân
sûresinde iki yerde geçer. Yüce Allah şöyle buyurmaktadır:

?Celâl ve ikram sahibi olan Rabb'inin yüzü (zatı) bâkî kalacaktır.?[1]

?Celâl ve ikram sahibi olan Rabb'inin adı ne yücedir.?[2]

Celâl, emir ve yasak koyma hakkına sahip olan anlamına gelir. İnsanlar arasında
birinin celâl sahibi olması demek, başkaları üzerinde uygulayıcı gücü olan ve
kendisine itaatten başka yol bulunmayan kimse demektir. Yüce Al­lah'ın yarattığı
kimseler üzerinde uygulayıcı gücü ve itaati zorunlu olduğuna göre kendisine
Celîl ve Celâl isminin verilmesi gerekir.

Bu yüzden Allah'ı, diğer insanlardan daha fazla tanıyan âriflerin pek çoğu bu
isimlerle O'na dua etmeyi tercih ederler.

Ebû Süleyman der ki: ?Celâl, Allah'ın yüceliğine ve ululuğuna delalet eder.
O'nun şanı pek yücedir. O'nun dışındaki her büyük, küçüktür; her üs­tün
aşağıdır.?[3]

Zü'l-celâli ve'l-ikrâm, ululuk ve ikram sahibidir. Bütün üstün sıfatlar O'na
bulunur ve hiç kimse O'ndan üstün olamaz. O'nun ululuk ve yüceliğini kimse
hakkıyla kavrayamaz.

Kurtubî, ?Zü'l-celâli ve'l-ikrâm? cümlesinin anlamı hakkında şunları söyler:
?Zü'l-celâli ve'l-ikrâm, azamet ve ikram sahibi olan demektir. Bir ha­dis-i
şerifte Hz. Peygamber: ?Yâ Ze'l-celâli ve'l-ikrâm'ı sıkça tekrarlayın.?
bu­yurmaktadır.[4]
Celâl; azamet, yücelik, ululuk, büyüklük ve izzet vasıflarına sahip olmak,
varlıklara has sıfatlardan uzak olmak demektir.

O hâlde celâl, Allah'ın zatına has bir sıfattır. Zü'l-ikrâm ise, ikram sahibi
demektir. İkram, nimet verme anlamındaki ?in'am? sözcüğünden daha özel bir anlam
taşır. İn'am genel, ikram ise özeldir. Çünkü in'am sahibi, kendi fazlından
nimeti hak edene verdiği gibi, katında hiçbir değeri olmayan kimseye de
verebilir. Kendisine isyan edenlere, emir ve yasaklarına aykırı davrananlara
nimet ver­mesi bunu göstermektedir.

Bu tür nimet, ikram olarak adlandırılmaz. Oysa ikram, nimet verenin değer
verdiği, sevgi ve saygı gösterdiği kimselere nimet verdiğinde kullanılır.
Örneğin; velilere verdiği keramet nimetlerini ifade etmek için ?ekremehu? (ona
ikramda bulundu) denilir.

Allah, başkalarına ikram etmediği nimetleri kendilerine ikram ederek onları
onurlandırmış, değer ver­miş ve üstün makamlarla onları ödüllendirmiştir. Allah,
nimetini hak edene de etmeyene de verir. Ancak ikramı, hak etmeyenden başkasına
vermez. Âhirette nimetini hak etmeyenlere vermediği gibi.

Allah, kullarına bu dünyada ikramda bulunabileceği gibi onu, âhirete de
erteleyebilir. Bu durumda O'nun ikramı bütün varlıklar için genel, hakikat ehli
için de özel olur.[5]
Allah, insanları diğer varlıklardan üstün tutarak genel ikramda bulunduğunu bize
şöyle haber vermektedir: ?Andolsun, biz Âde­moğlunu yücelttik?[6]

Buna göre; Allah, Zü'l-celâli ve'l-ikrâm'dır. Yani bütün azamet ve ikram­lar
O'na aittir. Bütün emir ve yasaklar, iyilik ve ikramlar O'ndan kaynaklanır. O,
kendi zatında celâl ve ikram sahibidir. Bütün ikramlar O'ndan insanlara akar.
O'nun genelde insanlara, özelde dostlarına ikramının sınırı yoktur.[7]


[1]
Rahmân,

27.



