Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Başlık Parası

Başlık Parası

Başlık Parası

Kimi bölgelerde, evlenirken
damadın kaynatasına ödemesi görenek olan topluca paraya, bilindiği gibi ?başlık?
parası denir. İslâmî hayatta yeri olmayan, Hz. Peygamber'in yürürlükten
kaldırdığı, ancak bugün bile bazı toplumlarda varlığını sürdüren bir âdettir.
Bazı yörelerde buna "ağırlık" veya "kalın" da denir.
Asrımızda bazı müslüman
topluluklarda kız babaları, hakları olmadığı halde, kızlarını verdikleri
erkeklerden veya erkek tarafından "başlık" adı altında bir para veya mal almakta
ve ekseriya bu parayı kızlarının satış bedeli olarak telakkî ettiklerinden,
kızlarına vermemekte; kızlarının düğün giderleri için sarfetmemekte ya da cüz'i
bir miktarını harcamaktadırlar. Bu durum özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da
görülmektedir.
İslâm'ın gelişinden önce
toplumda kadına gereken değer verilmiyordu. Kadın alınıp-satılan bir mal
durumundaydı. İslâm kadını insan olarak erkekle aynı haklara sahip kıldı; ona
inanç, ibadet ve ahlâk sistemindeki müşterek yükümlülüklerinin yanı sıra,
muâmelâtta da şahsiyet, mülkiyet ve benzeri haklar kazandırdı. İslâm dini
evlilik müessesesinin kolay teşkîli için azamî kolaylığı sağlamış, evliliği
zorlaştıran unsurlardan da sakındırmıştır. Yukarıda izah edildiği şekliyle
başlık almak İslâm'da yasaklanmıştır. Başlık evlenmeleri güçleştirmektedir. Buna
karşılık Kur'an-ı Kerîm "Kadınlara mehirlerini cömertçe verin, eğer ondan
gönül hoşluğu ile size bir şey bağışlarlarsa onu afiyetle yiyin" (4/Nisâ, 4)
buyurarak "mehir" adıyla bir evlilik (nikâh) bedeli koymaktadır. İslâm'ın kuralı
olarak mehrin özüne vâkıf olunduğunda evlilik olayı kolaylaşır.
Mehir, kadının nikâh akdi ile
kocasından hakettiği maldır ve bunu kocasından alır (Ömer Nasûhi Bilmen,
Istılâhât-ı Fıkhiyye Kâmusu, İstanbul 1985, II, 10). Evlenen kadın mehir adıyla
bir mala hak kazanır. Mal ile değişimi mümkün olan bir menfaat da mehir
olabilir. Mehir kadınlardan istifade karşılığında bir bedeldir. Mehir verilmesi,
kadınların değerini yüceltme, ihtiyaçlarını karşılama, çeyiz tedâriki,
istikbâllerini güvence altına alma ve nikâhın önemini belirtme gibi ilâhî
hikmetleri ihtiva eder.
Mehir kadının hakkı olduğu için
tasarrufu da ona aittir. Kadının velîsi ancak kadının izniyle mehri
kullanabilir. Kadının izni olmadan hiç kimse mehri kullanamaz ve bu mehirden
istifade edemez. İzinsiz tasarruf haramdır (Halil Gönenç, Günümüz Meselelerine
Fetvalar, İstanbul 1983, II, 140). Mehir miktarını fazla tutmamak, evlenecek
erkeğin mali durumuna göre ayarlamak gerekir. Bu konuda sosyal bakımdan önemli
olan, mehrin insanların güç yetirebileceği bir derecede Olması ve kızlarla
evliliğin arasını açıp sosyal zararı olan bir hal almamasıdır. Kız tarafı mehir
talebinde katı davranmamalıdır. Mehrin fazlalığının çok defa genç kız ve
erkeklere ahlâkî bakımdan zaran da olmuştur (Dr. Ömer Ferruh, İslâm Aile Hukuku,
Trc. Prof Dr. Yusuf Ziya Kavakçı, İstanbul 1969, 119-120). Peygamber Efendimiz
(s.a.s.) "Mehrin hayırlısı kolay (az) olanıdır" (el-Câmiu's-Sağîr, II,
241) buyurarak mehrin az ve ödenebilir olmasını tavsiye etmiştir.
Başlığı mehirle mukayese etmek
gerekirse; mehir nikâh akdi sırasında tespît edilen ve kadına ait olan bir mal
veya bedeldir, babanın bunda bir hakkı yoktur. Başlık ise satış bedeli olarak
telâkki edilmektedir. Hür insan satılamayacağına göre, bu para satış bedeli
olamaz; rüşvet mahiyetinde olup haramdır. İslâmî bilgisi olmayanlar, istedikleri
bu parayı mehre benzeterek, hareketlerine meşrûiyet kazandırmağa
çalışmaktadırlar. İslâm hukukuna göre bu parayı vermiş bulunan bir erkek, kız
babasından bu parayı geri isteme hakkına sahiptir. Elde mevcut değilse, ödetme
yoluna gidebilir.
İslâm'a teslim olmuş bir kimse,
haram olan bu parayı kabul etmemeli cehalet sebebiyle almış bulunuyorsa geri
verme asaletini göstermelidir.[1]



[1]
Ahmet Özgen, Şâmil İslâm Ansiklopedisi, c. 1, s. 206-207.

