Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Abdest

Abdest

Abdest:

Abdest öyle bir lokal yıkamadır
ki, onda soğuk su kullanılmasıyla derideki kılcal damarlar toplanır, sonra
tekrar eski haline gelmek, vücuda büyük bir fayda temin eder. Evvelâ kan
durgunlukları ortadan kalkar, kalp atışları artar, kandaki alyuvar sayısı
çoğalır, vücuttaki değişmeler hareketlenir, solunum hareketlenerek kuvvet
kazanır. Alınan oksijen miktarı artarak verilen karbondioksit miktarı
fazlalaşır. Açıkta bulunan organları yıkamanın da, vücut üzerinde idrar ifrâzı,
zehirli maddeleri çokça boşaltma, yemek iştahını açma, hazmı kolaylaştırma, cilt
ve hareket sinirlerini uyarma gibi genel bir etkisi vardır. Bu uyarma, bütün
boyun, ciğer ve mide damarlarına, oradan da bütün organlara ve bezlere intikal
eder.
Ağır temizliği, su ile gargara
yaparak teneffüs yolları ve ağız vâsıtasıyla bulaşan hastalıklardan koruyucudur.
Aynı şekilde ağız ve burun içlerini her gün soğuk su ile birkaç defa yıkamak,
damak ve boğaz iltihaplar ile nezleden, gripten en önemli koruyucudur.
Yüz, el ve ayakları yıkamak
cilt hastalıkları ve iltihaplar için en güzel bir korumadır. Zira mikroplardan
birçoğu, insana deride yerleşmek sûretiyle bulaşır. Aynı şekilde parazit
bakteriler de vücuda deri yolu ile girer. Şüphesit tekrar tekra yıkamak, basit
ve yapıcı bir koruyuculuktur. Çünkü cildin dış tabakası, deride bir kabuklaşma
veya çatlama meydana gelmedikçe mikropların bedene girmesini engeller. Bu
çatlama gibi problemler ise temizlik eksikliği neticesinde meydana gelir. Deri,
vücut için önemli bir görev yapmaktadır. O da, kendisinde bulunan binlerce
bezden ter ifraz etmesidir. Ter ise, yağlı ve tuzlu maddeleri ihtivâ eder. Su,
buharlaşınca, yağlı tuzlar geriye kalıp deri üzerinde birikir. Bu tuzlu ve yağlı
maddelerle deri kirlenince ter gözenekleri kapanmış oluyor. Bunun neticesinde
terleme olayı gerektiği tarzda cereyan ediyor. Yine de deri kirlenmesi, yavaş
yavaş zehirlenme yaptığından mide rahatsızlıkları doğurur. Şüphesiz deri ve
tırnak temizliği, beden sağlığımızın en önemli gereklerindendir.
Böylece el ve yüzü günde birkaç
defa, özellikle yatmadan, uyandıktan sonra ve tuvalet akabinde iyice yıkamak
şarttır. Aynı şekilde insanın idrar vs. ifrâzat yerlerinin yıkanmasına özen
göstermesi lüzumludur. Ağız temizliği ise çok önemli bir zarûret arzeder. Çünkü
ağız temizliğini ihmal, yemek artıklarından ağızda mikropların çoğalmasını ve
diş etlerinin bozulmasını netice verir. Böylece dişlerin ve diş etlerinin
cerahatı vücut için ciddi bir tehlike kaynağı olur. Bu sebeple günde en az iki
defa dişleri yıkamak ve fırçalamak gerekir.
Mide rahatsızlıklarına tutulan
hastalara doktorlar ağızlarını temizlemeyi, dişlerine iyi bakmayı daiama tavsiye
ederler ve ağzın bütün bölümlerini temiz tutmaktaki ihmalin mide için en zararlı
ve tehlikeli bir âfet olduğunu tekrar edip dururlar. Bundan dolayıdır ki,
İslâmiyet işi gâyet sıkı tutarak her yemekten sonra ağzı yıkamayı, dişlerin
arasını temizlemeyi ve üzerlerini misvakla ovmayı ısrarlı bir şekilde tavsiye
ediyor. Abdestin her alınışında kullanılan misvakın zararlı mikropları
öldürmesinden dolayıdır ki, Efendimiz (s.a.s.) ?Ümmetime zahmet vermekten
çekinmeseydim her namazda kendilerine misvak kullanmalarını emrederdim?
buyuruyor. Buradaki emir, farz ifâde eden emirdir. Bir de su ile ağzı yıkamak,
misvakla yahut parmaklarla dişleri ovmak sâyesinde ağzın şurasında, burasında
dişlerin arasında kalarak kokuşmuş yemek artıklarını bulup çıkarmak imkânı
doğduğu gibi, bu sûretle ağız içindeki tükrük bezleri ve kılcal damarlar ve kan
damarları takviye edilmiş olur.
Burun, koklamak ve nefes alıp
vermek için yaratılmış bir organdır. Bunun için hava; toz, toprak ve fezâda
yayılmış bir durumda bulunan tozlar ve mikrobik asalakları bu organdan içeri
sokar. İşte insanı bundan korumak için Allah'ın hikmeti, burunda bu organın iç
