Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular
BARİ
Yeni Sayfa 1
﴿
ََالْباَرِئُ ﴾
BÂRİ'
Yüce Allah'ın bu ismi Kur'an'da şöyle geçer:
?O Allah ki, yaratandır, (en güzel bir biçimde) kusursuzca var eden (Bârî)'dir.?[1]
Bâri', varlıkları yokluktan varlığa çıkaran, takdir ettiğini ve
kararlaştırdığını varlık sahasında ortaya koyan demektir. Zira bir şeyi takdir
eden ve düzenleyenin, bunu gerçekleştirmeye ve varlık sahasına koymaya gücü
yetmeyebilir. Ancak Allah böyle değildir. O, karar veren ve bu kararı
uygulayıp hayata geçirendir.[2]
Kurtubî, ?Bâri', yoktan var eden, ortaya çıkaran demektir? der.
el-Halîmî ise bu ismin iki manaya geldiğini söyler ve bunu şöyle açıklar:
1-
Varlıkları, onlar hakkındaki bilgisine göre var etmesidir. Şu âyet bu anlama
işaret etmektedir. ?Yeryüzünde olan ve sizin nefislerinizde meydana gelen
herhangi bir musibet yoktur ki, biz onu yaratmadan önce, bir kitapta (yazılmış)
olmasın. Şüphesiz bu, Allah'a göre pek kolaydır.?
[3]
Kuşkusuz Allah'ın bir şeyi var etmesi ve onu itiraf edip dile getirmesi,
Allah'ın o varlığı aniden ve daha önce bilgisi olmadan yarattığı anlamına
gelmez. O, herhangi bir varlığı var etmeden önce bilgi sahibidir. Yaratma anında
O'na ?Bedî? adı verildiği gibi ?Bârî? adı da verilmektedir.
2-
Bâri'den maksat, eşyaları şekle, kalıba, modele sokandır. Yani O, suyu, toprağı,
ateşi ve havayı yoktan yarattı. Daha sonra bu maddelerin karışımından çeşitli
cisimler yarattı. Aşağıdaki âyetler bu anlama işaret etmektedir.
?Her canlı şeyi sudan yarattık.?
[4]
?Sizi topraktan yaratmış bulunması, O'nun âyetlerindendir.?[5]
?Hani Rabb'in meleklere: ?Gerçekten ben, çamurdan bir beşer yaratacağım?
demişti.?[6]
?İnsanı, ateşte pişmiş gibi kuru bir çamurdan yarattı. Cânn'ı (cinni) da
yalın-dumansız bir ateşten yarattı.?[7]
?Andolsun, biz insanı, süzme bir çamurdan yarattık. Sonra onu bir su damlası
olarak, savunması sağlam bir karar yerine yerleştirdik. Sonra o su damlasını
bir alak (embriyo) olarak yarattık; ardından o alak'ı bir çiğnem et parçası
olarak yarattık; daha sonra o çiğnem et parçasını kemik olarak yarattık;
böylece kemiklere de et giydirdik; sonra bir başka yaratışla onu inşa ettik.
Yaratıcıların en güzeli olan Allah, ne yücedir.?[8]
Buna göre Bâri', var eden ve yaratan anlamına gelmektedir. ?Be-re-e? kökünden
gelen ?el-Beriyye? de varlıklar, yaratılanlar anlamına gelmektedir. Bu da
Bâri'nin yaratma ve var etme anlamına geldiğini göstermektedir. O halde Allah,
Bâri' / yaratandır. Çünkü O, bütün bu bedenleri, cisimleri yokluktan varlığa
çıkarmıştır.
Ebû Süleyman el-Hattâbî, Bâri' ismi hakkında der ki: ?Bâri? adı, diğer
varlıklardan daha çok canlı varlıklar için kullanılır. Örneğin,
?Bere'allahu'l-insan / Allah insanı yarattı? denilir. Ancak ?Bere
?allahu's-sema ve'l-ard / Allah yeri ve göğü yarattı? denilmez. Hz. Ali'nin
?Taneyi yaran ve nefes alıp veren canlıları yaratan Allah'a andolsun ki?
şeklinde yaptığı ünlü yemini bu anlama işaret etmektedir.?[9]
[1]
Haşr,
24.
[2]
Hafız er-Rakmî, ?Meâricu'l-kabûl?,
1/82;
Tefsiru İbn Kesir,
4/343.
[3]
Hadîd,
22.
[4]
Enbiya,
30.
[5]
Rum,
20.
[6]
Sâd,
71.
[7]
Rahmân,
14-15.
[8]
Mü'minûn,
12-14.
Daha geniş bilgi için bkz. Beyhakî, ?el-Esmâ ve's-sıfât?, s.
24.
[9]
Râzî, a.g.e., s.
202-203.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.