Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Fetih Sûresi

Fetih Sûresi

Fetih Sûresi

Fetih Sûresi, Kur'an-ı Kerîm'in kırk sekizinci
sûresidir. Medine'de, Hudeybiye antlaşmasından sonra Hicret'in altıncı yılında
nâzil olmuştur. Yirmi dokuz âyet, beş yüz altmış kelime, iki bin dört yüz otuz
üç harftir. Fâsılası elif harfidir. Adı sûrede geçen feth kelimesine dayanır:
"Biz sana apaçık bir fetih verdik (müjdeledik)" (âyet 1) Fetih: Bir yeri
almak, zaptetmek, ele geçirmek demektir. Sûrenin konusu, kendisinden önce yer
alan Muhammed sûresindeki gibi savaş ve fethin müjdelenmesidir.

Sûre, müslümanların geleceğine dâir müjdeler
ihtivâ etmektedir. Hudeybiye andlaşmasından önce Rasûlullah (s.a.s.) rüyasında
sahâbîleriyle birlikte Mekke'ye gittiklerini ve orada umre ziyâretini
yaptıklarını gördü. Bir peygamber için rüya ayrı bir önem ifade eder; Çünkü
onların rüyaları bir çeşit vahiydir. Bunun üzerine Rasûlullah ashâbına umreye
gitmek üzere hazırlık yapmalarını ve çevreye haber gönderilmesini emretti.
Muhâcir ve Ensâr hazırlıklarını yaptılar. Ancak çevre kabîlelerden çağrıya
icâbet etmeyenler oldu. Çünkü hicretten sonra Mekkeliler, beş yıldır hiçbir
müslümanı Mekke'ye sokmamışlardı. Mekkelilerden izin almadan yapılan bu yolculuk
sonucunda müslümanların bir katliâma tâbi tutulacaklarını sanıyorlardı. Hac
mevsiminde Mekke'nin kapılarını amansız düşmanlarına bile açan Mekkeliler sadece
müslümanların gelmesini kabul etmiyorlardı.

Peygamber (s.a.s.)'le birlikte 1400 sahâbî yola
koyuldu. O dönemde umreye gidenlerde âdet olduğu üzere her şahıs beraberinde
silâh olarak sadece kılıcını götürürdü. Kurban edilmek üzere beraberlerinde
yetmiş deve de götürmüşlerdi. Mikat'a geldiklerinde ihramlarını giyerek
yollarına devam ettiler. Harem sınırına yakın Hudeybiye denilen yere
geldiklerinde ise Mekkelilerin silâhlanarak pusuya yattıkları haberi duyuldu.
Müslümanlar orada konakladılar. Karşılıklı elçiler gönderildi. Nihâyet andlaşma
yapmak üzere görüşmeler yapıldı ve andlaşma imzalandı. Andlaşma maddeleri
görünürde müslümanların aleyhineydi. Bu sebeple şartlar görüşülürken müslümanlar
aşırı derecede huzursuz idiler. Hoşnutsuzluklarını Rasûlullah'ın huzurunda bile
söylüyorlardı.

İşte böyle bir andlaşmadan dönerken -ki umre
yapma imkânını da bulamamışlardı- fethi ihtivâ edip müjdeleyen Fetih sûresi
indi. Sûre, müslümanların gönlüne su serpmişti. Sûre şu fetih müjdesiyle başlar:
"Biz sana apaçık bir fetih verdik. Tâ ki Allah, senin günahından, geçmiş ve
gelecek olanı bağışlasın ve sana olan nimetini tamamlasın ve seni doğru bir yola
iletsin. Ve Allah sana şanlı bir zafer versin. O, imanlarına iman katsınlar diye
mü'minlerin kalplerine huzur indirdi. Göklerin ve yerin askerleri Allah'ındır.
Allah bilendir, her şeyi hikmetle yapandır." (1-4). Böylece müslümanlara
sadece umreye gidecekleri değil, Mekke'nin fethedileceği müjdesi de verilmiş
oluyordu.