duvarlarını kaplayan birtakım kıllarla incecik tüyler yaratmış ki, hizmetleri o
zararlı mikropların akciğerlere yol bulabilmesini,yahut kan kanallarından birine
girmesini engellemektir. Dışarıdan burna giren cisimlerin mikroskopla
muâyenesinden bu gerçek ortaya çıkar ve o zaman İslâm'ın su ile burnu iyice
yıkama emrindeki hikmet anlaşılır. Zira bu zararlı cisimler kendilerini taşıyan
hava ile birlikte ciğerlere giremediği takdirde burnun cidarlarına yapışır ve
orada uzun müddet kaldıkça burun içi zarının ifrâzâtıyla birlikte içeriye doğru
inmeye başlar. Bundan dolayı ağzı yıkamadan önce insanı bunların vereceği
rahatsızlıktan kurtarmak, sonra da burna çekilerek dışarıya verilen su
vâsıtasıyla dışarı atılan bu mikrop yığınlarının bedenin içine girmelerini
önlemek faydası vardır. Bunun içindir ki su, ağzın ve burnun ta sonlarına kadar
giderek oralarda, şimdi söylediğimiz zararlı cisimlerden bir şey bırakmamak için
ağza, burna su vermenin kuvvetle yapılması, Peygamberimiz (s.a.s.)'in emri
icabıdır. Bu sûretle burna su alıp vermek de her abdest ve gusülde tekrarlanır
durur.
Her abdest ve gusülde yüzün
yıkanmasına gelince; bunun da birçok faydası ve hikmeti vardır. Bir kere el ile
ovarak yıkamak, cildi kuvvetlendirir; baştaki ağırlığı ve yorgunluğu hafifletir;
duran kanı düzenlemeye yardımı olur. Çünkü kan kanallarını uyararak durgun
kanları harekete getirir. Sonra, çıkan teri ve yüzün delikçiklerindeki birikmiş
ifrazları gidererek deriye solunum yaptırır. Ter bezlerini gereğiyle görev
yapmaya çağırır. O zaman vücut bir çeviklik, bir zindelik duymaya başlar.
Koruyucu hekimlik hakkında yeni yazılan eserler yüzü yıkamaya, yüzdeki bütün
uzuvların, özellikle gözlerin temizliğine itina göstermeye son derece teşvik
ediyor.
Abdest alırken başa mesh
edilmesinde de büyük bir hikmet vardır. Beyin daima birtakım düşüncelerle
yoruluyor, zayıf düşüyor, kan hücumuna uğruyor. Bunun için biraz su ile
mesholunması bunu engellediği gibi, beyni dinlendirir ve faâliyete geçirir.
Kulakların içine, dışına, kıvrık yerlerine ve boynun iki tarafına su ile mesh
edilmesi de derini üzerindeki pislikleri giderir ve gribi engellemeye çok
faydalı olur. Ayrıca beyne giden sinir ve damarlara bu meshin çok faydası
vardır.
Ayakların yıkanması, evvelâ
temizlik içindir. Sonra da parmakların arasındaki deri temizlenmeyecek olursa
birçok iltihaplı hastalıkları çabucak kapar. Bilimsel tetkiklerden tetenoz
denilen öldürücü hastalığın mikroplarını ayktaki derinin çabucak kaptığı
anlaşılmıştır. Bunun içindir ki ayakların yıkanması, uyulması gerekli sağlık
tedbirlerinin en önemlilerindendir.
İslâmiyet, müslümanlara her
namaz için abdesti yoksa almayı farz olarak, varsa tazelemeyi müstehap olarak
emrettiği gibi, guslü de sebepleri gerçekleşince farz olarak emretmiş, Cuma ve
Bayram günlerinde yıkanmayı sünnet kılmıştır. Evet İslâmiyet, abdest gibi guslün
sık sık tekrarlanmasını emretmiyor. Zira bir kere güçlük gerektirir; sonra,
bedenin abdest alınırken yıkanması gereken bölümlerinden başkası örtülü
bulunduğu için, öteki bölümlerin karşılaştığı şeylerden korunmuştur. Sıhhî
şartlarına uyularak yapılan guslün faydaları pek çoktur. Tıpta bunun değeri
önemle vurgulanır. Bedenin kirlerini giderir, cilde yumuşaklıt verir, yorgun
sinirleri dinlendirir, uyku getirir; vücudun, beynin gevşekliğini alır; ter
çıkaran bezleri çalıştırır.
Boy abdesti, guslü gerektiren
hallerde sarsılan sinirlerin neticesinde vücutta meydana gelen gevşeklik ve
uyuşukluğu gidermekte en etkili bir ilâçtır. Boy abdesti vücutta genel bir
uyanıklık meydana getirerek onu, sükûnete kavuşturur ve insanı bedenen ve rûhen
dinlendirir. Ayrıca gusül, cildi harekete geçirerek kan dolaşımını
kolaylaştırır, iştahı açar, sinirliliği giderir ve kılcal damarları faâliyete
geçirdiğinden soğuğa karşı vücudun direncini arttırarak soğuk algınlığını önler.[1]



[1]
Abdülaziz Çaviş, Anglikan Kilisesine Cevap; A. Aymaz, Psikolojik ve Sıhhî
Açıdan İbâdet, s. 63-70

TAHÂRET/TEMİZLİK.. Tahâret/Temizlik; Anlam ve Mâhiyeti
Temizlik
1) Beden Ve Elbise Temizliği
2) Misvak; Dişleri Fırçalamak
Tuvaletten So aki Temizlik
Sağ ve Sol Ellerin Kullanılışı
2) Yiyecek ve Giyecek Temizliği
3) Çevre ve Mekân Temizliği
Mekân Temizliği
Avlu ve Meydanların Temizliği
Mesîre/Piknik Yerlerinin Temizliği
Yolların Temizliği
Ezâ Nedir?.
Yolu Kirletenlere Lânet
Gönül Temizliği; Tezkiye.
Nefis Tezkiyesinin Anlamı
Kur'ân-ı Kerim'de Temizlik Kavramı
Hadis-i Şeriflerde Temizlik.
Temizlik İçin Büyük Nimet; Su.
Sudaki Temizlik İçin Aranan On Özellik.
Kâinattaki İlâhî Temizlik Kanunu.
Tuvaletten So a En İyi Temizlik Nasıl Yapılır?.
Dört Yüz Yıl Avrupa Pislik İçinde Yüzdü.
Avrupa'nın 400 Yıllık Pislik Dönemi
Müslümanlarda Temizlik
Batılı Gezginlerin İtirafı
Günümüzde Bizde ve Batıda Temizlik
Temizliğin Zıddı; Necâset ve Necis.
Fıkıhta Necâset
Necâset
Ağır Pislik-Hafif Pislik
Katı ve Sıvı Pislikler
Görülen ve Görülmeyen Pislikler
Temizleme Şekil ve Yolları
1) Su ile Yıkamak
Su İle Temizlemenin Şekli
Temizliğin Zıddı Olan Diğer Kavramlar; Hubs, Rics, Hades.
Hubs
Rics
Hades.
İbâdet Öncesi Temizlik; Abdest
Abdestin Farzları 1- Yüzü Yıkamak
2- Kolları Yıkamak
3- Başı Meshetmek
4- Ayakları Yıkamak
Abdestin Sünnetleri
1- Niyetle Başlamak
2- Abdeste Besmele ile Başlamak
3- Önce Bileklere Kadar Elleri Yıkamak
4- Misvak Kullanmak
5- Ağzı Yıkamak
6- Burnu Yıkamak
7- Kulakların Meshedilmesi
8- Yıkanması Gereken Uzuvları Üçer Defa Yıkamak
9- Parmakların Arasını Yıkamak
10- Sakalı Ovmak
11- Abdest Almaya Sağ Taraftan Başlamak
12- Tertibe Uymak
13- Başın Tamamını Bir Defada Meshetmek
Abdestin Çeşitleri 1- Farz Olan Abdest
2- Vâcip Olan Abdest
3- Mendup Olan Abdest
Abdestin Mekruhları
Abdestsiz Olarak Yapılması Yasak Olan Hususlar
Abdestin Edepleri (Âdâbı)
Abdest Namazı
Abdesti Bozan Durumlar
Abdesti Bozmayan Durumlar
Abdest Nasıl Alınır?.
Tepeden Tırnağa Temizlik; Gusül/Boy Abdesti
Guslün Farzları
Guslün Sünnetleri
Guslün Adabı
Gusletmesi Gereken Kimseye Haram Olan Şeyler
Guslü Gerektirmeyen Haller
Abdest ve Guslün Faydaları
İstibrâ ve İstincâ
Abdest
Misvak ve Diş Temizliği
1) Abdestin Dolaşım Sistemine Etkisi
2) Abdestin Korunma Sistemine (Lenf  Dolaşımına) Etkisi
3) Abdestin Vücuttaki statik elektriği dengelemede Etkisi
Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar