Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

ZEBÂNÎ

ZEBÂNÎ

ZEBÂNÎ

Cehenneme gidenlerle meşgul olan melek,
cehennemlikleri cehenneme atmaya memur edilen melek, cehennem bekçisi. Çoğulu "zebâniyyûn"dur.
Bu manalardan ayrı olarak polis ve zabıta manalarına da gelmektedir. Cehennem
bekçisi olan zebânîler, azap melekleri diye tavsif edilmiştir. Kur'ân-ı Kerîm
diliyle zebânî, "Cehennem koruyucusu"dur. Halk inançlarında zebânî karşılığında
"mâlik" kelimesi de kullanılır.

Kur'ân-ı Kerîm'in altı ayrı sûresinde dokuz
âyette[1]
"zebânî" kelimesine atıflar vardır. Kelime açık olarak ve "ez-zebâniyye"
şeklinde yalnız bir âyette[2]
geçmektedir. el-Müddessir, 74/30. âyetinde zebânilerin sayısının 19 olduğu
açıklanmış, onların melek olduğu özellikle belirtilmiştir. Kur'ân-ı Kerîm'deki
"zebânî" kelimesinin atıf şeklinde geçtiği âyet meâllerinin ilgili cümleleri
şöyledir:

"Biz o ateşin bekçiliklerine meleklerden
başkasını memur etmedik" (el-Müddessir:
74/31)

"Ey iman edenler, gerek kendilerinizi, gerek
ailelerinizi öyle bir ateşten koruyun ki, onun yakacağı insanla taştır. O ateşin
üzerinde iri gövdeli sert tabiatlı melekler vardır..."
(et-Tahrîm: 66/6)

"O küfredenler, ayrı ayrı bölükler halinde
cehenneme sürüldü. Nihayet oraya geldikleri zaman onun kapıları açıldı.
Cehennemin bekçileri onlara şöyle dedi...?
(ez-Zümer, 39/71),

"(Zebânilere); Tutun onu da denilir,
sürükleyerek cehennemin tâ ortasına götürün."
(ed-Duhan: 44/47). Bu meâller dikkatle incelendiğinde el-Müddessir: 31 ve ez-Zümer:
44/71 âyetlerinde zebânilerin "Cehennem bekçileri" ve "Melek" oldukları, et-Tahrîm,
6 âyetinde ise cehennem görevlisi zebânîlerin "Sert tabiatlı melekler" olduğu
açıklanmıştır. Ed-Duhan, 47. âyetinde zebânîlerin "Cehennemlik kişileri
iteleyerek" cehenneme attıklarına atıf vardır. Zebânî kelimesi bir tek âyette,
"Biz de zebânîleri çağırırız" (el-Alak: 96/18) açık olarak geçmektedir.

Müfessirlerin verdikleri bilgilere göre bu
âyette geçen "ez-Zebâniyye" kelimesinin özellikle "İten kimse" anlamına geldiği
anlaşılmaktadır.[3]
Fahruddin er-Râzî "ez-Zebâniyye"yi, "Onlar ehl-i meclis ve ehl-i meşveret olan
azab melekleridir ki, şiddetle tutmak ve atmakla cehennemin işlerine memur
olmuşlardır" şeklinde açıklamıştır. İnsanları şiddetle cehenneme itmeğe muktedir
oldukları için onlara "zebânî" denmiştir.[4]

Kur'an'da cehennemin başında iri gövdeli, sert
tabiatlı, Allah'ın buyruklarına karşı gelmeyen ve emredildiklerini yapan
meleklerin bulunacağı[5]
ifade edilmektedir.

[6]




[1] ez-Zümer:
39/71, 73; ed-Duhân: 44/47-50; et-Tahrîm: 66/6; el-Mülk: 67/8; el-Müddessir:
74/31; el-Alak: 96/18.


[2] el-Alak:
16/18.


