Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

İyi ki Gaybı Bilemiyoruz

İyi ki Gaybı Bilemiyoruz

İyi ki Gaybı Bilemiyoruz:

Gelecekle ilgili şeylerin bir
kısmını önceden bilmek, insanı rahatsız eder. Peygamber bile olsa, insan için
istikbalin kapılarının ardına kadar açılması bir nimet ve lütuf değildir. Allah,
rahmetinden dolayı, bize zarar verecek, imtihan dünyası özelliğiyle de
bağdaşmayacak bilgiler vermemiş, geleceği gayb perdesinde saklamıştır. O yüzden
her taraftan gayblarla çevrili bir âlemde yaşıyor ve imtihan oluyoruz. Allah,
nice hikmetlerden dolayı, bin geceden daha hayırlı olan Kadir gecesini
Ramazan'da saklamıştır. Duânın kabul olduğu zamanı Cuma gününde gizlemiştir.
Öleceğimiz zamanı ömür içinde ve kıyametin kopacağını dünyanın ömrü içinde bizim
için gayb olacak şekilde saklamıştır. Çünkü bunları bilmemiz, bize fayda değil;
zarar verecektir. İnsan, öleceği zamanı bilse, eceli belli olsa, hayâtının
önemli bir kısmını "daha ölmeme çok var, nasıl olsa yakında ölmeyeceğim!"
diyerek gafletle geçirir, ibâdet bilinci içinde yaşamazdı. Eceli yaklaştıkça da
bir idam mahkûmu gibi dehşet içinde yaşar, kalan hayâtı kendine zindan olurdu.
Ecelimizi bilmememiz, yani bunun gayb olması, bizim dünya ve ahiret dengesini
kurmamız açısından çok önemlidir. Hem ölmek, hem yaşamak mümkün olduğundan,
dünya ve ahiret maslahatı bu gizliliktedir. Böylece korku ve ümit arasında,
belki yarın ölebilirim diye bir taraftan ahirete hazır olurken; belki daha ölmem
diyerek dünyasını da ihmal etmeyip düzenlemeye gidebilecektir. Birini öbürüne
feda etmeden denge içinde huzurla yaşayabilmek için ölüm zamanımızın gayb olması
en güzeldir.

Gaybın perdeli oluşu, Allah'ın
engin rahmetinin ve sayısız hikmetinin gereğidir. Çünkü şu dünyada insanın
hoşuna gitmeyen şeyler hayli çoktur. Meydana gelmeden önce, gelecekte başımıza
gelecek olanları bilmek, bize acı verecek, elemin uzamasına sebep olacaktır. Bu
yüzden ecelimiz gibi, başımıza gelecek musibetler de gayb olarak gizlenmiştir.
Mesela, bir yıl sonra biricik çocuğunun öleceğini bilen bir anne ve babaya hayât
zindan olur. Yıllar sonra başına gelecek bir felaketi bilmek, insanı mutlu etmez;
tam aksine şimdiden huzursuz eder. Bu yüzden bazı şeyleri bilmememiz, bize
faydalı olmayacak gayb sırlarına muttali olmamamız bizim için rahmettir.

Kur'an-ı Kerim'de Hz. Adem'in
yaratılışını anlatan âyetler "türâb (toprak)"[1]
"tıyn (çamur, balçık)"[2]
ve "hame-i mesnûn (kurumuş balçık)"[3]
gibi kelimelerle, fizik âleme ait maddî yönüne; ona ruh üflendiğini ifâde eden
âyetlerle[4]
gayb âlemine ait yönüne dikkat çekerek insanı gayb ve şehadetin birleşimi olarak
göstermektedir. Onun yaratılışındaki bu toprak ve ruh özelliğine çeşitli
hadislerde de işaret edilmektedir.[5]
Bu yaratılış özelliğinden dolayı, insan gaybla ilgili konulara büyük çapta merak
sarar ve yaratılış sırrını çözmek ister.

Kur'an'da insanla sürekli ilişki
halinde olduğu belirtilen ikinci gaybî varlık meleklerdir. Melekler her an
insanların yanı başında onların yaptıklarını kaydetmekte[6],
onları tehlikelerden korumakta[7],
mü'minlere mağfiret dilemekte[8]
ve günü gelince ruhlarını kabzetmektedir.[9]
Bu anlamda üçüncü gaybî varlık ise şeytandır. Şeytan insana vesvese vererek[10],
düşmanlık yaparak[11],
kötü şeyleri güzel göstererek[12]
meleklerin aksine kişiyi olumsuz yönde etkilemeye çalışmaktadır. Kur'an-ı Kerim,
diğer bir gaybî varlık olan cinlerin hem varlığını, hem de insanlarla temasını,
melek ve şeytan kadar sık olmasa da vurgulamaktadır.[13]

Kur'an-ı Kerim, gayba inananlara
mü'min; gayba inanmayanlara ise kâfir demektedir. Kur'an'a göre bu ikinciler
gaybdan kendilerine yönelen yaratma, murakabe, yanıltma gibi mekanizmalardan
habersiz oldukları için, her şeyi dünya âlemi ve fizikî çevre ile sınırlı
görürler. Halbuki Kur'an'ın gayb telakkisi insanın dünya hayâtı ve ahlak
anlayışıyla sıkı sıkıya bağlantılıdır. Bu dünyada yapılan her işin gaybî âlemin
bir bölümünü oluşturan ahiretle çok yakın münâsebeti vardır. Mü'min, ahiret
sorumluluğuna ve gaybî murakabeye inanır, davranışlarını da buna göre düzenlerse
İslâm'ın öngördüğü ahlakî seviyeye, takvâya ulaşır.

Heva ve heveslerini ilah edinen
kitleler, "insanın dışında, insanı aşan herhangi bir hakikat yoktur" sloganını,
sık sık tekrarlarlar. Bununla hem vahyi, hem gaybı inkâr etme gayretindedirler.
Bütün beşerî ideolojilerde vahyi ve gaybı inkâr hastalığına rastlamak mümkündür.
Esasen dinle beşerî ideolojilerin arasındaki temel fark, bu noktada
yoğunlaşmaktadır. Kelime-i şehadeti ikrar ve tasdik eden bir insan; Allahu
Teâlâ'nın kitabında ve Rasûlüllah'ın sahih sünnetinde yer alan her hükmün mutlak
hakikat olduğunu tasdik etmiş demektir. Zira bu sebeple "müslüman" (Allah'a
teslim olan) vasfını elde eder. Unutulmamalıdır ki; gayba iman etmek,
mü'minlerin temel vasıflarından birisidir.[14]



[1] Âl-i
İmran: 3/59.


[2] A'râf:
7/12.


[3] Hıcr:
15/28.


[4] Hıcr:
15/29.


[5]
Buhârî, Enbiyâ: 1; Müslim, Kader: 1.


[6] Kaf:
50/17-18.


[7] En'âm:
6/61.


[8]
Mü'min: 40/7.


[9] En'âm:
6/61; Nahl: 16/32; Muhammed: 47/27.


[10]
A'râf: 7/200, Fussılet: 41/36.


[11]
Mâide: 5/91; Yâsin: 36/60.


[12]
En'âm: 6/43, 137.


[13] Neml:
27/17, 39; Sebe': 34/12, 14; Cin: 72/6.


[14] Yusuf
Kerimoğlu, Kelimeler Kavramlar: 2/52; Ahmed Kalkan, Kur'an-ı Kerim Kavram
Tefsiri.