Sûre, mü'minlerin âhirette de
mükâfatlandırılacaklarına, münâfık ve müşriklerin ise şiddetli bir azâba
çarptırılacaklarına dikkat çektikten sonra; korkuları sebebiyle bu yolculuğa
katılmayanların samimî kişiler olmadıklarını, Medine'ye varıldığında asılsız
birtakım bahaneler uyduracaklarını haber vermektedir. Söz nihâyet andlaşmaya
katılan (bey'at eden) mü'minlere getirilir. Allah'ın o kimselerden râzı olduğu
ve yakında bir fetihle mükâfatlandırılacakları anlatılır: "Allah şu
mü'minlerden râzı olmuştur; ki onlar, ağacın altında sana bey'at ediyorlardı.
Allah onların gönüllerindeki (doğruluk ve vefâyı) bildiği için onların üzerine
huzur ve güven indirdi ve onlara yakın bir fetih verdi. Yine onlara (yakında)
alacakları birçok ğanîmetler bahşeyledi. Allah üstündür, hikmet sahibidir"
(18-19).

Bu arada Hz. Peygamber (s.a.s.)'in Hudeybiye
andlaşmasından önce gördüğü rüya ele alınarak Peygamberin bu rüyasının gerçek
çıkacağı bildirilir (27-28). Kuran'da geleceğe dair bu tür pek çok haber vardır
ve bunların hepsi anlatıldığı gibi gerçekleşmiştir.

Sûrenin sonunda Peygamber ve onunla birlikte
olanlar övülerek üstün hasletlerinden bir kısmı şöylece dile getirilir:
"Muhammed Allah'ın elçisidir. Onun yanında bulunanlar, kâfirlere karşı şiddetli,
kendi aralarında merhametlidirler. Onların, rukû ve secde ederek Allah'ın lutuf
ve rızâsını aradıklarını görürsün. Yüzlerinde secdelerin izinden nişanları
vardır. Onların Tevrat'taki vasıfları ve İncil'deki vasıfları da şudur: Filizini
çıkarmış, onu güçlendirmiş, kalınlaşmış, derken gövdesinin üstüne dikilmiş,
ekincilerin hoşuna giden bir ekin gibidirler. Onlara karşı kâfirleri de
öfkelendirir (bir duruma geldi). Allah, onlardan iman edip sâlih/iyi işler
yapanlara mağfiret ve büyük mükâfat vaad etmiştir" (29).

Bu benzetme, Allah Rasûlünün ve arkadaşlarının
ilk ve son durumlarını anlatmaktadır. İlk defa yere atılan bir tane gibi
filizlenmeye başlayan müslümanlar, gittikçe güçlenerek koca bir ordu olmuşlar;
İslâm tohumunu ekenler bu durumdan son derece sevinirlerken, onların bu güçlü
durumunu gören kâfirler, öfkeden çatlar hale gelmişlerdi.

[1]


