Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Halid bin Velid'in Tuleyha Meselesini Çözümlemesi

Halid bin Velid

Halid bin Velid'in
Tuleyha Meselesini Çözümlemesi:

Tuleyha, Beni Esed bin
Huzeyme'ye mensup olup, Rasûlüllah (s.a.s.)'in son zamanlarında peygamberlik
iddiasında bulunmuştu. O, bağlı bulunduğu Esedoğullarına kendisine Cebrail'in
geldiğini söyleyerek bazı tuhaf şeyler uyduruyor ve onlardan kendisine tâbi
olmalarını istiyordu. Kendisine tâbi olanlara namaz kılarken secde etmeyi
yasaklıyor ve Allah'ın buna ihtiyacı olmadığını, O'nu ayakta zikretmelerini
emrediyordu. İbnül-Esir; "Kabilecilik taassubundan dolayı çok sayıda Arap ona
tâbi oldu" demektedir (İbnül-Esir, a.g.e., II, 344). Bu yüzden ona bağlı
olanların çoğu Esed, Gatafan ve Tay kabilelerine mensuptular. Fezare ve
Gatafanlılar Taybe'nin güneyinde toplanmış, Tay kabilesi ise kendi topraklarının
sınırında beklemekte idiler. Tuleyha'nın mensup bulunduğu Esed oğulları ise
Sumeyra'da toplanmıştı. Abs, Sa'lebe ve Mürreliler ise Rebeze dolaylarında,
Ebrek'de beklemekteydiler. Onların bir kısmı burada kalmış, diğer bir kısmı da
Zül-Kassa'ya giderek Medine'yi tehdit etmişlerdi. Bizzat halifenin başında
bulunduğu kuvvetler tarafından, önce Zül-Kassa'da sonra da Abrek'de yenilgiye
uğrayan grup Sumeyra'dan ayrılıp, Gatafan ve diğer kabilelerle birleşerek Tay
kabilesi arasında bir su kenarı olan Buzaha'da karargâh kuran Tuleyha'ya iltihak
etti. Bu olay üzerine Tuleyha Tay kabilesinin Cedile ve Gavş boylarına adam
göndererek kendisine iltihak etmelerini emretti. Onların bir bölümü acele olarak
onun yanına hareket ettiler; arkada kalanlara da gelmelerini söylediler.
Ebû Bekir (r.a.), Hâlid bin
Velid'e ilk önce Eknaf'da bulunan Taylıların üzerine yürümesi, peşinden
Buzaha'da toplananlarla savaşması, sonra da Butah'a yönelmesi tâlimâtını verdi.
Halid'den önce, Adiy b. Hâtem et-Taî Medine'den kabilesinin yanına giderek
onları üzerlerine gelen orduyla korkuttu ve Halife'ye itaate çağırdı. Onlar, bu
çağrıya uyarak, Adiy'den kendileri için Halid'den eman almasını ve kendilerine
mühlet vermesini istediler. Onlar, Buzaha'da bulunan kabilenin diğer
mensuplarını, Tuleyha'nın öldürmesinden korkuyorlardı. Adiy, durumu Halid'e
bildirdi. O da onlara zaman tanıdı. Taylılar, Tuleyha'nın yanında bulunan
akrabalarına haber gönderdiler. Onlar da oradan ayrılarak Halid'le birleştiler.
Daha sonra Adiy'in teşebbüsü ile Cedileliler de İslam'a dönüp Halid'e iltihak
ettiler. Tay ve Cedilelilerden bin beşyüz kişinin iltihakıyla daha da güçlenen
Halid, Buzaha'ya Tuleyha'nın üzerine yürüdü. Benu Amirliler etraftan, hangi
tarafın galip geleceğini gözetlemekte idiler. Halid b. Velid Tuleyha ile savaşa
tutuştu. Tuleyha'nın yanında Uyeyne b. Hısn komutasında yedi yüz kişilik
Fezareli asker bulunmaktaydı. Savaşın şiddetlendiği bir sırada Uyeyne birkaç
defa Tuleyha'nın yanına gidip kendisine Cebrail'in savaşın sonucu hakkında haber
verip vermediğini sordu. Tuleyha sonunda ona; "Evet geldi ve bana; "bir gün
düşmanlarınla karşılaşacaksın. Başlangıçta aleyhinde de olsa sonunda savaşı
kazanacaksın. Değirmen gibi insan öğüten kanlı bir savaş... Ve işte
unutamayacağın bir söz" diye haber getirdi" dedi. Uyeyne ona; "unutamayacağın
bir sözmüş..." dedi ve askerlerine; "Ey Fezareliler! Bu adam bir yalancıdır.
Savaşı bırakıp geri dönün" emrini verdiğinde adamları ona uydu. Savaşı kaybeden
Tuleyha, atına binerek Suriye'ye kaçtı. Sonra da Kelb kabilesinin yanına gitti.
Esed oğulları ve Gatafanlıların tekrar İslâm'a döndüğünü duyduğu zaman o da iman
etti. Hz. Ebû Bekir (r.a.) vefat edinceye kadar, Kelblilerin arasında yaşamaya
devam eden Tuleyha ancak onun vefatından sonra Medine'ye gitmiş ve Ömer (r.a.)'a
bey'at etmişti. Tuleyha Hz. Ömer döneminde vukubulan Kadisiye ve daha sonraki
savaşlarda akıl almaz kahramanlıklar göstermiş ve bu sefer gerçekten iman ettiği
İslâm için hayatını sürekli tehlikelere atarak hizmet etmekten geri kalmamıştır.