Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

DAR-NAFİ'

Yeni Sayfa 1

﴿

اَلضَّارُّ - اَلنَّافِعُ ﴾
DÂR
(ZÂR) - NÂFİ'

Bu isimler Ebû Hüreyre'nin rivayet ettiği hadis-i şerifte geçmektedir. Bü­tün
İslâm âlimleri bu isimleri kabul etmişlerdir. Bu isimler, Allah'ın kitabında ne
isim ne de fiil olarak geçmez. Ancak şu iki âyette şöyle geçer:

?Şayet Allah sana bir zarar dokunduracak olursa, O'ndan başka bunu gi­derecek
yoktur. Sana bir iyilik de dokunduracak olursa O, her şeye güç yeti­rendir.?[1]

?De ki: ?Allah'ın dilemesi dışında kendim için yarardan ve zarardan (hiç bir
şeye) malik değilim.?[2]

Her iki âyette geçen ?zarar? ve ?fayda? sözcükleri, Allah'ın mutlak an­lamda
varlıkların idaresini elinde bulundurduğuna ve bunun yalnız O'na has olduğuna
delalet etmektedir. Allah, bu varlıkta dilediğini yapan, her dileğini varlıklar
üzerinde gerçekleştirendir. Bu yüzden yalnız O, varlıklara yarar sağ­lar veya
zarar verir. İkinci âyet bu anlamı açık bir şekilde vurgulamaktadır: ?De ki:
?Allah'ın dilemesi dışında kendim için yarardan ve zarardan (hiç bir şeye) malik
değilim.?[3]
O halde her şey O'nun kabzasındadır. Dilediği ve karar verdiği şekilde
hükümlerini varlıklar üzerinde uygular. Ancak aklı kıt bazı kimseler, Rablerin
Rabb'ine yakışmayan bir takım sebepler ve eşler uy­durdular. Şu âyetler bu
kimselere işaret etmektedir:

?Kendi kullarından O'na bir pay çıkardılar/bir parça isnat ettiler. Doğrusu
insan, açıkça bir nankördür.?[4]

?Yoksa Allah'a, O'nun yaratması gibi yaratan ortaklar buldular da, bu
ya­ratma, kendilerince birbirine mi benzeşti? De ki: ?Allah, her şeyin
yaratıcısıdır ve O, tektir, kahredici olandır.?[5]

Allah her şeyi yaratan ve yarattığına bir ölçü ve etki koyandır. İlaçlara ya­rar
veya zarar etkisi veren, ölüme ölüm, acıya acı, yiyecek ve içeceklere do­yurma
ve kanma etkisi koyan Allah'tır. O'nun her uygulaması bir düzen ve sisteme
göredir. Her şeyin olumlu ve olumsuz etkisi O'nun yed-i kudretinde­dir. O'nun
iradesi, dilemesi ve izni olmadan hiçbir şey etkisini gösteremez. Allah'ın
etkiyi yaratma kararı olmadan hiçbir varlık olumlu ya da olumsuz yönde etkili
olamaz. Her şey O'nun irade ve kararı ile gerçekleşir. Allah za­limlerin
söylediklerinden beridir.

el-Halimî der ki: ?Allah'a sadece Dâr ismiyle dua etmek caiz değildir. Bu
nedenle her iki isimle (Dâr, Nâfi') birlikte Allah'a dua edilmelidir.?

el-Hattâbî de şöyle söyler: ?Bu iki ismin birlikte zikredilmesi, Allah'ın
di­lediğine yarar sağlamaya dilediğine de zarar vermeye kadir olduğunu
göste­rir. Zira zarar verme veya yarar sağlama gücüne sahip olmayanın varlığı ve
etkisi de olmaz.?

İbn Abbas anlatıyor. Bir gün Hz. Peygamber'in terkisindeydim. Bana: ?Ey
delikanlı! (veya ey oğul!), Allah'ın seni kendisiyle faydalandıracağı bazı
sözler öğreteyim mi?? dedi. Ben: ?Evet, ey Allah'ın Resûlü!? dedim. Hz.
peygamber şöyle buyurdu: ?Allah'ı (emir ve yasaklarını) koru ki, O da seni
korusun. Al­lah'ı gözet ki, O'nu önünde (bir rehber olarak) bulasın. Bollukta
O'nu tanı ki, O da şiddet ve sıkıntı anında seni tansın. Bir şey dilediğinde
yalnız O'ndan dile. Bir yardım istediğinde yalnız O'ndan yardım iste. Bil ki,
kalem olacak şeyleri yazıp artık kurumuştur. Bundan böyle eğer bütün varlıklar,
Allah'ın sana takdir etmediği bir yarar sağlamak isteseler buna güçleri yetmez.
Yine Allah'ın takdir etmediği bir zarar vermek isteseler, buna da güçleri
yetmez. Nimet anlarında şükrederek Allah'a ibadet et. Bil ki, yakîn (sağlam ve
kesin bilgi), hoşlanmadığın şeylere sabretmendedir. Zafer (yardım) sabırla;
kurtuluş sıkıntıyla; kolaylık da zorlukla birliktedir.?[6]

Ebû Muhammed Abdulhak der ki: ?Bu hadisi Ebû Bekir b. Sabit el-Hatîb,
?el-Faslu'l-musil? adlı eserinde sahih olarak tahric etmiştir. Ayrıca Tirmizî de
bu hadisi tahric etmiş ve sahih olduğunu söylemiştir. Doğru olan da budur.?



