Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Filozoflara Göre Tenasüh

Filozoflara Göre Tenasüh

Filozoflara Göre Tenasüh:

Tenasuhiyyeden olan eski filozoflara
göre, ruhlar kemale erişip cismânî alakaların hepsinden temizlenince,
bedenlerden sıyrılmış olarak kalır, kurtulur ve kudsî âleme varırlar. Fakat
bilkuvve kemâlâtı eksik kalan ruhlar, insanlık bedenlerini dolaşırlar, ahlakî ve
ilmî hususta kemâle varıp nihayete erişinceye kadar bir bedenden diğer bir
bedene intikal ederler. Kemalini tamamlayınca da bedenlere taalluk etmekten
mücerred kalırlar. Ruhların bu intikaline nesh derler. Buna göre ruh, bazen
insan bedeninden vasıflarına münasib hayvan bedenine iner. Şücâ (cesur) kimsenin
ruhunun aslan bedenine, korkak kimsenin ruhunun tavşan bedenine girmesi gibi.
Ruhun bu şekilde intikaline mesh denir. Ruhlar bazan da bitkilerin
cisimlerine girerler, buna da resh derler. Ruhlar bazen maden ve basit
şeyler gibi cemadata (cansız maddelere) aid kalıplara girerler. Buna da fesh
denir.

Ruhların kalıblara inerek girmesi (tenâzülâtı)
onlara verilen ukubât (cezalar) mertebeleridir. İnsan ruhu, bir mertebeden daha
kâmil mertebeye çıkınca, sıfatlarının hepsinde kemâle erdiğinden dolayı
bedenlerden kurtulur, akıllar âlemi ile birleşir. Ruhlardan tam kâmil olmayıp
mutevassıt olanlar, kemâle ermeye ihtiyaçları kaldığı için semâvi varlıklar ile
bitişir: Nakıs olan ruhlar da karanlık ve kirlerden kurtuluncaya kadar, kendi
durumları ile münasih hayvan bedenlerine intikal eder dururlar.[1]

[1]
Tehânevî, Keşşâfü İstilahâti'l-Fünün. Kalkuta 1862; Seyyid Şerif Cûrcâni,
Şerhu'l- Mevakıf, İstanbul 1239, 1239, 583; Muhiddin Bağçeci, Şamil İslam
Ansiklopedisi: 6/181.