Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Allah'ı İnkâra Dayalı Felsefî Akımlar 1) Ateizm; Allah Tanımazlık .

Allah

Allah'ı İnkâra
Dayalı Felsefî Akımlar


1) Ateizm; Allah
Tanımazlık

Hiçbir ilâh kabul etmeyen, Tanrıtanımaz felsefi doktrinlerin ortak adına
?ateizm? denir. Sistemleştirilmiş bir ekol oluşturulmaksızın filozoflardan bir
bölümünce benimsenmiş olan bu anlayış, doğrudan doğruya tanrının varlığını inkâr
üzerine kuruludur. Bu özelliğiyle de benzer yanlar taşıyor olsa da- tanrının
varlığını ya da mahiyetini tartışan doktrinlerden ayrılır; tanrının yokluğunu
kesin bir biçimde öne sürer.

Hemen hemen tüm felsefe ekolleri ve öğretileri gibi ateizm'in kökleri de Eski
Yunan'a uzanır. Maddeci yapı belirten çeşitli felsefe okullarının bağlıları,
ontolojik yorumları sonucunda ateist bir inanç sergilemişlerdir. "Gölge etme
başka ihsan istemem" sözüyle yaygın bir ünü bulunan Diyojen bunlardan biri ve
felsefe tarihinde kâfir diye nitelenen ilk kimsedir. Atom kuramcısı Demokrit,
onun izleyicisi Leocippus, Sofist'lerden Gorgias ve Protegoras, kendi adıyla
anılan ekolün kurucusu Epikür, öne sürdükleri materyalist görüşler bağlamında
birer ateist olarak göze çarparlar.

Rönesans'tan sonra Batı'da varlığını hissettiren din-dışı eğilimler ve özellikle
de evrenin, doğanın ve insanın, insan toplumunun dinden bütünüyle soyutlanarak
yorumlanması sonucu ortaya çıkan görüşler, ateist tutumlara büyük katkılarda
bulunmuş, onlara bolca kullanabilecekleri veriler sağlamıştır.

Nitekim, dinden ve törelerden bağımsız bir siyasetin oluşturulması savını öne
süren Makyavel, ateizm'i bu alana sokarken; birer ateist olmadıkları hâlde
Dekart, David Hume ve Kant gibi kimselerin akılı dinden bağımsız kılma çabaları
ve bu doğrultuda öne sürdükleri düşünceler çağdaş ateizm'e tutanaklar hazırlamış
oldu. Pozitivist yorumlarla oluşturulan bilimsel kuramlar ve evrene yönelik
rasyonalist bakış açılarının oluşturduğu ortam, Feuerbach'ın öne süreceği
düşünceler için çok elverişliydi. XIX. Yüzyılın en önemli ve sonraki dönemler
bakımından da en etkili ateisti olan bu düşünür, Tanrı'nın insana özgü ülkülerin
bir yansıması olduğunu, insanın özgürlüğünün Tanrı'yı inkârla
gerçekleşebileceğini öne sürmüş; dini insanın etkinlik alanına indiren bu
görüşten yola çıkan Marks ise, ezilenlerin egemenliğiyle birlikte dinin de yok
olacağı varsayımıyla ateizm'i doruk noktasına çıkarmıştır. Bu çizgiyi kemâline
ulaştıran Nietzsche ise, "Tanrı'nın Ölümü" adlı kitabında, insanın kendisini
bütünlemesi ve özünü bulması için göstermesi gereken en insanca tepkinin ateizm
olduğunu söylemiştir.

