Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Halife'nin Anlam Sahası

Halife


Halife'nin Anlam Sahası

Allah, yeryüzünü îmar etmek, insanları
Allah'ın kanunlarına göre yönetmek üzere yarattığı Adem ve neslini halife olarak
yaratacağını belirtiyor. "Yeryüzünde bir halife yaratacağım"
(2/Bakara, 30) ifadesinden Hz. Adem yaratılmadan önce yeryüzünün yaratıldığını
öğreniyoruz. Hz. Adem yeryüzünde halife olarak yaratıldı. Papazların dediği "Hz.
Adem cennette yasak meyveyi yemeseydi şimdi biz cennetteydik" sözünün yanlış
olduğunu haber veriyor.

Allah meleklere yeryüzünde halife var
edeceğini bildirmekle, insanı yeryüzünün hâkimi ve yaratıkları arasında
hükmedecek biri yapacağını belirtmiştir. Ayetteki "halife" kelimesinde
hâkimiyet anlamı vardır. Yeryüzünde halife olmak, yeryüzünün hâkimi ve
yöneticisi olmak demektir. "Ey Davud! Biz seni yeryüzünde halife
yaptık. O halde insanlar arasında hak ve adaletle hükmet." (38/Sâd,
26). Ayetten de anlaşıldığı gibi burada "halife", hüküm veren; yöneten anlamında
kullanılmıştır. Bu nedenle insanlar arasında hak ve adaletle hükmetmesi Hz.
Davud'dan istenmektedir. "Yani ey Davud, seni hükümdar yaptık ki iyiliği
emredesin ve kötülükten sakındırasın. Böylece senden önceki peygamber ve salih
önderlere halef olasın" "Sonra da, sizin nasıl davranacağınızı görmek için
onların ardından sizi yeryüzünde halifeler kıldık." (10/Yûnus, 14). "Yani
onların yerine artık siz hükmedeceksiniz." Halife kelimesiyle, nesil
nesil birbirini takip edecek ve nesillerden her birinin diğerine halef olacağı
bir canlı türü kastedilmiştir. Yine Hz. Nuh ve kavmi için de şöyle buyrulur:
"Onları (yeryüzünde) halifeler kıldık; ayetlerimizi yalanlayanları da
(denizde) boğduk." (10/Yûnus, 73)

Bu ayetlerde "halife" kelimesi, sözlük
anlamı olan; başkasının yürüttüğü bir işi, ondan sonra yüklenip yürüten
anlamındadır. Ancak devralınan iş, hâkimiyetle ilgili bir iştir. Nitekim Hz.
Adem için "halife" kelimesinin kullanıldığı ayetten hemen önceki ayette:
"Allah, yerde ne varsa hepsini sizin için yarattı." (2/Bakara, 29)
buyurulmaktadır. Demek ki Hz. Adem'in halife kılındığı şey, yeryüzünün hâkimiyet
ve yönetimiyle ilgili bir iştir. (2)