[1]
En'am,

17.



[2]
A'raf,

188.



[3]
A'raf,

188.



[4]
Zuhruf,

15.



[5]
Ra'd,

16.



[6]
Tirmizî,

2516.

Esmau'l-Husna
İçindekiler
Önsöz
Kitap Hakkında
ALLAH
"Allah" Adının Bütün İsim ve Sıfatları Kapsaması
"Allah" Kelimesinin Kökeni
?Allah? Adı Türememiştir; Türediğini İddia Etmenin Amacı Nedir?
?Allahümme? Kelimesinin Anlamı
Basralı Dilbilimcilerin Cevabı
EKREM-KERİM
Ekrem'in Anlamı
Kerîm'in Anlamı
Ekrem Kerîm Arasındaki Fark
Yüce Allah'ın Kerem Sahibi Oluşunun Göstergeleri
EVVEL-AHİR-ZAHİR-BATIN
Evvel ve'l-Âhir'in Anlamı
Fahrüddin Râzî'nin Görüşü
İbn Kayyim'in görüşü
Bu İsimleri Bilmenin Sağladığı Yararlar
BARİ
Bu İsmi Bilmenin Faydası
BASİT-KABIZ
Bu İki İsmi Bilmenin Faydaları
BAİS
Bâ'is İsmini Bilmenin Faydası
BAKİ
Bâkî İsminin Anlamları
BEDİ'
BER
Ber İsminin Çeşitli Anlamları
Allah'ın İnsanlara Verdiği Özel Nimet Türleri
Ber İsmini Bilmenin Faydaları
BASİR
Basar (Gözle Görmek) İle Basîret (Kalple Görmek) Arasındaki Fark
Basîretin Dereceleri
1- İsim ve sıfatlarda basîret
2- Emir ve yasaklarda basîret
3- Sevap ve cezada basîret
Allah'ın Basîr Adını Bilmenin Faydaları
TEVVAB
Tevvâb İsmini Bilmenin Faydaları
Tevbeye Teşvik
CAMİ'
Bu İsmin Varlık Âlemindeki Delilleri
Câmi' Adını Bilmenin Faydaları
CEBBAR
Kulun Ceberutlukla Nitelendirilmemesi
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
CEMİL
Yüce Allah'ı En Güzel Bilmek
Allah Güzeldir, Güzelliği Sever
HAFIZ
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
HASİB
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
HAFİ
Bu İsmi Bilmenin Faydası
HAFİZ
Hafîz İsminin Varlıklardaki Bazı Görünümleri
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
HAK
Allah'ın Kudretinin Görüntüleri Ve Hak İsmini Bilmenin Faydaları
HAKEM
Bu İsmin Birçok Yüce Anlama Gelmesi
Hükmün Türleri
1- Dinî hükümler
2- Varlık âlemiyle ilgili hükümler
3- Kaderî-kevnî hükümler
Hakem İsmini Bilmenin Faydaları
HAKİM
Kitap ve Sünnette Hikmet ve Bu Sıfatı Kabul Etmeyenlere Cevap
İnsanların Başına Gelen Belalar ve Bunlardaki Hikmetler
Bu İsmi Bilmenin Faydası
HALİM
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
HAMİD
Allah'ın Kendi Zatını Övmesi ve Kulların O'na Hamd Etmesi
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
HAYY-KAYYUM
Kulun, Allah'ın Kayyûm Oluşunu Bilmesinin Etkileri
HAYİ-SİTTİR
İbn Kayyim'in Allah'ın Hayâ Sıfatını Kabul Etmeyenlere Cevabı
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
HAFID-RAFİ'
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
HALİK-HALLAK
Allah'ın Tek Yaratıcı ve Tek İlah Olduğunun İspatı
HABİR-ALİM
Alîm, Habîr ve Hakîm İsimlerinin Varlıklardaki Görünümleri
Bu İsimleri Bilmenin Faydaları
ZÜ'L-CELALİ VE'L-İKRAM-CELİL
Bu İsmi Bilmenin Faydası
ZU'T-TAVL
ZÜ'L-İNTİKAM-MUNTAKİM
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
RAZİK-REZZAK
Allah'ın Kullara Verdiği Rızık
Bu İsmi Bilmenin Faydaları
RAŞİD-REŞİD-MÜRŞİD