Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Nefsin mertebeleri veya nefsi ta ılaştırma süreci

Nefsin mertebeleri veya nefsi tan

Nefsin
mertebeleri veya nefsi tan­rılaştırma süreci:

H. Kâmil Yılmaz diyor ki:
?Nefs-i emmâre: Münker ve günah olan şey­leri işlemeyi teşvik ve emreden
nefistir. Nefs-i levvâme: Yaptığı kötülüklerin arkasın­dan zaman zaman
pişmanlık duyan, sahibini kö­tülüğe yapışmasından dolayı ayıplayan ve tevbeye
eğilimi olan nefistir. Nefs-i mülheme: İlhâm ve keşfe mazhar ol­maya
başlayan, neyin hayır, neyin şerr olduğunu idrak edebilme melekesine sahip,
şehvet istekle­rine karşı kısmen direnme gücü bulunan nefstir. Yani bu duruma
gelmiş kişinin içine ilham gelir, perdelerin arkasındaki gerçekler görünmeye
başlar, iyiyi kötüden ayırma özelliği kazanır ve kötü arzularına karşı az da
olsa direnebilir.
Nefs-i mutmainne: Kötü ve
çirkin sıfatlardan kurtulup güzel ahlak ile donanmış olan nefistir. Bu nefs,
Cenâb-ı Hakk'ın verdiği başarı ve yar­dım ile huzura kavuşur ve tam bir kanaate
vara­rak ıstıraplardan kurtulur. Bu makamda beşeriyet fenâ bulur, yani insan
olma özelliği biter. ?Nûr-i Muhammedî? ortaya çıkar ve nefis, hitâb-ı ilâhîye
mazhar olur, yani Allah ile karşılıklı konuşabilir. Nefs-i râdıye:
Kendisi hakkında gözüken ka­dere tereddütsüz teslim olup rızâ gösterir. Bu
makam, sâlikin esrâr-ı ilâhiyyeye muttali olduğu makamdır. Nefs-i mardıye:
Allah ile kul arasında rızânın müşterek bir vasıf olduğu, kulun Allah'tan,
Al­lah'ın kuldan râzı olduğu makamdır.?
Demek ki, nefs-i mülheme
mertebesine gelen kişinin içine ilham gelmeye ve perdeler açılmaya, gizli şeyler
görünmeye başlıyor. Nefs-i mutmainne mertebesine gelince beşer olma, yani insan
olma özelliği bitiyor, ?Nûr-i Muhammedî? ortaya çıkıyor. Yani kişi insan-ı kâmil
haline geli­yor ve Allah tarafından muhatap alınma yani Allah ile karşılıklı
konuşma safhası başlıyor. İn­san-ı kâmil ile ne kastedildiği yukarıda geçmişti.
Nefs-i râdıye mertebesinde ise kişi, esrâr-ı ilâhiyyeyi yani Allah'ın sırlarını
öğreniyor. Nefs-i mardıye mertebesinde o, Allah'tan, Allah kuldan râzı oluyor,
karşılıklı olarak birbirlerini memnun ediyorlar. Şimdi bunlar, nefsin
ilahlaşma süreci değildir de ya nedir?
Burada M. Fuad Köprülü'ye hak
vermemek elde değildir. O diyor ki; ?Felsefe ile uğraşanlar, zındık ve mülhid
(dinsiz) sayıldığından Kelâm üzerinde çalışanlar hâriç olmak üzere diğer
fel­sefe ile meşgul olanlar, ya din, yahut daha fazla tasavvuf perdesi altında
gizlenmeğe mecburiyet görüyorlardı.? (M. Fuad Köprülü, W. Barthold, İslâm
Medeniyeti Tarihi, 3. Bs., Ankara, 1973, s. 150 -Köprülü'ye âit izah kısmı-).
Birtakım tasavvufi kavramları din içinde göstermek için ilgisiz âyetlerin
uluorta kullanılmasını başka şekilde izah mümkün gö­rülmüyor. (12)

NEFS.
Nefs; Anlam ve Mâhiyeti
Nefsin İşlevi
Nefsin Farklı Özellikleri
Nefs-i Emmâre
Nefs-i Levvâme
Nefs-i Mutmainne
Nefs-i Râdıye
Kur'ân-ı Kerim'de Nefs Kavramı
"Nefs"in Allah Hakkında Kullanılması
Nefsin Diğer İlâhlar Hakkında Kullanılması
Nefsin Ruh Anlamında Kullanılması
Nefsin "Kalp, Gönül, İçdünya" vb. Anlamlarında Kullanılması
Nefsin "İnsan Bedeni" Anlamında Kullanılması
?Nefs?in ?Bedenle Birlikte Ruh? Anlamında Kullanılması
Nefsin ?Kötülüğü Emredici? Anlamında Kullanılması
Nefsin ?İnsan, Cin, Melek, Hayvan veya Bitki İçin Zât (Kişi, Kimse, Kendi, Şahıs vb.)? Anlamında Kullanılması
Nefsin, ?Cins, Tür? Anlamında Kullanılması
Nefsin Diğer Kullanılış Biçimleri
Kur'ân-ı Kerim'de Nefsin Olumsuz Yönü Anlamındaki Hevâ Kavramı
Hadis-i Şeriflerde Nefs Kavramı
Nefsle İlgili Uydurma Hadisler
Müslüman Nefse Hakaret Edilebilir mi?.
Nefs Kavramı Çerçevesinde Kur'an'da Kişiliğin Tekâmül Aşamaları
Nefis ve Ruh
Kur'an'da Nefsin (Kişiliğin) Tekâmül Aşamaları
1- Nefs-i Emmâre
2- Nefs-i Levvâme
3- Nefs-i Mutmainne
4- Nefs-i Râdıye ve Mardıyye
Tasavvufta Nefis
Nefis Tezkiyesi
Nefs Kavramının Yozlaştırılması ve ?Nefsin Merhaleleri? Tâbiri
Nefsin mertebeleri veya nefsi ta ılaştırma süreci
Nefsin İki Yönü (Nefse Fücûr ve Takvânın İlhâmı)
İstek ve Tutkularını İlâh Edinenler
Vicdan ve Ruh
İntihar
İzzet-i Nefs.
Ben Kavramı
Egonun Özellikleri
Hayat
Güdü
Vicdan.
Nefs ve Ruh Aynı Şey midir?.
Ruhla Nefsî Arzular Arasındaki Dengesizlik.
Nefsin Olumsuz Yönü; Hevâ.
Hevâsına Uyanların Özellikleri
Hevânın Putlaştırılıp İlâh Haline Getirilmesi
Aklın, Hevânın/Kötü Arzuların Güdümüne Girmesi
Hevânın Kişisel ve Toplumsal (Ahlâkî) Boyutu; Hevâî İnsanlar Topluluğu.
Nefis Konusuyla İlgili Âyet-i Kerimeler
Nefis Konusuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar