Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Hulefâ-yı Râşidîn Döneminde Mescidler

Hulefâ

Hulefâ-yı Râşidîn Döneminde Mescidler:

İslâmiyet, Hulefâ-yı Râşidîn
döneminde doğudan batıya, kuzeyden güneye çok geniş bir alana yayıldı. Kur'an ve
sünnette fazileti anlatılan (9/Tevbe, 18; Buhârî, Salât 65; Müslim, Mesâcid 24,
25) nasslardan ilham alan râşid halîfeler, ilk merhalede Mescid-i Harâm ve
Mescid-i Nebevî'de bazı yenileme ve genişletme çalışmaları yaptılar. Kudüs'ü
fetheden Hz. Ömer, Mescid-i Aksâ'nın bir çöplük haline getirilmiş olan yerini
tesbit ettirerek burada büyük bir mescid yaptımıştır. Günümüzde "Ömer mescidi"
denilen bu mescidin basit bir yapısı olmasına rağmen, burada 3000 kişi namaz
kılabiliyordu. Hz. Osman, Mescid-i Nebevî'yi daha da genişletip kaliteli inşaat
malzemesi kullanmak sûretiyle yeniden inşâ ettirmiştir. Müslümanların eline
geçen yerlerde -fethediliş şekline göre- ya eski mâbedler kısmen veya tamamen
câmiye çevriliyor veya mâbedler oldukları gibi bırakılarak sadece yeni mescidler
binâ edilmek üzere bir arâzi ayrılıyordu.
Hulefâ-yı Râşidîn'in
uygulamaları, daha sonraki dönemlerde örnek teşkil etmiştir. İslâm idaresine
bağlanan şehirlerin halkıyla yapılan anlaşma şartlarına uygun olarak mâbedler
muhâfaza edilmiş ve halkın ibâdetlerini serbestçe yapmasına izin verilmiştir.
Hârun Reşid, zamanın kadısı Ebû Yûsuf'a zimmîlere ait kilise ve havraların
durumunu sorduğunda Ebû Yûsuf, kilise ve havraları olduğu gibi bırakmaları
gerektiğini, dört halîfe ve kumandanlarının uygulamalarından örneklerle
açıklamıştır (el-Harâc, s. 138). Dört Halîfe döneminde ve onlardan sonra yeni
kurulan şehirlerde ve yerleşim yerlerinde mescidler yapılmış, halkın artan
nüfusuna paralel olarak eski mescidler genişletilmiştir. İslâm dünyasının her
tarafında zamanla birçok câmi inşâ edilmiştir. Müslümanların yaşadığı her köyde
mutlaka bir câmi bulunuyor, daha ilk asırlardan itibaren köy câmilerinde Cuma
namazı kılınıyordu. Daha sonraki asırlarda devlet adamları, güçlerinin simgesi
olarak muhteşem câmiler inşâ ettirdikleri gibi bazı kişiler de câmi yaptırmaya
özel bir gayret göstermişlerdir.
Osmanlılar döneminde de başta
Bursa, Edirne ve İstanbul olmak üzere gelişen mimarî üslûplarıyla birçok câmi ve
mescid yapılmıştır. 19. yüzyılın ortalarında İstanbul'da 900'e yakın câmi ve
mescid bulunuyordu. (1) Bu, o zamanın nüfusu dikkate alındığında, şimdiki
zamanla kıyaslanamayacak çok önemli bir sayı idi.

MESCİD..
Mescid; Anlam ve Mâhiyeti
Câmi
İlk Mescidler
Hicretten So a, Medine ve Civarında Yapılan Mescidler
Medine'nin Civar Kabilelerindeki Mescidler
Hulefâ-yı Râşidîn Döneminde Mescidler
Mescidin Müslümanın Hayatındaki Yeri
Kur'ân-ı Kerim'de Mescid Kavramı
Hadis-i Şeriflerde Mescid Kavramı
Mescid İnşâsı
Mescidin Temiz Tutulması
Tahıyyetü'l-Mescid
En Faziletli Mescidler
Cemaat
İmamlık
Mescidin/Câminin Fonksiyonları
1. Mâbed Olarak Mescid ve Mescidin Kudsiyeti
2. Eğitim-Öğretim ve Kültür Merkezi Olarak Mescid
3. Kütüphane
4. Câminin İslâm Devletinde Devlet Kurumu Olarak Hizmetleri a) Siyasetin Merkezi Olarak Câmi
b) Kamu Yönetimi Açısından Câmi
c) Câminin Adâlet Hizmetlerindeki Yeri
d) Mescidin Askerî Amaçlar İçin Kullanılması
5. Mescidlerin Hastahane Olarak Kullanılması
6. Tutuk evi, Hapishane Olarak Kullanılması
7. Mescidler İrşâd Yeridir
8. Mescidler Buluşma ve Görüşme Yeridir
9. Mescidler İstirahat Yeridir
10. Mescidler, Nikâh ve Düğün Salonudur
11. Yemek Yenen Yerdir
12. Misâfirhanedir
13. Ganimet ve Malların Taksim Edildiği, Zekâtların Dağıtıldığı Mekândır
14. Abdest Alma Yeri
15. Şiir Kürsüsü
16. Mescidler, Aynı Zamanda Kültür Salonudur
17. Spor Merkezidir
18. Farklı Dinlerden Misâfirlere Mâbed
19. Karz-ı Hasen Kurumu
20. İstişâre ve Organizasyon
Câmilerin İdâresi ve Görevlileri a) Câmilerde Merkezî İdâre
b) Mâlî Durum
Câmi Görevlileri
İmam
Hatip
Müezzin
Vâiz ve Kussâs
Kaarî
Kayyim, Hademe
Dersiâm
Bevvâb
Ferrâş
Cüzhân
Duâhân
Mevlidhân
Devirhân
Naathân
Şeyhu'l-kurrâ
Müderris
Muhaddis
Hâfız-ı kütüp
Kandilci
Mahyacı
Buhurî
Mescidlere Ait Hükümler
Câmi İnşaatı, Onarımı ve Bakımı
Câmi Âdâbı
Kıble, Mihrâb, Minber, Ezan, Cemaat Kıble
Yönlerin En Güzelini Tercih; Kâbe'ye Dönmek
Mihrâb
Minber
Kürsü
Ezân
Ezanın Başka Dillerde Okunması
İlk Ezan
Ezan Yasağı; Allahu Ekber'den Ta ı Uludur'a
Minâre
Müezzin Mahfili
Hünkâr Mahfili
Namazgâh
Cemaat
Namaz ve Cemaat
Mescid-i Haram, Mescid-i Aksâ, Mescid-i Nebevî
Mescid-i Nebevî
Mescid-i Aksâ
En Fazileti Üç Mescid ve Bugünkü Konumları
Bu Üç Mescid, Günümüzde Müslümanların Esâretini Haykırıyor!..
Kıblelerimize Yönelerek Kıyam
Kiliseden Câmiye; Câmiden Müzeye Ayasofya.
Dırar Mescidi, Takvâ Mescidi Dırar Mescidi
Takvâ Mescidi
Mescidlerin Sanat ve Mimari Yönü.
a) Mimarî Yönden Câmi
b) Tezyînî Sanatlar Yönünden Câmi
Minber
Mihrab
Yeryüzü Mescidi
Günümüz Mescidleri; Bid'atler ve Mescidlerin Yeniden İhyâsı Bid'at Nedir?.
Mescidlerdeki Bid'atler
Câmilerde Bir Büyük Bid'at; Mevlid.