[1]
M. Sait Şimşek, Şâmil İslâm Ansiklopedisi, c. 2, s. 175-176

FETİH .
Fetih; Anlam, Mâhiyet ve Önemi
Kur'ân-ı Kerim'de Fetih Kelimesinin Anlamları Kapalı Bilgilere Açıklık Kazandırma
Öğretme ve Bilgilendirme
Karar/Yargı Bildirme
İlâhî Yardım Gönderme a) İlâhî Yardımın Engellenilmezliği
b) Bereket Gönderme
Yıkım ve İlâhî Azap Gönderme
Zafer a) Zafer Karşısında Münâfıkların Bocalamaları
b) Sâdık Mü'minlerin Zaferi
c) Yakın Zafer (Fethun Karîb)
d) Zafer (Nasr) Sûresi
Fettâh; Kapıları Açan Allah Teâlâ
Kur'ân-ı Kerim'de Fetih .
Fetih Sûresi
Hadis-i Şeriflerde Fetih .
Fetih, İşgal ve Terör
Nedir Fetih? .
Kimdir Fâtihler ve Fâtih Adayları? .
Terör Silâh Olarak Kullanılan Kaypak Bir Kavram
İslâm'ın Cihad Anlayışı
Terör ile Cihadın Birbirine Karıştırılması
İslâm, Ülkeleri Kılıç Zoruyla Alarak Değil; Gönülleri Fethederek Yayılmıştır
Fetih; Şefkat Hareketi
Savaş Değil Cihad, İşgal Değil Fetih
Zorla Değil, Gönülle
Fetih İşçileri; Gönül Fâtihleri
Fethin Boyutları Allah'tan İnsana Fetih; Vahiy
İnsandan Allah'a Fetih; İbâdet
İnsandan İnsana Fetih; Cihad
İctihad
İnsandan Doğaya ve Eşyaya Fetih; Keşif
Bir Hayat Tarzı Olarak Fetih
Sınırsız ve Sınıfsız Fetih
Bir Yürek Fâtihi Olarak Hz. Muhammed... İslâm Fetihlerinin Mantığı
Yeniden Fetih Hareketi
İslâm'ın Yitik Çocukları
Fethin Araçları
Hudeybiye Barışı; İnsanlara Önce Kapalı Gelen ?Apaçık Fetih?
Mekke'nin Fethi; Kalpleri Fethin Sonucu Olarak Dünyanın Kalbinin Fethi Fetih Hazırlığı
Fetih
Af Dışı Tutulanlar
Fetihle İlgili Diger Bazı Notlar
Mekke'ye Af
Mekke'nin Tahrîmi
Hâtıb İbn Ebi Belte'a
Mekkelilere Mektup Hâdisesi
Kendini Fethe Kapatmış Kişiler ve Onlara Karşı Tavır (Harbî, Zimmî; Ğanîmet, Cizye ve Harâc) Harbî; Fetihle Kurtuluşu Bekleyen Zavallı, ya da Fethe Engel Tip .
Zimmî; Fethi Bekleyen Aday, En Azından Fethe Engel Ol(a)mayan Kişi
Zimmet anlaşmasının yapılma şekli
Kendisi ile Zimmet Akdi Yapılanda Aranan Şartlar
Cizye Yükümlüsünde Bulunması Gereken Şartlar
Cizye Akdinin Hükmü
Cizye Çeşitleri ve Miktarları
1. Sulh yoluyla konulan cizye
2. İslâm Devleti tarafından doğrudan doğruya konulan cizye.
İslâm'da Gayri Müslimlerden Alınan Diğer Vergiler 1- Gümrük Vergisi
2. Haraç
a- Harâc-ı Muvazzafa
b- Harâc-ı Mukaseme
3- Ğanîmetlerden alınan beytülmal payları
Cizyeyi Düşüren Haller
Zimmet Akdinin Niteliği
Zimmîlerin Hak ve Görevleri 1- Hakları
2- Görevleri
Zimmîlerle İlgili Bazı Önemli Hükümler 1. Zimmî ile müslümanın evlenmesi
2- Zimmî ile müslüman arasında miras hukuku
3- Zimmîlerin İslâmî yasaklara saygı göstermesi
4. Zimmîye nâfile sadaka vermek
Ğanîmet; Fethin Dünyevî Avansı
Ganîmetlerin Taksimi
Fey'; Düşmandan Ele Geçirilen Arâzîler
A) Savaşla ele geçirilen arâzîler
B) Gayrimüslim halkın savaş korkusuyla başka yere göç etmesi sonucu boş kalan arâzîler.
C) Sulh yolu ile (savaşsız) İslâm ülkesine katılan topraklar.
Cizye; Gayr-i Müslimlerin Can ve Mallarını Koruma Bedeli/Yıllık Vergi
Harâc; Zimmîlerden Alınan Toprak Vergisi
1- Öşür arâzîsi.
2- Harâc arâzîsi.
Harâc çeşitleri
a) Muvazzafa veya vazife harâcı.
b) Mukâseme hâracı.
Tefsirlerden İktibaslar
Nüzul Zamanı
Tarihsel Arka-Plan
Fetih Konusuyla İlgili Âyet-i Kerimeler
Konuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar