Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Sâlih İnsan Kimdir?.

Sâlih İnsan Kimdir

Sâlih İnsan Kimdir?

Sâlih, aslında fâsid'in
zıddıdır. Fâsid ve müfsid: Yükümlülüğün gerektirdiği hususları yerine
getirmeyen; salih de: Yükümlülüğün gerektirdiği hususları yerine getiren diye
tanımlanmaktadır. Salih, inancında ve amelinde doğru olandır şeklinde de
tanımlanır. Ayrıca salih, Allah'ın kendisi üzerindeki haklarını yerine getiren,
Allah'a karşı farzları, kullara karşı da haklarını ödeyen, itikad ve amelinde
doğru olan, Allah'a itaat eden ve haramlardan kaçınan, ömrünü Allah'a itaatte,
malını da O'nun rızası yolunda sarfeden, dünya ve ahiretini düzeltip kâmil bir
insan olan şeklinde de tarif edilmektedir. Fakat, yapılan bu tariflerden her
biri, salih insanın bir yönüne işaret etmektedir. Mevdudi ise, salih insanı,
inancında, niyetinde, sözlerinde ve hareketlerinde doğru olan ve hayatının her
yönünde doğruluğu benimseyen kimsedir (15) şeklinde tanımlayarak, onun derli
toplu bir tarifini vermektedir. Sâlih insanın tarifi, Kur'an'da ehl-i kitap'tan
bahseden ayetlerde şöyle tarif edilmektedir: ?... Onlardan geceleri secdeye
kapanarak Allah'ın âyetlerini okuyanlar vardır. Bunlar Allah'a ve ahiret gününe
inanır, iyiliği emreder, kötülükten yasaklar ve hayır işlerine koşarlar. İşte
onlar salih insanlardır.? (3/Âl-i İmran, 114) Bu ayete göre salih insanın
özelliklerinden bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
Allah'a ve âhiret gününe
inanmak,
Allah'ın âyetlerini okumak,
Allah'a secde etmek,
İyiliği emredip kötülükten
sakındırmak,
Hayır işlerine koşmak,
Sâlih amel işlemek.
Kur'an-ı Kerim'de salih insan
olmak, mü'minlere ait çok üstün bir özelliktir. Peygamberler bile bu özelliğe
sahip olmak için dua ve temennilerde bulunmuşlar, salih insanlardan olmayı arzu
etmişlerdir. Hz. İbrahim (26/Şuarâ, 83), Hz. Yusuf (12/Yusuf, 101) ve Hz.
Süleyman (27/Neml, 19)'ın salih insanlardan olmak için Allah'a dua ettiklerini
Kur'an'dan öğreniyoruz. Yine Hz. İbrahim'in "Rabbim, bana salihlerden bir
çocuk lutfet" (37/Saffat, 100) diye temenni ve duada bulunduğu
görülmektedir. Peygamberlerin salih kullar olduğu zikredilmektedir (2/Bakara,
130; 21/Enbiyâ, 72; 6/En'âm, 85...).
Peygamberlerin salih
insanlardan olmayı arzu etmelerinin sebebi şudur: Salih, Kur'an'da her bakımdan
mükemmel bir insan tipi olarak çizilmektedir. Peygamberler ise, insanlar içinde
Allah'ın seçtiği insanlar olmaları sebebiyle en mükemmel insanlardır.
Dolayısıyla onlar salih insanlardan olmaya daha layıktırlar. Kâmil bir salih
insan, Allah'a isyan etmeyen ve mâsiyeti/günah ve isyanları hatırına
getirmeyendir.
Gerçek anlamda salih insan
olmak, derecelerin en yükseği, mertebelerin en büyüğü ve makamların en
şereflisi demektir. Peygamberlerin hedefleri, yeryüzünü ıslah etmek, fesadı
kaldırmaktır. Böylece iyiliğin emredildiği, kötülüğün yasaklandığı ahlak
temellerine dayanan ve Allah'ın hakimiyetini esas kılan bir toplum düzeni kurmak
için başarılı bir tebliğ yapan insanlar, salih insan vasfına layık olurlar ki,
bunların başında peygamberler ve onların izini takip eden mü'minler gelir.

Peygamberlerin salih insan
vasıfları yanında, mü'minlerin de salih insanlardan olmaları gerektiği Kur'an'da
vurgulanmaktadır. "Rabbim, beni yakın bir süreye kadar ertelesen de, sadaka
versem, salih insanlardan olsam' diyeceği zaman gelmeden önce size verdiğimiz
rızıklardan infak edin." (63/Münafıkun, 10) Salih insanlardan olma arzusu
sadece peygamberler ve mü'minlerde olmayıp, diğer insanların da istedikleri bir
vasıf olduğu anlaşılmaktadır. Hz. Peygamber'e kâfir ve münafıklarla mücadele
etmesi gerektiğini bildiren ayetlerden sonra şöyle buyrulmaktadır: "Onlardan
kimi de: 'Eğer Allah, lutuf ve kereminden bize verirse, elbette sadaka vereceğiz
ve salih insanlardan olacağız' diye Allah'a and içtiler." (9/Tevbe, 75)
Salih insanlardan olmanın en
önemli özelliği, Allah tarafından dost edinilmiş olmak (7/A'râf, 196) ve
peygamberler, sıddıklar ve şehidlerle beraber olma gerçeğidir (4/Nisâ, 69).
Salih insanlardan olmanın temel şartı ise, iman ve salih amel işlemektir.
"İman eden ve salih amel işleyenleri, salih insanlar arasına sokarız." (29/Ankebut,
9) Bunun yanında Allah'a ve Rasül'üne itaat etmek gerekmektedir (4/Nisâ, 69).
Salih insanların derecelerine ulaşmak için, sarp ve dik yokuşları aşmak, canlı
bir Kur'an olmaya gayret etmek lazımdır.