Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

4- Kavrama Veya Duyumsama

4

4- Kavrama Veya
Duyumsama:

Bu da, herhangi bir araç yardımıyla, ger­çeği
kendi özel­liği ve tanımı içinde algılamaktır. Yani kişinin ikna olması halidir.
Bu dört katego­riye giren zihinsel olguların tümü bilgidir. Ancak ilk üçü
yetersiz, dördün­cüsü ise yeterli bilgidir. Yeterli bilgi aynı zamanda kesin ve
doğru olan bilgidir. Şu varki kesin bilgi, kapsamlı kavrayış demek de­ğil­dir.
Bu ne­denle ipuçları ve semboller de bilgidirler. Çünkü bun­lar da kesin bir
ka­naat için yeterli araçlar olabilirler. Nitekim birçok in­san şifre­lere
tutu­narak amaçlarına ulaşmaya çalı­şırlar.

Örneğin doğuştan âmâ bir kimsenin güneş
hakkındaki bilgisi, göz­le­riyle gü­neşi gören insanlarınki kadar kavrayıcı ve
kapsamlı değildir. Bununla beraber onların bilgisi kadar kesindir. Keza duyuları
sağlam, ufukları geniş ve kül­türlü birçok insanın güneş hakkındaki teknik
bil­gi­leri, astronomla­rınki kadar kapsamlı ve kavrayıcı değildir. Bununla
bir­likte kültürlü olmak şöyle dursun bilgi düzeyleri pek sıradan milyonlarca
in­sanın bile örneğin güneşin dünyadan 150 milyon km. uzakta bulunduğuna,
ça­pının: 1 391 000 km. olduğuna ve merkezindeki sıcaklığın 150 milyon
san­tigrad dereceyi bul­duğuna ilişkin bilgileri gökbi­limcilerinki kadar
kesindir.

İnsanda imanın oluşabilmesi bakımından bilgi çok
önemlidir. Ancak bilgi kavramı da ilim ve felsefede işlenen diğer birçok
kavramlar gibi es­ki­den beri derin incelemelere ve tartışmalara konu olmuştur.
Dolayısıyla bu yöndeki ça­lışmaların sonucu olarak ?Bilgi teorisi? doğ­muştur.
Psikoloji, sosyoloji ve mantığın ortak konusu olan bilgi, nice­lik, ölçüt ve
değer gibi temel unsurlarla ancak tanımlanabilmektedir. Elis'li Pyrrhon'dan
Gazalî'ye, David Hume ve Kant gibi Batılı şüpheci filozofla­rına kadar bir­çok
ilim adamı bilgi hakkında farklı kanaatlar ortaya koy­muşlardır. Ancak bü­tün
bun­lar, basiret ve sağduyu süzgecin­den geçirile­cek olursa özetle denebi­lir
ki bilgi: Gerçeği kendi özelliği ve tanımı içinde; Aklın, duyuların ve doğru
haberin yardımıyla kavramak veya duyum­sakmaktır. Nitekim İslam âlim­leri
bilginin sağ­lıklı bir şekilde elde edi­lebilmesi için bu üç aracı birlikte
söz­konusu etmiş­lerdir. Örneğin Ömer Nesefî, Risalesi'ne: ?Yaratıklar için
bilgi araçları üç­tür: Sağlam duyu­lar, doğru haber ve akıldır.? diye
başlamak­tadır. Evet, ev­rensel bilgileri algılayabil­mek ve bunlara bağlı
olarak da en büyük gerçeği duyumsa­ya­bilmek ancak bu üç araç saye­sinde
mümkündür. Şimdi bunları ayrı ayrı in­celeyelim[1]:



[1]
Ferit Aydın, İslam'da İnanç Sistemi, Kahraman Yayınları: 199-200.

İMAN.. İman; Anlam ve Mahiyeti
Kur'an'da İman.
İmanın Dereceleri 1) İcmali İman
2) Tafsili İman
Tafsili İmanın Dereceleri ve İman Esasları
İman Artar, Eksilir mi?.
İmanın Muhafazası, Kazanılmasından Daha Zordur
İmanın Gerektirdikleri
İman ve İslam..
İman ve Amel
İman Amelden Bir Cüz müdür?.
İman, Tasdik ve İkrar
Tasdikin Derece ve Türleri
İslam Istılahında İmanın Manası, Hakîkati ve Rükûnleri
İman ve İnkâr Yönünden İnsanlar
İnsanlar Niçin İman Eder? İmanın Sebep ve Sonuçları
İmanla İlgili Sünnetullah (Allah'ın Değişmez Yasaları)
İmanın Sahih (Geçerli) ve Kabule Şayan Olmasının Şartları
İmanı Bozan Haller
1) Cibt ve Tağuta İnanmak
2) Şirk Koşmak
3) Kâfirleri Veli  ve Yönetici Tanımak
Bâtıla İman.
İman Esasları
Sosyal Ve Toplumsal Faktör Olarak İman
İman Sözcüğünün Terimsel Anlamı ve İman-Vicdan Sorunu.
İmanın Niceliği
Taklîdî İman
Tahkıykî İman
Makbûl İman
Merdûd (Reddedilmiş) İman
Masum (Korunmuş) İman
Matbu İman
Mevkuf İman
İman ve Gayb, İnanabilme Yeteneği
İman ve Diyalektik.
Kelâmcı Kamplar
Mu'tezilîler
Mürcie
İman Açısından Kâinâta Bakış
Varlık Realitesi ve Kainat Tablosunda İnsan...
Neden mi?.
Madde ve Hayat
İman-Amel İlişkisi
Kur'ân'ın Bütünlüğü İlkesi ve İman
Genel Çizgileriyle İmansızlık (Küfür)
İmanın Temel İlkeleri
Bilgi Araçları ve İman.
1- Yanlış Algılama
2- Kuşku İle Algılama
3- Çözümleyememe
4- Kavrama Veya Duyumsama
1- Sağlam Duyular
2- Akıl
3- Doğru Haber
a) Allah Elçisinin Verdiği Haber
b) Mütevâtir Haber
İlham..
MÜ'MİN..
Mü'min Kelimesinin Anlam Sahası
Mü'min Kime Denir?.
Mü'minlerin Özellikleri
Konuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar
İMANIN ŞUBELERİ
Birinci Kısım Tasdikle İlgili İtikadiyat'tır
İkinci Kısım Dille Alakalı Ameller
Üçüncü Kısım Bedenî Ameller
1. Çeşit Muayyen Şeylere Ait Olanlar
2. Çeşit Kendisine Tabi Olanlarla İlgili Şeyler
3. Çeşit Âmmeye Müteallik Şeyler