Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

KİTABÎ

KİTABÎ

KİTABÎ

Kitaba bağlı, kitabda yazılı
olan, kitaba nisbet edilen, kitabla ilgili olan şey. Semâvî kitablardan birine
tabi olan kimse. Kitab (k.t.b) fiilinin masdarı olup yazmak, nikâh kıymak,
dikmek, bağlamak, gerekli ve farz kılmak gibi anlamlara gelir. Çoğulu Kütüb
gelir. Bu da mektub, sahife, hüküm, farz, kader demektir. Kitab mutlak olarak
zikredildiği zaman Allah tarafından indirilen kitab ve Kur'ân'ın ismi kasdedilir.
Ehl-i kitab Allah tarafından indirilen kitaba inananlardır. Fatiha sûresi Ümmü'l-Kitab
olarak isimlendirilir, bu da kitabın aslı demektir.
Kitab, Kur'ân'ı Kerimde onbir
değişik anlamda kullanılmıştır:
"Yaş ve kuru (hiçbir şey)
müstesnâ olmamak üzere hepsi apaçık bir Kitap'tadır" (el-En'ârn, 6/59)
meâlindeki âyette geçen kitap Levh-i Mahfuz anlamında;
"Allah ona kitabı (yazmayı)
hikmeti, Tevrat'ı, İncil'i öğretecek" (Âlu İmran, 3/48) âyetindeki kitap
yazmak manasında;
"Her ümmet kitabına
çağırılacak" (el-Casiye, 45/28) âyetindeki kitab hesap manasında;
"Kitab sonunu buluncaya
kadar" (el-Bakara, 2/285) âyetinde geçen kitap farz olan iddet anlamında;
"Çünkü kötülerin kitabı
muhakkak ki siccindedir" (el-Mutaffifin, 83/7) meâlindeki âyette geçen kitap
amel manâsında;
"O va'desiyle yazılmış bir
kitabdır" (Âlu imran, 3/145) âyetindeki kitap vakit anlamında;
"Sana indirdiğimiz feyiz
kaynağı bir kitaptır" (Sad, 38/29) meâlindeki âyette geçen kitap Kur'ân
anlamında;
"Size Allah'tan hakiki bir
nur ve apaçık bir kitap gelmiştir" (el-Maide, 5/15) meâlindeki âyette geçen
kitab Tevrat anlamında;
"De ki: Ey ehl-i Kitap"
(Âlu-İmran, 3/64) âyetindeki kitap İncil anlamında;
"Bu yasaklar (haramlar)
üzerinize Allah'ın kitabı olarak yazılmıştır" (en-Nisa, 4/24) âyetinde geçen
kitap farz anlamında;
Kendilerine ilim ve iman
verilenler şöyle derler. "And olsun ki, Allah'ın o tekrar diriliş gününe kadar
kaldınız " (er-Rum, 30/56) âyetinde de ilim anlamında kullanılmıştır.
Kitab kelimesine nisbet edilen
kitabî, kitab yazan, kitabla ilgisi olan şahıs demektir. Kitabiyât ise,
bibliyografya anlamını taşır.[1]



[1]
Cemâlu'd-Din E'bu'l-Ferec İbnu'l-Cevzî, Nüzhetül A'yuni-Nevâzerfi İlmi'l-
Vücuhi ve'n Nezâir, Beyrut 1407/1987, s.525-527; Abdulbaki Turan, Şamil
İslam Ansiklopedisi: 3/381.