Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

İhlâs ? Sâlih Amel İlişkisi

İhlâs

İhlâs ? Sâlih Amel İlişkisi

İhlâs, riyayı terketmek, kalbi
karışık şaibelerden saflığa ulaştırmak, ameline Allah'tan başkasını şahid olarak
istememektir. İhlas, Allah ile kul arasında bulunan bir sırdır; Şeytan onu
bilemez ki ifsad etsin. Heva ve hevesin rolü yoktur ki ona meyletsin. Bedene
göre ruh ne ise, amele göre ihlas odur. Ruhu olmayan bir beden, cansız bir
maddeden ibarettir. İhlassız amel de hebâ olmuş bir iş gibidir.
İhlâslı davranmak, samimi
olmak, gösteriş ve riyadan uzak bir şekilde hareket etmek oldukça zor bir iştir.
Kişinin bütün tutum ve davranışlarında ihlaslı olması, hele salih amel işlerken
ihlaslı davranması daha da zor gibidir. Ancak kişi, bu durumlarda samimi bir
şekilde hareket ederse, ameli değer kazanır ve herhalde ameli makbul olur. İhlâs
kavramı, Kur'an-ı Kerim'de 31 defa tekrar edilmektedir. ?Ancak tevbe edenler,
ıslah olanlar, Allah'a sarılanlar ve dinlerinde Allah için ihlaslı olanlar
müstesnadır. Onlar iman edenlerle beraberdir. Allah mü'minlere büyük ecir
verecektir.? (4/Nisâ, 46) Bu ayette Allah, münafıkların, içinde bulundukları
durumdan kurtulmalarını, tevbe, ıslah, Allah'a yönelme, O'na sığınma ve dinde
ihlaslı bir şekilde hareket etmeye bağlamaktadır.
İhlâs aynı zamanda dinin
esasındandır. ?Oysa, kendilerine, dini yalnız Allah'a hâlis kılarak, Allah'ı
birleyenler olarak O'na kulluk etmeleri, namaz kılmaları, zekât vermeleri
emredilmişti. İşte doğru din budur.? (98/Beyyine, 5) anlamındaki ayette
zikredilen üç esas, yani dinde ihlas ile Allah'a ibadet etmek, namazı kılmak ve
zekâtı vermek doğru dinin esaslarıdır. İhlaslı bir şekilde Allah'a ibadet etmek,
salih amel cümlesindendir. Bu özellikleri kendisinde bulunduran mü'minin kalbine
hile girmez. Böyle mü'minler, Allah için amelde ihlaslı olmak, devlet adamlarına
ve yöneticilere nasihatte bulunmak ve müslümanlarla bir arada olmak (Bkz. İbn
Mâce, Mukaddime 18) isterler. Şu halde kişinin faaliyeti ve samimiyeti, ihlaslı
olmasıyla değer kazanır ve böylece amelinin ecrini arttırır. Neticede de
derecesi yükselir ve toplumda örnek bir şahıs durumuna gelir. Çünkü ihlaslı bir
kişi riyadan arınmış bir şekilde dine hizmet etmeyi kendisine vazife bilen bir
insandır. Böylece mü'min kişi ?...Ben dinimi yalnız Allah'a hâlis kılarak,
O'na kulluk ediyorum.? (39/Zümer, 14) ayetinin ifade ettiği anlam
bütünlüğüne erer.