[2]
Rahmân,

78.



[3]
Beyhakî, a.g.e., s.

23.



[4]
Hâkîm,

1/499.
Sahih bir hadistir. ez-Zehebî de sahih olduğunu kabul eder.


[5]
Kurtubî, a.g.e.,

1/133-134.



[6]
İsrâ,

70.



[7]
Gazâlî, a.g.e., s.

102.

Esmau'l-Husna
İçindekiler
Önsöz
Kitap Hakkında
ALLAH
"Allah" Adının Bütün İsim ve Sıfatları Kapsaması
"Allah" Kelimesinin Kökeni
?Allah? Adı Türememiştir; Türediğini İddia Etmenin Amacı Nedir?
?Allahümme? Kelimesinin Anlamı
Basralı Dilbilimcilerin Cevabı
EKREM-KERİM
Ekrem'in Anlamı
Kerîm'in Anlamı
Ekrem Kerîm Arasındaki Fark
Yüce Allah'ın Kerem Sahibi Oluşunun Göstergeleri
EVVEL-AHİR-ZAHİR-BATIN
Evvel ve'l-Âhir'in Anlamı
Fahrüddin Râzî'nin Görüşü
İbn Kayyim'in görüşü
Bu İsimleri Bilmenin Sağladığı Yararlar
BARİ
Bu İsmi Bilmenin Faydası
BASİT-KABIZ
Bu İki İsmi Bilmenin Faydaları
BAİS
Bâ'is İsmini Bilmenin Faydası
BAKİ
Bâkî İsminin Anlamları
BEDİ'
BER
Ber İsminin Çeşitli Anlamları
Allah'ın İnsanlara Verdiği Özel Nimet Türleri
Ber İsmini Bilmenin Faydaları
BASİR
Basar (Gözle Görmek) İle Basîret (Kalple Görmek) Arasındaki Fark
Basîretin Dereceleri
1- İsim ve sıfatlarda basîret
2- Emir ve yasaklarda basîret
3- Sevap ve cezada basîret
Allah'ın Basîr Adını Bilmenin Faydaları
TEVVAB
Tevvâb İsmini Bilmenin Faydaları
Tevbeye Teşvik
CAMİ'
Bu İsmin Varlık Âlemindeki Delilleri
Câmi' Adını Bilmenin Faydaları
CEBBAR
Kulun Ceberutlukla Nitelendirilmemesi
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
CEMİL
Yüce Allah'ı En Güzel Bilmek
Allah Güzeldir, Güzelliği Sever
HAFIZ
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
HASİB
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
HAFİ
Bu İsmi Bilmenin Faydası
HAFİZ
Hafîz İsminin Varlıklardaki Bazı Görünümleri
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
HAK
Allah'ın Kudretinin Görüntüleri Ve Hak İsmini Bilmenin Faydaları
HAKEM
Bu İsmin Birçok Yüce Anlama Gelmesi
Hükmün Türleri
1- Dinî hükümler
2- Varlık âlemiyle ilgili hükümler
3- Kaderî-kevnî hükümler
Hakem İsmini Bilmenin Faydaları
HAKİM
Kitap ve Sünnette Hikmet ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
İnsanların Başına Gelen Belalar ve Bunlardaki Hikmetler
Bu İsmi Bilmenin Faydası
HALİM
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
HAMİD
Allah'ın Kendi Zatını Övmesi ve Kulların O'na Hamd Etmesi
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
HAYY-KAYYUM
Kulun, Allah'ın Kayyûm Oluşunu Bilmesinin Etkileri
HAYİ-SİTTİR
İbn Kayyim'in Allah'ın Hayâ Sıfatını Kabul Etmeyenlere Cevabı
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
HAFID-RAFİ'
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
HALİK-HALLAK
Allah'ın Tek Yaratıcı ve Tek İlah Olduğunun İspatı
HABİR-ALİM
Alîm, Habîr ve Hakîm İsimlerinin Varlıklardaki Görünümleri
Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
ZÜ'L-CELALİ VE'L-İKRAM-CELİL
Bu İsmi Bilmenin Faydası
ZU'T-TAVL
ZÜ'L-İNTİKAM-MUNTAKİM
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
RAZİK-REZZAK
Allah'ın Kullara Verdiği Rızık
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
RAŞİD-REŞİD-MÜRŞİD