Kavramlar Ansiklopedisi |
Kategoriler |
Konular
İbadetin Dereceleri
İbadetin Dereceleri
İbadetin
Dereceleri:
İbadet, yapanın niyet ve maksadına göre üç
dereceye ayrılır.
1-
Allah'a, sevabını umarak ve azabından korkarak ibadet etmek. Yani Cennet ümidi
veya Cehennem korkusu ile ibadet etmek.
2-
Allah'a ibadetle şereflenmek veya onun emirlerine uymak ve kabul etmiş olmak
için ibadet etmek.
3-
Allah'a, ibadet ve tâzime lâyık olduğu için ibadet etmek. Bu ibadetin en yüksek
derecesidir.[1]
Bu dereceye hadiste "ihsan" derecesi denir.
Cibril hadisinde, Cebrail aleyhisselâmın Rasûlullah (s.a.s) ve sorduğu
sorulardan birisi de "ihsan" olmuştur. Hz. Peygamber buna şöyle cevap vermiştir;
"İhsan; Allah'a sanki O'nu görüyormuşsun gibi
ibadet etmendir. Her ne kadar sen O'nu görmüyorsan da O seni görmektedir."[2]
Dolayısıyla İslâm'da ibadet insanın bütün
davranışlarını kapsar.
Bunlardan başka bir de dünya ile ilgili bir
takım faydaları olduğu için ibadet etmek vardır ki, buna ibadet etmek bile doğru
değildir.
İslâm'da ibadet, kısa tanımı ile üç şekilde yapılır:
a) Beden ile yapılan ibadetler:
Namaz ve oruç gibi ibadetler bu çeşit bir ibadettir. Beden ile yapılan
ibadetlerde başka birini vekil tayin etmek câiz değildir. Yani bir kimse başka
birinin yerine namaz kılamadığı gibi, oruç da tutamaz. Bunları herkes kendi
yapmalıdır.
b) Mal ile yapılan ibadetler:
İslâm'ın beş şartından biri olan zekât bu çeşit bir ibadettir. Mal ile yapılan
ibadetlerde başka birini vekil yapmak câizdir.
c) Hem beden hem de mal ile yapılan ibadetler:
Hac böyle bir ibadettir. Parası olduğu halde hacca gitmekten âciz olan veya
herhangi bir özürden dolayı hac vazifesini yapamayan bir kimsenin başka birini
yerine vekil göndermesi caizdir.[3]
[1]
el-Alûsî, Rûhi'l-Meânî, Beyrut, t.y, 1/86.
[2]
Müslim, İmân: 5, 6; İbn Mâce, Mukaddime: 9.
[3]
Hamdi Döndüren, Şamil İslam Ansiklopedisi: 3/54-55.
İBÂDET.. İbadet Nedir?. |
Kur'an'da İbâdet |
İbadetin Kur'an'daki Anlamları |
İbâdetle ilgili Bazı Âyetler |
İbadet Kimin Hakkıdır?. |
İbadetin Dereceleri |
İnsanın Yaratılış Gayesi |
Rasullerin Gönderiliş Gayesi |
Allah'ın Kulları Üzerindeki, Kulların da Allah Üzerindeki
Hakları |
İbadet Çeşitleri |
1) Dua |
Dua Çeşitleri |
a) İbadet Duası |
b) Dilek Duası |
2) İstiâne (Yardım Dilemek) |
İstiane Çeşitleri |
a) Allah'tan Yardım Dilemek |
b) Mahluktan Gücünün Yetebileceği Bir Husus Hakkında Yardım
İstemek |
c) Gücü Yetmeyen ve Huzurda Bulunan Bir Yaratılmıştan Yardım
İtemek |
d) Mutlak Olarak Ölülerden Ya Da Hayatta Bulunan Kimselerden
Gerçekleştiremeyecekleri Ve Gaybi Bir İş Hakkında
Yardım İstemek |
e) Şanı Yüce Allah'ın Sevdiği Bir Takım Amel Ve Halleri İleri
Sürerek Yardım İstemek |
3) İstiğase (Medet Beklemek) |
İstiğase Çeşitleri |