NİKÂH VE TALÂK.. Nikâh; Anlam ve Mâhiyeti
İslâm'da Nikâh İbâdeti
Nişanlılık Döneminde Kıyılan Nikah.
Nişan Bozma
1- Mehirden Sayılması İçin Verilen Hediyeler
2- Mehirden Sayılmayan Hediyeler
Nikâhın Önemi
I) Koca Hâkimiyetine Dayanan Evlilik
2) Eşlerin Eşitliği Esasına Dayanan Evlilik
3) Ortalama Sistem
İslam'daki Durum
Evlenmenin Hükmü
Eş Seçimi
Nikâh'ın Rükünleri
İcap ve Kabulde Bulunurken Uyulacak Şartlar
Evlilik Akdinde Velînin Rolü
Evliliğin Tek Kişi Tarafından Akdedilmesi
Nikâh Akdinde Özel Şartlar Belirlemek
Evliliğin Sıhhat Şartları
Nikâh Şâhidinde Aranan Nitelikler
Karı Koca İlişkisi
Mehir
Mehrin Üst ve Alt Sınırı
Mehrin Konusu
Mehrin Çeşitleri
1) Mehr-i Müsemmâ
a) Mehr-i Muaccel
b) Mehr-i Müeccel
2) Mehr-i Misil
Mehr-i Mislin Takdiri
Mehrin Sahibi
Kadının, Mehrin Tamamına Hak Kazandığı Haller
1) Sahih Halvet
2) Zifaf
3) Eşlerden Birinin Ölümü
Mehrin Yarısının Ödeneceği Haller
Kadına Mehir Vermenin Gerekmediği Durumlar
Mut'a Nikâhı
Mut'anın Yasaklandığını Bildiren Sünnet Delili
Mut'a Konusunda Sahâbe Uygulaması
İbn Abbas'ın Mut'aya İlişkin Görüşü
Mut'a Nikâhı Hakkındaki Hadisler
Şianın Görüşü
Râzi'nin Şi'anın Delillerine Cevabı
Kur'ân-ı Kerim'de Nikâh Kavramı
Hadis-i Şeriflerde Nikâh.
Cennet Bahçesi veya Cehennem Çukuru Âile Hayatı Aile; Bireyden Cemaate, Düzensizlikten Nizama, Günahlardan İbadete Geçiş
Çocuk Cennet Kokusu, veya...
Çocuğun Ana Baba Üzerinde Hakları (Ana Babanın Görevleri) 1- Güzel İsim
2- İyi Terbiye
3- Evlendirme
4- Eşit Muâmele
Diğer Görevleri
Tahnîk
Kulağına Ezan Okuma
Akika kurbanı
Sünnet (Hıtân)
Saçını Tıraş Edip Ağırlığınca Sadaka Vermek
Ailede Haklar ve Görevler
1- Kadının Ailedeki Görevleri
2- Kocanın Ailedeki Görevleri
3- Çocukların Anne ve Babalarına Karşı Görevleri
4- Kardeşlerin Birbirlerine Karşı Görevleri
Ana-Babanın En Büyük, En Kutsal Görevi Çocuklar, Çocuklar, Çocuklar!
Çocuk Eğitimi
Kadının En Saygın, En Mübarek Konumu; Annelik
İslâm Aile Hukukunun Özellikleri
Evlenme, Evlilik.
Kefâet/Küfüv; Evlenecekler Arasında Denklik ve Uyum..
1) Dindarlık
2) İslâm
3) Hürriyet
4) Neseb
5) Mal
6) Meslek
Başlık Parası
Nişan, Nişanlanma.
Düğün; Nikâhın İlânı
Velîme; Düğünde İkrâm..
Nesil Emniyeti
Teaddüd-i Zevcât/Poligami
Birden çok Kadınla Evlenmenin Şartları
1- Eşler Arasında Adâletli Davranmak
2- Eşlerin Geçimini Sağlamaya Gücü Yetmek
Çok Evliliğe İslâm'ın İzin Vermesinin Hikmetleri
Genel Sebepler
Özel Sebepler
Doğum Kontrolü.
Düşük Yapma.
Talâk/Boşanma; Allah'ın Hoşlanmadığı Mubah.
Talâkın Hikmeti
Talâkın Hükmü
Talâk Yetkisi
Talâkın Çeşitleri
1- Sünnî Talâk
2- Bid'î Talâk
3- Ric'î Talâk
4- Bâin Talâk
Talâkta Şâhit Bulundurma
Boşama Mehri