Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Cimrilik .

Cimrilik

Cimrilik

Cimrilik: Harcanması gereken malı
sarfetmekten kaçınmak, para ve malı çok sevdiğinden dolayı, başkasına bir şey
vermekten çekinmek demektir. Dinimiz, başta zekât olmak üzere bazı malî
harcamalarda bulunmamızı emretmiştir. Aile bireylerinin bakımı, akrabaların
görülüp gözetilmesi de bu emirler arasındadır. Çevremizdeki yoksullara imkân
ölçüsünde malî yardım ise bir insanlık görevidir. Parası ve malı olduğu halde
bir insan bu görevlerini yapmaz ve malını sarf etmekten çekinirse, cimrilik
yapmış demektir.

Cimriliğin başlıca sebebi aşırı
mal hırsı ve gelecekte yoksul kalma korkusudur. Peygamberimiz: "Çocuk,
cimrilik ve korkaklık sebebidir" buyurmuştur. Aşırı mal hırsı ve cimriliği
yüzünden durmadan mal biriktiren ve tükenir endişesi ile hastalıklarında bile
harcamayıp, dünyayı kendilerine zindan eden cimriler vardır. Halbuki mal
Allah'ın nimetidir ve bu nimet yerli yerince harcanırsa Allah onu artırır.

Cimriler, insanlar arasında da,
Allah katında da sevimsiz ve aşağılık kişiler olarak görülür. Allah Teâlâ:

"Onlar ki hem kıskanır, cimrilik
ederler, hem de herkese cimrilik tavsiye ederler ve Allah'ın kendilerine
fazlından verdiği Şeyleri saklarlar. Biz de böyle nimetleri gizleyen nankörlere
hor ve rüsvay edici bir azap hazırladık."
(4/Nisâ, 37) buyurmuştur.

Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) de şöyle
buyurmaktadır:

"Cimrilikten sakınınız. Çünkü
cimrilik, sizden önceki milletleri helâk etmiştir." "Her sabah gökten iki melek
iner. Birisi: ?İlâhi İnfak edene karşılığını ver; diğeri: ?Allah'ım! Cimrilik
edene de telef ver (malını yok et)' diye duâ ederler."
(Riyazü's-Salihin, I, 253).

"...Cimri kişi Allah'a uzak,
Cennet'e uzak, insanlara uzak ve Cehennem ateşine yakındır."
(Tirmizî, Birr 40)

Cimriler hakkında söylenen sözler,
cimrilerin insanlar arasındaki durumunu, çok güzel anlatmaktadır. Bişr bin
el-Hâris, cimriler hakkında şöyle demiştir: "Cimrinin yüzüne bakmak, insanın
kalbini katılaştırır. Cimrilerle karşılaşmak mü'minler için belâdır" Yahya bin
Muaz da şöyle demiştir: "Kötü kimseler olsalar bile, cömertler için herkesin
kalbinde bir sevgi vardır. İyi olsalar bile, cimrilere karşı herkesin kalbinde
yalnız nefret vardır." İbnu'l-Mutez'in cimrilik hakkındaki görüşü de şudur:
"İnsan malına cimrilik ettiği nisbette şerefinden kaybeder."

Mallarını kendileri için bile
harcamaktan çekinen cimriler, Allah Teâlâ'nın kendilerine verdiği nimeti
harcamamakla sadece kendilerini değil, eş ve çocuklarını da sıkıntıya sokarlar.
Çevrelerindeki diğer insanlara fenalık yapmış olurlar. Çünkü, Allah'ın verdiği
bu nimetlerde nafaka veya sadaka olarak diğer insanların da hakkı vardır. Bu
hakkın sahiplerine verilmemesi zulümden başka bir şey değildir. Servet, Cenâb-ı
Hakk'ın ihsanıdır. Allah (c.c.), serveti dilediğine verir, dilediğinden alır.
Mal ve mülkün gerçek sahibi O'dur. Cimriler, bu şuura eremeyen insanlardır.

Müslümanların, cimrilik konusunda,
Allah Teâlâ'nın aşağıdaki ihtarını unutmamaları gerekir. Cenâb-ı Hak şöyle
buyuruyor:

"Allah'ın verdiklerinden cimrilik
edenler, sakın bunun kendileri için hayırlı olduğunu sanmasınlar bilakis bu
onların kötülüğünedir. Cimrilik yaptıkları şey, kıyamet günü boyunlarına
dolanacaktır. Göklerin ve yerin mirası Allah'ındır. Allah işlediklerinizden
haberdardır." (3/Âl-i
İmrân, 180).

Beşer nefsi zayıftır, muhteristir.
Ancak Allah'ın koruduğu kimseler bundan müstesnadır. Ancak imanla kendilerini
mâmur edenler, bu cimrilik cehaletinden temizlenebilir, yeryüzünün
zaruretlerinden kurtulabilir, menfaata karşı duydukları hırs kaydından
vazgeçebilirler. Çünkü iman sahipleri, Allah'dan, maldan da üstün birşey
umabilirler. Bu umulan şey Allah'ın rızasıdır. Mümin kalp; mal ile değil, iman
ile mutmain olur; Allah yolunda infak etmekle fakir düşeceğinden korkmaz. Kendi
hiç bir şey değilken Allah onu meydana getirmiş, vücut, göz, kalp, lisan ve
sayısız nimetler bağışlamış ve mal sahibi yapmıştır. Bunlar Allah'a aittir. Öyle
ise Allah'a güvenen birisi Allah yolunda ve Allah rızası için malını infak
etmekten çekinmez.

Ama kalp gerçek imandan yoksun
olunca, infak etmeye veya sadaka vermeye teşebbüs ettiği zaman, her defasında,
nefsinde bir cimrilik duygusu dalgalanmaya başlar, fakir düşeceğinden korkar.
Böylece infak etmekten vazgeçer. Sonra onun hayatı emniyetsiz ve istikrarsız bir
korku ve ihtiras Cehennemi haline gelir. Allah'a söz verdiği halde ahdine ihanet
eden, verdiği söze vefa göstermeyip Allah'a karşı yalan söyleyen, hiç bir zaman
kalbini münafıklıktan kurtaramaz. Ölçülü hareket etmek İslâm nizamının temel
esaslarından birisidir. Aşırı müsrif davranmak da cimri davranmak kadar dengeyi
bozar. İslâm, dengenin bozulmamasını öngörür:

"Elini boynuna bağlayıp cimri
kesilme, büsbütün de açıp tutumsuz olma. Yoksa pişman olur açıkta kalırsın."
(17/İsrâ, 29).

Âyet-i Celîlede cimrilik, ellerini
boynuna bağlıyan bir insan gibi tasvir ediliyor. İsraf ise, elini son haddine
kadar açıp elinde ve avucunda ne varsa dağıtmak şeklinde ifâde ediliyor.

Cimri insanın da, müsrif insanın
da varacağı netice aynıdır. Cimriliğin de israfın da sonu pişmanlık duygusudur.
Her şeyin en iyisi orta hallisidir. Orta yol, iman ahlâkı ile küfür ahlâkının
sınırıdır: Cimrilik cehaletten gelen kara bir lekedir. İsraf ise şeytanın işini
yapmaktır. Müsrifler şeytanın kardeşleri olarak tanıtılmaktadır.

Cimrilik kelimesinin Kur'an'daki
diğer bir karşılığı katur kelimesidir. Bu kelime, Türkçe'deki hasis kelimesini
karşılamaktadır. Anlamı, eli sıkı, yahut çok cimri demektir. Kur'an'da, kişinin
elindeki şeyleri çar-çur etmesi demek olan israfın zıddı olarak kullanılmıştır.

"Ve onlar ki harcadıkları zaman,
ne israf ederler, ne de cimrilik ederler; (harcamaları) bu ikisinin arasında
dengeli olur." (25/Furkan,
67)

Cimrilik konusu, Allah'ın çok
kötülediği bir haslettir. İman eden bir kimse asla cimri davranıp mal yığmaz.
Tamahkâr davranmaz. Nefsinin cimriliğinden kendini kurtarır. Cimriliğin ve
tamahkârlığın son derecesi olarak Kur'an'da bir kelime daha vardır. Bu kelime
şih, şuh veya şihh'dir. Kelime güçlü bir kötüleme anlamında tamahkârlık ve
cimrilik demektir.

"O halde gücünüz yettiği kadar
Allah'dan korkun. (O'nun öğütlerini) dinleyin. İtaat edin. Kendi iyiliğinize
olarak harcayın. Kim nefsinin cimriliğinden (şuhhe nefsihi) korunursa işte
onlar, kurtuluşa erenlerdir."
(64/Teğâbün, 16).

Bu âyete göre, cimrilik, nefsin
kendisinde bulunan bir belâdır. Nefsi, bu belâdan ancak iman kurtarır. Allah'a
ve âhiret gününe inanan insan, infak ederek nefsindeki bu cahilî lekeyi
temizler, bu belâdan kurtulur. Cimrilik belâsından kurtulamayan insan İslâmî bir
hayata aşina olamaz. İslâmî hayata alışkın olmayan cimriler, Allah'ın rahmet
hazinelerine sahip olsalar bile, biter korkusuyla cimrilik ederler. Halbuki
Allah'ın hazineleri bitmez ve tükenmez.

"De ki, Rabbimin rahmet
hazinelerine siz sahip olsaydınız tükenir korkusuyla yine de cimrilik ederdiniz.
Hakikaten insan çok cimridir."
(17/İsrâ, 100). Bu ifâde ile cimriliğin son haddi dile getiriliyor. Allah'ın
rahmeti, her şeyi kaplamıştır. Onun ne bitmesinden ne de eksilmesinden endişe
edilebilir.[1]



[1]
Osman Çetin, Şamil İslâm Ansiklopedisi, c. 1, s. 313-314.

FAKİRLİK-ZENGİNLİK .. Fakirlik; Anlam ve Mâhiyeti
Fakirliğe Karşı Getirilen Çözümler
1) Çalışma
2) Zengin Hısımların Himâyesi
3) Zekât
4) İslâm Devletinin Diğer Gelir Kaynakları
Fairliğin Mertebeleri
Miskîn; Anlam ve Mâhiyeti
Zenginlik .
Fakirlik mi, Zenginlik mi Daha Hayırlıdır? .
1- Fakirlik Üstündür
2- Zenginlik Üstündür
3-Kefâf (orta yol) Üstündür
el-Ğanî; Allah'ın Güzel İsimlerinden .
Kanaat; Eldekiyle Yetinme .
Zühd .
Zühdün Kısımları
Zühdün Yozlaştırılması
Gerçek Zâhidlik
Hz. Peygamber'in Geçim Temini ve Zühdü .
Evlilik So asında Ticârî Meşgaleleri
Alış-Verişleri
Ticaretinin Prensipleri
Maîşet Temini Açısından Ticâretin Önemi
Allah, Helâl Rızık İçin Çalışanları Sever
Ticaret, Ziraat ve Cihad
En Hayırlı Kazanç; Kendi Eliyle Çalışıp Kazanma
Başkasına Yük Olmadan Yaşamak; Helâl Maîşet Temini
Maîşet Temini İçin Peygamberimiz Çobanlık da Yapmıştır
Yaşadığı Sâde Hayat ve İsraftan Kaçınması
Zühd ve Takvâsıyla Peygamberimiz .
Hasır Üzerinde Yatması
Sadaka Hususundaki Hassâsiyeti
?Beni Hûd Sûresi İhtiyarlattı? .
Âhirete Bakışı
Hayırdaki Sür'ati
Günlerce Aç ve Susuz Kalışı
Hz. Peygamber ve Ashâbının Yaşayışlarındaki Fakirlik .
Hz. Peygamber'in Ailesinin Maîşeti ve Sade Yaşayışı
Peygamberimiz'in Çocuklarına ve Ev Halkına Karşı Tavırları
Çocuklarını Ebedî Hayata Hazırlaması
Hz. Fâtıma'nın Hizmetçi İstemesi
O'nun Mutluluk Evinin Genel Atmosferi
Rasûlullah'ın Cömertliği ve Tevâzuu . Keremden Bir Kesit
Tevekkül
İsrâf
Kur'an'da İsrafın Mânâları
Müsrif
Cimrilik .
Cömertlik .
Sehâvet
Cûd
Îsâr
Ticâret/Alış-Veriş .
Alış-Verişin Şartları
Ticârette Mübâdele Edilen Malın Kıymetli Olması
Malın Özelliklerinin Belirli Olması, Gizli Bir Kusuru Bulunmaması
Satılan Malın Mevcut Olması
Mal ve Bedelin Belirli Olması
Malın Teslim Alınması, (Kabz)
Ticarette Kâr Sınırı
Müslüman Olarak Alış-Verişlerde Dikkat Edeceğimiz Bazı Hususlar Vardır
Çalıntı Olan Bir Malın Satılması Veya Piyasaya Sürülmesi de Câiz Değildir.
İslâm Toplumunda Malların Fiyatlarına Sun'î Olarak Yapılan Müdâhaleler Asla Câiz Değildir.
İslam Toplumunda Karaborsa (İhtikar) Haramdır.
Malı Değerinin Altında Almak
Ölçü ve Tartının Doğru Olması, Alışverişe Ailenin Karıştırılmaması
Mal; Dünya Varlığı
1) Mütekavvim Mal
2) Gayri Mütekavvim Mal
3) Menkul Mal
4) Gayri Menkul Mal
5) Mislî Mal
6) Kıyemî Mal
7) Tüketime Elverişli (İstihlâkî) Mal
8) Kullanmaya Elverişli (İsti'mâlî) Mal
Malı Koruma
Kur'ân-ı Kerim'de Fakirlik ve Zenginlik .
Hadis-i Şeriflerde Fakirlik ve Zenginlik .
Tefsirlerden İktibaslar
Kesb; Çalışıp Kazanma .
Meslek Öğretimi
1- Rubûbiyet Dairesi
2- Ubûdiyet Dairesi
Kurân'da Meslekî İhzâriyeler (Hazırlık ve Hazırlamalar)
1) Rızık Helâl ve Temiz Olmalıdır
2) Helâl Rızık , Emek Eseridir
3) İnsanlar Birbirlerine Muhtaçtırlar
4) Dünya İçin Talep Emri
5- Çocuğun Maddî İstikbalini Düşünme Fikri
Meslek Konusunda Yüksek İdeal
En Hayırlı Meslek
Rızık, Azalıp Çoğalabilir mi? .
Rızkın Genişlemesi ve Daralması
Rızıktaki Farklılığın Hikmetleri
Rızık Genişliği İmtihanı Karşısında Müslümanın Tutumu .
Rızık Darlığı İmtihanı Karşısında Müslümanın Tutumu .
İktisad; Harcamada Orta Yol
İnsan İktisadın Dışında Kalabilir mi? .
Menfaat