Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

YÜSR (KOLAYLIK)

YÜSR

YÜSR (KOLAYLIK)

Allah Teâlâ, denemek için yarattığı insanoğlunun
dünya imtihanında başarılı olması için ona pek çok kolaylıklar tanımış, sırtına
taşıyamayacağı, altından kalkamayacağı ağır yükler yüklememiştir (Bakara, 286).
Dünyaya rahat bir şekilde gelebilmesi için doğum yolunun kolaylaştırılması
(rahmin açılıp doğum kanalının genişletilmesi) (Abese, 20), bunlardan ilkidir.
Zayıf bir yapıda yaratılan insana ilahî rahmetin gereği olarak sunulan
kolaylıklar, onun daha iyi bir kul olabilmesini sağlamak içindir; Allah'ın
muradı, insanlara zorluk çıkarmak değil, kolaylık göstermektedir (el-Bakara,
52/185).

İnsan yapısına en uygun bir din olan İslâm'ın bu
özelliği Hz. Peygamber tarafından şöyle dile getirilmektedir: "Şüphesiz ki bu
din, kolaylıktır. Her kim, (kolay olan) bu dini zorlaştırırsa, altında kalır.
Onun için orta bir yol tutun ve dini takribî bir surette tatbik edin" (Buhârî,
İman, 29). Allah insanların, kendilerinden istenmeyen sorumlulukların
(zorlukların), ibadet niyetiyle de olsa altına girmemelerini istemekte ve buna
Hıristiyanlıktaki ruhbanlığı örnek vermektedir (Hadid 57/27). Peygamberimiz de,
devam ettiremeyecekleri sıklık ve zorluktaki nafile ibadetlere başlamamaları
için ashabını uyarmış, güçlerinin yeteceği kolaylıkta onlara başlayıp devam
ettirmelerini tavsiye etmiştir. İnce eleyip sık dokuyarak gereğinden fazla
zorlaştırma, özemecilik düşünceleri de Hz. Peygamber tarafından yasaklanmış ve
böyle yapanların helak olacağı bildirmiştir (Müslim, İlim, 7).

Dinde kolaylık demek, dinin emir ve yasaklarında
hiç bir zorluk olmayacağı anlamına gelmez. Bir dereceye kadar zorluk ve
zorlanma, imtihanın yapısında vardır. Din imtihan için vaz' edildiğine göre,
onda da bazı zorlukların bulunması tabiîdir. Fakat bu zorluklar hiç bir zaman
insanın başaramayacağı derecede değildir. Ondan istenen, dindeki makul bu
zorluklara katlanmak, ibadet kasdıyla da olsa ilave zorluklar çıkarmamak ve
dinin kolaylaştırdığım zorlaştırmamaktadır. Hiç bir kimsenin buna yetkisi
yoktur.

Dini insanlara öğretirken kolaylaştırmak,
sevdirmek, Hz. Peygamber'in emri; zorlaştırmak ve nefret ettirmek ise yasağıdır.

Allah Teâlâ bazı zorluklar anında ibadetlerin
yapılmasını daha da kolaylaştırmıştır. Meselâ, yolcu veya hasta olanların
oruçlarını daha sonra kaza etmeleri, su bulamayanların teyemmüm etmeleri, ayakta
namaz kılamayanların oturarak, oturarak kılamayanların yatarak, bunu da
yapamayanların işaretle namaz kılabilmeleri bunlardan bazılarıdır. Halk arasında
"dinin kurallarına uymak zordur, dinî davranışlar, ibadetler ne kadar zor
olursa, o kadar makbuldür...? gibi yanlış kanaatlar vardır. Allah ve Rasûlü
ısrarla dindeki kolaylıkları dile getirdiği halde, bu tür kanaatlar, pek çok
kişiyi dinden uzaklaştırmaktadır. Bu kolaylıkları şöyle sıralayabiliriz:

Öğüt olsun diye geçmiş ümmetlerin kıssaları
anlatılarak Kur'ân'ın anlaşılmasının kolaylaştırılması (el-Kamer, 54/17, 22, 32,
40); Ümmet-i Muhammed'in daha kolay anlaması için, Hz. Peygamber'in diliyle
Kur'ân'ı kolaylaştırması (Meryem, 19/97; Duhan, 44/58); görevini yerine
getirebilmesi için Allah'ın Peygamberine kolaylık göstermesi (A'lâ, 87/8); iyi
ve müttakilerin işini Allah'ın kolaylaştırması, kötülerinkini zorlaştırması (Leyl,
92/7-10; Talak, 65/4); "Ya Rabbi işimi kolaylaştır" duasının insana tavsiye
edilmesi (Nûr, 24/24); namazda kolayımıza gelen âyetleri okuyabilmemiz (Müzemmil,
73/20); hacda kolayımıza gelen hedy kurbanı kesmemiz (el-Bakara, 2/196);
Allah'ın insana her zorluktan sonra bir kolaylık vereceği (et-Talak, 67/7;
İnşirah, 94/5-6); mahşerde ameli iyi olanların kolay, kötü olanları zor bir
hesaba çekileceği (İnşikak, 84/8); ödeme güçlüğü çeken borçluya kolaylık
gösterme tavsiyesi (el-Bakara, 2/280).

Hz. Peygamber de; "Dininizin en hayırlı ameli,
kolay olanıdır" demiş ve Hz. Âişe'nin belirttiğine göre, günah olmamak şartıyla
iki şeyden birini tercihte muhayyer bırakıldığında, daima, kolay olanı tercih
etmiştir. Bundan dolayıdır ki, İslâm hukukunda, kolayı tercih (el-amel bil-eyser)
külli bir kaide olarak kabul edilmiştir. Ey Rabbîm! İşimi kolaylaştır,
zorlaştırma ve hayırla sonuçlandır" (Rabbi yessir...) duası da, dindeki
kolaylığı çok güzel bir şekilde dile getirmektedir.

Akif KÖTEN