[3]
Mevdûdî, Tefhîmu'l-Kur'ân, İstanbul 1986, 7/176.


[4] Osman
Cilacı, Şâmil İslam Ansiklopedisi: 6/439.


[5] Tahrim:
66/6; Zuhruf: 43/77; Mü'min: 40/49-50; Alak: 96/18.


[6] Ahmet
Kalkan, Kur'an Kavram Tefsiri.

MELEKLERE İMAN.. Melek İsmi Hakkında Bilgi
Melek; Tanımı ve Mâhiyeti
Gayba ve Meleklere İman.
Meleklerin Görülüp Görülmemesi
Kur'ân-ı Kerim Melekleri Nasıl Anlatıyor
Meleklere İman, Her Müslümana Farzdır
Meleklerin Mahiyeti, Hususiyeti, Yaratılışı ve Özellikleri
Meleklerin Mahiyetleriyle İlgili Kur'an'daki Tasvirler
Melek İnancının Etkileri
Melekler Hakkında Tashih Edilmesi Gereken Bazı Yaklaşım ve Bâtıl İnançlar
Melekler Neden Görünmezler?.
Meleklerin Kuvvet ve Süratleri
Meleklerin Kanatları
Melekler Hakkındaki Modern Görüşlerin Tenkidi
Melekler Gaybı Bilmezler
Meleklerin Sayısı ve Çeşitleri
Meleklerin Reisleri
Meleklerin Bulundukları Yerler
Meleklerin Görevleri
1) Vahyi İnzal Etmek
2) Peygamberleri Desteklemek
3) Mü'minleri Desteklemek
4) Hakkı Ve Hayrı İlham Etmek Suretiyle İnsanlarda Bulunan Ruhi Güçleri Gayrete Getirmek (Uyandırmak)
5) Mü'minlere Dua ve İstiğfarda Bulunmak, Onlara Şefaat Etmek
6) İlahi Cezaları İnfaz Etmek
7) Cehennem İşleri ve Ehliyle İlgilenmek
8) Cennet İşleri ve Ehliyle İlgilenmek
9) Arşı Taşımak
10) Mükelleflerin Söz ve Amellerini Gözetmek, Onları Saymak, Yazmak ve İnsanı Hayat Merhalelerinde Çeşitli İşlerinde Korumak
11) Kabirde Sorguya Çekmek
12) Eceli Gelenlerin Ruhlarını Kabzetmek
13) Tabiat Olaylarını Allah'ın İradesine Uygun Olarak İdare Etmek
14) Sur'a Üfürümek
15) İbadet ve Tesbih Etmek
16) Sabah ve İkindi Namazlarında Bulunmak
17) Zikir Meclislerinde Bulunmak
18) İlim Ehlini Tebrik Edip Onlara Karşı Tevazu Göstermek
19) Kur'an Okunurken İnerek Dinlemek
20) Namaz Kılanlarla Beraber Amin Demek
21) Allah'ın Sevdiğini ve Sevmediğini İlan Etmek
22) Temiz Kimseler Ölürken Onları Selamlamak ve Müjdelemek, Kâfir ve Fasıkların İse Yüzlerine ve Arkalarına Vurmak
Meleklerin Görevlendirilmesinin Hikmeti
Meleklerle İnsanlar Arasındaki Efdaliyet
MUKARRABÛN MELEKLERİ
BÜYÜK MELEKLER..
1) Cebrâil
2) Azrâil
3) İsrafil
4) Mikâil
CEBRÂİL (a.s.)
RUHU'L-KUDÜS.
ÖLÜM MELEĞİ (AZRÂİL)
İSRÂFİL (a.s)
MİKÂİL.
ZEBÂNÎ
HAMELE-İ ARŞ.
KİRÂMEN KÂTİBİN..
HAFAZA MELEKLERİ
MÜNKER-NEKİR..
HAZENE-İ CEHENNEM...
HAZENE-İ CENNET..
HÂRÛT-MÂRÛT