a) Yüce Allah İle İstiğase Etmek (O'ndan İmdat Dilemek) |
b) Ölülerden Ya Da Hazır Olmayıp Buna Güç Yetirebilen Canlı
Kimselerden İmdat İstemek |
c) Hayatta Olan, Bilen ve İmdada Yetişmeye Güç Yetiren
Kimselerden İmdat İstemek |
d) Gizli Bir Kuvvete Sahip Olduğuna İnanmaksızın Güç
Yetiremeyen, Hayatta Olan Bir Kimseden İmdat İstemek |
4) İstiâze (Sığınmak) |
İstiaze Çeşitleri |
a) Yüce Allah'a İstiâzede Bulunmak |
b) Yüce Allah'ın Kelamı, Azameti, İzzeti Ve Buna Benzer
Sıfatlarından Herhangi Bir Sıfat İle İstiazede Bulunmak |
c) Ölülerle Ya Da Sığınma Talebini Karşılama Gücüne Sahip Ancak
Hazır Olmayan Canlılar İle İstiaze |
d) İnsan, Mekân Ya Da Bunların Dışındaki Mahluklardan Kendilerine Sığınılması
Mümkün Olan Şeylerle İstiazede Bulunmak |
5) Kurban Kesmek |
Zebh Çeşitleri |
a) Kendisi Adına Kesim Yapılanın Ta'zim Edilmesi, Onun Önünde Zilletin
Açıklanması Ve Ona Yaklaşmak Maksadı İle İbadet Olarak Yapılan Kesim |
b) Misafire İkram, Düğün Yemeği Ya Da Buna Benzer Bir Maksatla
Yapılan Kesim |
c) Etini Yemek Suretiyle Faydalanmak Yahut Ticaretini Yapmak Ve
Buna Benzer Bir Maksatla Kesim Yapmak |
6) Adak Adamak |
7) Havf (Korkmak) |
Havf Çeşitleri |
a) Tabiî Korku |
b) İbadet Şeklindeki Korku |
c) Gizli Korku |
8) Recâ (Umutvar Olmak) |
9) Tevekkül Etmek |
Tevekkül Çeşitleri |
a) Yüce Allah'a Tevekkül Etmek |
b) Bir Menfaatin Sağlanmasında, Ya Da Bir Zararın Önlenmesinde, Ölü Bir Kimseye
Güvenip, Dayanmak Şeklindeki Gizli Tevekkül |
c) Tevekkül Ettiği Başka Kimsenin Tasarruflarında Mertebe İtibariyle Kendisinden
Daha Yüksekte, Tevekkül Edenin Mertebesinin İse Ondan Daha Aşağıda Olduğuna İnanarak Tevekkül
Etmek |
d) Tevekkül Edenin, Tasarruf Ettiği Hususlarda Vekaletin Caiz Olduğu Alanlarda,
Başkasını Vekil Tayin Etmek Suretiyle Tevekkül Etmesi |
10) İnâbe (Allah'a Yönelmek) |
Teslimiyet Çeşitleri a) Kevni Teslimiyet |
b) Şer'i Teslimiyet |
11) Sevgi |
12) Haşyet (Titreyerek Korkmak) |
13) Rağbet (Sevap Umarak Yönelmek) ve Rahbet (Azabından
Korkmak) |
14) Rüku ve Secde |
15) Huşu (İtaat Ederek Korkmak) |
16) İlah Olarak Yalnız Allah'ı Tanımak |
17) Hükmüne Teslimiyet Göstermek |
18) Tavaf Etmek |
İbâdet; Kalıp ve Kalbin, Tüm Organların Allah'a Yönelmesidir |
İbâdet, Fıtrattır |
İbâdet, Hayatın Tüm Alanlarını Kuşatır |
Allah'a İbâdet |
Namaz, Tüm İbâdetler İçin Prototiptir |
Herhangi Bir Eylem Nasıl İbâdet Olur?. |
Allah'tan Başkasına İbâdet |
Allah'tan Başka Tapılan Varlıklar |
Allah'tan Başkasına İbâdetin Anlamı |
İnsanlara Fayda ve Zarar Vermeyen, İşitmeyen, Görmeyen Putları
ve Heykelleri İlâh Edinmek ve Onlara İbâdet Etmek |
Tâğuta İbâdet |
Bilginlere ve Din Adamlarına İbâdet |
Şeytana İbâdet |
Cinlere İbâdet |
Konuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar |