Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

ESMÂU'L-HÜSNÂ'NIN GEREKTİRDİKLERİ

ESMÂU

ESMÂU'L-HÜSNÂ'NIN GEREKTİRDİKLERİ

Muhakkak ki Kur'ândaki her âyet; tevhidi içermekte, ona delil olmakta ve ona
çağırmaktadır. Çünkü Kur'ân, ya yüce Allah'tan, O'nun isimlerinden,
sıfatlarından ve fiillerinden haber verir ?Bu ilmî haberî tevhiddir- yada Ondan
başka tapılan her şeyden soyutlanarak hiçbir ortağı olmayan sadece yüce Allah'a
ibadete çağırır ?Bu da irâdî talebî tevhiddir- veyahut ta emir ve nehiydir ve
emrinde ve nehiyinde itaati zorunlu kılar. Bunlar ise tevhidin hakikatleri ve en
mükemmel noktalarıdır.

Esmâu'l-Hüsnâ ve yüce sıfatlar, eserleri olarak yaratmayı ve var etmeyi
gerektirdiklerinden dolayı bunların sonuçları olarak kulluğu ve buyruğu
gerektirmektedirler. Böyle olunca da her sıfatın vacip kıldığı ve gerekli
kıldığı şekilde özel bir ibadet vardır. Yani onları bilmenin ve tanımanın
gerekli kıldığı özel bir ibadet vardır. Bu ise kalp ve organlarla yapılan bütün
ibadetlerde düzeni sağlar.

Kulun Yüce Allah'ı, zararı yaratmasında, menfaati vermesinde, ihsanda
bulunmasında, yasaklamasında, yaratmasında, rızık vermesinde, yaşatmasında ve
öldürmesinde eşsiz ve tek olduğunu bilmesi Yüce Allah'a tevekkül etme ibadetinde
kulu olgunlaştırır.

Zahiri olarak, tevekkülün gereği ve faydaları vardır. Kulun, yüce Allah'ın her
şeyi işittiğini, gördüğünü, bildiğini, göklerde ve yerde hardal tanesi kadar bir
şeyin dahi O'na gizli kalmadığını, hain gözleri ve kalplerin gizlediğini
bildiğini bilmesi, kulu; lisanını, organlarını, aklına gelebilecek ve yüce
Allah'ın razı olmayacağı her şeyden korunma hususunda olgunlaştırır. Ve
organlarının yüce Allah'ın sevdiği ve razı olduğu şeylere sarılması hususunda
onu olgunlaştırır. Bu ise batini olarak kulu haya yönünden olgunlaştırır.

Bu haya ise onu haramlardan ve kabahatlerden kaçınma hususunda olgunlaştırır.
Kulun, yüce Allah'ın zengin, cömert, kerem sahibi, iyiliği bol olan, ihsanda
bulunan ve merhamet sahibi olduğunu bilmesi kulun ümidinin artmasını sağlar. Bu
da kulu bilgisine ve ilmine uygun olarak zahiri ve batini ibadetlerinde
olgunlaştırır. Aynı şekilde yüce Allah'ın celalini, azâmetini ve izzetini
bilmek, kulu; tevazu, vakar ve muhabbet yönünden olgunlaştırır.

Çeşitli olarak bu batini haller ise isim ve sıfatların gerektirdiği şekilde
zahiri ibadetler açısından kulu olgunlaştırır.

Ve yine aynı şekilde yüce Allah'ın kemalini, cemalini ve yüce sıfatlarını
bilmek, kulluğun her makamında özel bir sevgi oluşturur. Böyle olunca da
kulluğun tamamı, isimlere ve sıfatlara döner ve onlarla irtibatlanır.

Yaratmanın irtibatı, isimler ve sıfatlar iledir. Yüce Allah'ın yaratması ve
buyruğu alemde isimlerini ve sıfatlarını, bunların sonuçlarını ve
gerektirdiklerini lazım kılmaktadır. Çünkü yüce Allah ne kullardan hasıl olacak
itaatlerle süslenir, bezenir ve ne de onların günahları O'na zarar verebilir.

Rasulullah (s.a.v.)'den gelen şu hadisi kudsi hakkında iyi düşünmek gerekir:

?Ey kullarım! Sizler asla bana zarar verecek (bir dereceye) ulaşamazsınız ki
bana zarar veresiniz. Ve keza sizler asla bana fayda verecek (bir dereceye)
ulaşamazsınız ki bana fayda veresiniz?[1]

Bu, yüce Allah'ın şu sözünün devamıdır:

?Ey kullarım! Sizler gece gündüz hatalar yapıyorsunuz. Ben ise bütün günahları
bağışlarım. O halde bana bağışlanmayı talep ediniz ki size bağışlayayım.?

Bu hadis-i şerif, yüce Allah'ın günahları bağışlamasının, dualara icabet
etmesinin ve gamları, kederleri gidermesinin kullardan gelecek her hangi bir
menfaati celp etmek için veya onlardan gelebilecek herhangi bir zararı def etmek
için olmadığını vurgulamaktadır.

Nitekim bu; görmüş olduğu faydanın misli ile mükafatlandırmak veya ondan
gelebilecek her hangi bir zararı uzaklaştırmaya çalışmak yaratılmış olan
kulların adetindendir. Yüce Allah ise kendini mükafatlandırsınlar ve zararları
kendinden uzaklaştırsınlar diye kullarına ihsanda bulunmaz. O şöyle buyurur:

?Sizler asla bana zarar verecek (bir dereceye) ulaşamazsınız ki bana zarar
veresiniz. Ve keza sizler asla bana fayda verecek (bir dereceye) ulaşamazsınız
ki bana fayda veresiniz.?
Çünkü ben, siz hidayet istediğiniz zaman size hidayet ettiğimde, sizi doyurmamı
istediğinizde sizi doyurduğumda, sizi giydirmemi istediğinizde sizi
giydirdiğimde, susuzluğunuzu gidermemi istediğinizde susuzluğunuzu giderdiğimde,
düşmanınızdan kurtulmayı istediğinizde düşmanınızı sizden uzaklaştırdığımda,
bağışlanmayı istediğinizde sizi bağışladığımda sizden her hangi bir menfaat
talep edecek değilim veya her hangi bir zararı benden def etmenizi talep edecek
de değilim. Çünkü siz, Ben el-Ganiyy ve el-Hamîd[2]
olduğum halde böyle bir şeye asla güç yetiremezsiniz.

Yüce Allah'ın taktir ettikleri, kolaylaştırdıkları ve yarattıkları haricindeki
işlere güç yetirmeye aciz oldukları halde yaratılmış olan kulların bu fiilleri
yapması nasıl mümkün olur? Güç yetiremedikleri işleri nasıl yapabilirler? el-Ganiyy
ve es-Samed olana fayda sağlayacak dereceye nasıl ulaşırlar? Ki O kendisi için
başkasından fayda talep etmek veya zararın def edilmesini istemek hakkında
imkansız olan bilakis hakkında bu düşüncelerin muhal olduğu Zat'tır.

Yüce Allah aynı hadisin devamında şöyle buyurur:

?Ey kullarım! Sizin evveliniz (öncekileriniz) ve ahiriniz (sonrakileriniz),
insanlarınız ve cinleriniz içinizden en fena kalpli bir adam gidişinde olsa dahi
o benim mülkümden hiçbir şey eksiltmez?

Yüce Allah kullarına emrettiği itaatleri ve yasakladığı günahları açıkladı.
Bunlar ise, emredenin ve emrolunanın fayda gördüğü işlerde, nehyedenin ve
nehyolunanın zarar gördüğü işlerde efendinin kölesine, babanın çocuğuna, imamın
cemaatine emri gibi onlardan gelecek bir menfaati celp etmeyi veya bir zararı
def etmeyi içermez. Yüce Allah kullarına yapmış olduğu ihsanında ve onlara
iyiliği emretmesinde onlardan gelecek faydanın yada zararın kendisine
ulaşmasından münezzeh olduğunu açıklamıştır. İşte bundan dolayı bu iki aslı
zikrettikten sonra şu anlaşılmaktadır; onların itaatleri olan takvaları ve günah
ve isyanları olan masiyetleri O'nun mülkünde ne bir şey arttırır nede bir şey
eksiltir. Onların hepsinin yüce Allah'tan istedikleri nisbette yüce Allah onları
yanındakine ulaştırır ama bu kesinlikle mülkünün tamamı değildir.

İşte bu O'nun, buyruğunun, dualara icabet ederek, günahları affederek ve
gamları, kederleri gidererek ihsanda bulunmasının her hangi bir menfaati
sağlamak yada her hangi bir zararı def etmek için olmadığını
içermektedir.

Şayet yüce Allah'a kullarının hepsi istisnasız itaat etselerdi O'nun mülkünde
hiçbir şey artmazdı. Veya O'na hepsi asi gelselerdi O'nun mülkünden hiçbir şey
eksilmezdi. O el-Ganiyy ve el-Hamîd'dir. Bu sıfatlarla vasıflanan kullarının
itaati ile süslenip bezenmez ve onların günahları O'nu ayıplayıp lekelemez.

Fakat Yüce Allah'ın kullarına teklifinde, tam bir hükümranlığını, hamdini ve
hikmetini gerektiren emirlerinde ve nehiylerinde gayesine ulaşan hikmetler
vardır. Bu ise ancak, kullara kuvvetlerinin ve takatlerinin hesabı ile
sayamayacakları ve yüce Allah'ın şanına yakışacak bir hesap ile de
sayamayacakları kadar çok olan nimetlerinin şükrünü gerektirmektedir. Yüce Allah
yarattıklarının kendisine güç yetirmesinden çok büyük ve çok yücedir. Fakat Yüce
Allah, tabiatlarında ve güçlerinde cömert davranmaları sebebiyle kullarından
razı olur. Hiçbir şey akıllarda ve fıtratlarda el-Mün'im'in şükründen daha güzel
değildir. Ve hiç kimse kula Ondan daha faydalı değildir.



[1]
Müslim, Birr

55
(2577);
Tirmizî, Deavat

82;
İbn Mâce, Dua

10



[2]
el-Ganiyy: Nimet rahmet hazineleri sonsuz olup hiçbir şeye muhtaç
olmayan.

el-Hamîd:
Fiilleriyle ve nimetleriyle övgüye layık olan. (ç.)