Darwin, geliştirdiği kuramla Yaratıcı-Tanrı kavramını dışlarken; Freud, Tanrı
inancının çaresizlik içindeki insanın çocukluk durumuna dönerek koruyucu bir
babaya sığınma ihtiyacından doğduğunu öne sürerek, psikolojik çerçevedeki inkârı
gündeme getirmek yoluyla ateizm'e bir başka boyut kazandırmıştır.
20.
yüzyıldaysa, ateizm'i Jean Paul Sartre, Albert Camus gibi varoluşçular temsil
ettiler. Bunlar, insanın evrende bir başına olduğu ve kendi değerlerini
belirlemek özgürlüğüne sahip bulunduğu düşüncesinden yola çıkarak, bu özgürlüğü
kabulün kaçınılmaz sonucu olarak Tanrı'nın inkârına gitmektedirler.

Agnostizm (bilinmezcilik) ve Pozitivizm (olguculuk) gibi ateizm'i andıran
görüşler, açıkça "tanrı yoktur" demeyip de "bilinemez" "tartışılması bilimsel
değildir" türünden ifadeler kullandıklarından konumuzun dışında kalmaktadır.

İslâm literatüründe, dehriyye diye adlandırılan ateizm, kronolojik bakımdan iki
ayrı safha halinde irdelenebilir. Cahiliyye Dönemi Dehriliği ve İslâm
sonrasındaki Dehriyyun...

Kur'an-ı Kerîm'de: "Dediler ki: o (hayat dedikleri) şey, dünya hayatımızdan
başkası değildir; ölürüz, diriliriz, Ve bizi ancak dehr (zaman) helâk
etmektedir.' Halbuki onların bu sözlerinde hiçbir ilimleri yoktur. Onlar ancak
zanda bulunuyorlar." (Câsiye: 45/24) haberiyle bildirilen cahiliyye
dehriliği, yaratılmayı inkârla zaman ve maddenin ebediliğini öne süren bir
inançtır.

Felsefî anlamdaki İslâm sonrası dehrilik ise, muhtemelen, Sâsânîler döneminde
yaygın bir inanç olarak gözlenen "herşeyi değiştiren ve herşeyden kuvvetli olan,
tüm olayları oluşturan ve yönlendiren büyük güç, ilâhî zat olan Hürmüz değil,
yalnızca sınırsız zamandır" temel inancı üzerine oturtulmuş bulunan zurvanig'in
karşılığı ve uzantısıdır. Bu inancın sahipleri Allah'ı inkâr ederek, bütün
oluşları zaman, dehr ya da felek adını verdikleri akışa bağlamaktaydılar.
Öte
yandan, kısmî inkâr diyebileceğimiz bir tutum içinde bulunan maddiyun, tabiiyun
(maddecilik, tabiatçılık) gibi düşüncelerle dehriliği karıştırmamak gerekir.
Çünkü, dehrilikde, ateizm'de olduğu gibi kesin bir inkâr, Yüce Allah'ı açık bir
biçimde yok sayma sözkonusudur. Yüce Allah'ın kimi esma ve sıfatlarını değil de,
gerek yaratıcılık, gerek ilâhlık ve gerekse rablık plânında küllî bir inkâr
vardır. Ateizm, gerçek anlamıyla, işte böylesine bir küllî inkârdır.[1]



[1]
Zübeyr Yetik, Şâmil İslâm Ansiklopedisi: 1/178.

ALLAH (C.C.) Allah Lafzı; Anlam ve Mâhiyeti
Varlıkların Türleri
1) Vâcibu'l-Vücûd
2) Mümkinu'l-Vücûd
3) Mümteniu'l-Vücûd
A) Aklî Deliller 1) Hudûs (So adan Varolma) Delilleriyle Allah'ın Varlığını İspat.
a) Cisimlerin So adan Yaratılması Esasına Dayanan Delil.
b) İhtirâ (İcat Etme) Delîli.
c) Terkip Delili.
2) İmkân Delîli
3) İbdâ' ve İllet-i Gâiyye Delîli
B) Naklî Deliller
Allah'ın Varlığına İcmâlî Birkaç Delil
1- İmkân Delîli
2- Hudûs Delîli
3- Hayat Delîli
4- İntizâm Delîli
5- San'at Delîli
6- Hikmet Ve Gâye Delîli
7- Şefkat-Merhamet Ve Rızık Delîli
8- Yardımlaşma Delîli
9- Temizlik Delîli
10- Sîmâlar Delîli
11- Sevk-i İlâhî Delîli
12- Rûh Ve Vicdân Delîli
13- Fıtrat Ve Tarih Delîli
14- Duygular Delîli
15- İttifak Delîli
16- Kur'ân Delîli
17- Peygamberler Delîli
"Allah? Kelimesinin İçerdiği Anlam ..
Allah'a İman
Allah Teâlâ'nın Birliği
ALLAH TEÂLÂ'NIN SIFATLARI
Kur'ân-ı Kerim Allah Teâlâ'yı Bize Nasıl Anlatıyor
Kur'ân-ı Kerim'de Allah'a İman ve O'nun Bazı İsim ve Sıfatları
Konuyla İlgili Hadis-i Şeriflerden Bazıları
YÜCE ALLAH'IN İSİMLERİ ?ESMA-İ HÜSNA? .
SIFAT-I İLAHİYYE .
1- Sıfat-ı Nefsiyye
2- Sıfat-ı Selbiyye (Tenzihat)
3- Sıfat-ı Sübûtiyye (Sıfat-ı Zatiyye)
4- Esmaül-Hüsna'nın Delalet Ettiği Sıfat ve Manalar
5- Haberî Sıfatlar
İstivâ
Nüzul
SIFÂT-I SELBİYYE .
SIFAT-I ZÂTİYYE .
1) VÜCUT ..
VACİBU'L-VÜCUD ..
2) KIDEM ...
3) BEKA ..
4) MUHÂLEFETÜ'N Lİ'L-HAVÂDİS .
5) KIYÂM Bİ-NEFSİHÎ
6) VAHDÂNİYET ..
SIFÂT-I SÜBUTİYYE .
1) HAYAT ..
2) İLİM ...
3) SEMÎ'
4) BASAR ..
5) İRÂDE .
İrâde-i Külliyye ve İrâde-i Cüz'iyye
a- Tekvinî İrâde
b- Teşriî irâde
a) Yaratma İradesi (İrâde-i Tekviniye)
b) Yasama İradesi (İrâde-i Teşriiye)
6) KUDRET ..
7) KELÂM ...
8) TEKVÎN ..
Tekvin Sıfatının İsbatı
RUYETULLAH .. Ru'yetullah; Allah'ın Görülmesi
Rü'yetin Dünyadaki Cevazı
Rü'yetin Âhiretteki Vücûbu
Allah Teâlâ'yı Görmek Mümkün müdür ? .
ALLAH'I İNKAR .. Allah'ı İnkar Etmede Önemli Olan Üç Etken . 1) Kibir ve İnat
2) Cehâlet
3) Tâğutların İfsadı
Allah'sız Bir Dünyayı Kimler İster? .
Allah İnancı Olmayan Toplum Modelinin Zararları
Allah'ı Düşündüren Kâinat Ayetleri
Yegâne Yaratıcı Allah'ı İnkâr Edenleri Düşünmeye Dâvet Bu Şiiri Kim Yazdı? .
Fabrika .
Tasvir
Allah'ı İnkâra Dayalı Felsefî Akımlar 1) Ateizm; Allah Tanımazlık .
2) Darwinizm ..
3) Naturalizm ..
Tabiat Nedir? .
Tabiat (Doğa) Yaratıcı Olabilir mi? .
4) Pantheisme .
5) Pozitivizm ..
Bilimlerin Dilinden .
Bak ve Düşün!
İlimler
6) İdealizm ..
İslâm Felsefesi mi? .
7) Reenkarnasyon .
8) Hedonizm ..
Niçin Yaşıyoruz? .
Beşer ve İnsan
Kitaplıktaki Kedi