ESMAULLAHİ'L-HUSNA
ÇEVİRENİN ÖNSÖZÜ
KİTABI DERLEYENLERİN ÖNSÖZÜ
ALLAH'IN İSİMLERİNİN MANALARI HAKKINDA YAZILMIŞ ESERLER
İBN KAYYİM'İN ESMÂU'L-HÜSNÂ İLE İLGİLİ ÇALIŞMALARI
İBN KAYYİM'İN BU KİTAPTAKİ METODU
KİTABIN İÇERİĞİ
BU KİTABIN ASLI
BU KİTAPTA YAPTIĞIMIZ UYGULAMA
YÜCE ALLAH'IN İSİMLERİNİ VE SIFATLARINI TANIMAK
Sıfatların Delillerinin, Kur'ân'dan ve Sünnet'ten Olması  
Allah'ın İsimlerini ve Sıfatlarını Bilmenin, İlimlerin En Yücesi Olması  
Yüce Sıfatlara İmanın, İslâm'ın Esaslarından Olması  
YÜCE ALLAH'IN EN GÜZEL İSİMLERİNİN ASILLARI
Bütün Peygamberlerin, Akidenin Esasları Üzerinde İttifak Etmesi
İsimlere ve Sıfatlara Bakış Açısı  
ESMÂU'L-HÜSNÂ'NIN GEREKTİRDİKLERİ
Güzel Teklifde, Emirde ve Nehiydeki İki Yol
Yüce Allah'ın İsimlerinin, İfade Ettiği Manayı ve Bağlantı Kurduğu Şeyleri Gerektirmesi
Esmâu'l-Hüsnâ ile Yüce Allah'ı Övmenin Üslubu
ESMÂU'L-HÜSNÂ İLE TEVESSÜL
5. ESMÂU'L-HÜSNÂ'YI KORUMADA EDEB  
ESMÂU'L-HÜSNÂ'YI KÖTÜLÜKTEN TENZİH ETMEK  
Rasulullah (s.a.v.)'in ?Kötülük Sana ulaşamaz? Sözünün Manası
YÜCE ALLAH'IN, EN GÜZEL İSİMLERİYLE VE YÜCE SIFATLARIYLA TECELLÎ ETMESİ
ESMÂU'L-HÜSNÂ'NIN, YÜCE ALLAH'IN ZATINA VE BİRLİĞİNE DELALET ETMESİ
Esmâu'l-Hüsnâ'nın, Yüce Allah'ın Hikmetine ve Kudretine Delalet Etmesi         
AHKÂM ÂYETLERİ VE YÜCE ALLAH'IN SIFATLARIYLA İLGİLİ ÂYETLER
YÜCE ALLAH'IN SIFATLARI HAKKINDAKİ ÂYETLERDE TE'VİLİN OLMAMASI
YÜCE ALLAH'IN ZATI, SIFATLARI VE İSİMLERİ HAKKINDA BAHİS
ESMÂU'L-HÜSNÂ VE  ESMÂU'L-HÜSNÂ'DAN SELBİN NEFYEDİLMESİ
ALLAH
er-RAHMÂN - er-RAHÎM
el-MELİK - el-HAKK
el-KUDDÛS
es-SELÂM
el-CEBBÂR - el-MÜTEKEBBİR
el-BASÎR
el-AZÎZ
el-HÂKİM - el-ALÎM - el-ALLÂM
es-SEMÎ'  -  el-BASÎR 
el-ADL
el-LATÎF
el-HALÎM - el-AFUVV
eş-ŞÂKİR - eş-ŞEKÛR
el-ALİYY
el-KEBÎR - el-MÜTEKEBBİR
el-HAFÎZ
er-RAKÎB - eş-ŞEHÎD
el-HAMÎD - el-MECÎD
el-VEDÛD - eş-ŞEKÛR
el-HAYY  -  el-KAYYÛM
el-VÂHİD ?  el-AHAD
es-SAMED
el-GANİYY - el-KERÎM
es-SABÛR
el-CEMÎL
er-REFÎK
el-MUĞÎS
İSİM VE MÜSEMMÂ (=İSMİN İFADE ETTİĞİ MANA) İsimlerin, İfade Ettiği Manalar (=Müsemmâ) İçin Çeşitli Kalıplar İçermesi
İsmin, İfade Ettiği Manayı (=Müsemmayı) Gerektirmesi  
Yüce Allah'ın Sıfatlarının, İsminin (İhtiva Ettiği) Mananın İçinde Olması
Yüce Allah'ın Kelamının, İsminin (İhtiva Ettiği) Mananın İçinde Olması
Allah'ın Güzel İsimleri Hakkındaki Eşanlamlılık ve Farklılıklar
En Üstün Sıfatları Tanıma
SIFATLARI VE NA'TLARI TANIMA Sıfat ve Na't Arasında Üç Yönden Fark Olması
?Allah? İsminin Kökeni
?Allah? İsminin Etimolojisi
?Subhâneke Allahümme? Kelimesinin Anlamı
Duanın Kısımları
?Tebâreke? (=Yüceler Yücesi) Kelimesinin Anlamı
Allah'ın, Kemâl Sıfatları ile Celal Na'tlarının Çok Olması
Yüce Allah'ın, ?Şüphesiz ki, Rabb'im dosdoğru bir yol üzerindedir? (Hûd 11/56) Sözünün Anlamı
Bazı Âyetlerde Geçen (=yakın) Kelimesinin Anlamının Açıklanması
Yüce Allah'ın ?O, her an yaratma halindedir? Sözünün Anlamı
Yüce Allah'ın  ?De ki Göklerde ve yerde Allah'tan başka kimse gaybı bilmez. Onlar, ne zaman yeniden diriltileceklerini bilmezler? Sözünün Anlamı
İBN KAYYİM'İN, KİTABI HAZIRLAYANLARIN VE TERCÜME EDENLERİN BAŞVURDUĞU KAYNAKLAR