Son günlerde Van ve çevresinde görülen çekirge istilasını araştıran Yedikıta Tarih ve Kültür Dergisi, Osmanlı zamanında bulunan çözümü sayfalarına taşıdı. Osmanlı Arşivleri Uzmanı Kasım Hızlı'nın kaleme aldığı, 'Çekirge istilasına çözüm sığırcık kuşu' başlığını taşıyan yazıda çekirge istilasına karşı mücadelede başvurulan ilginç yöntemlere yer veriliyor.

Uyku problemleri arasında en fazla rastlananlardan biri de uyanma güçlüğü ve uyku sonrası yorgunluk hali. Uzun bir uykudan sonra bile sanki hiç dinlenmemiş gibi mi uyanıyorsunuz? Yataktan kalkacak enerjiyi kendinizde bulamıyor, gece boyunca fiziksel efor sarfetmiş gibi halsiz mi oluyorsunuz? Bu gibi problemlerinizin birden fazla sebebi olabilir.

Uyku sonrası yaşanan sorunlar sadece fiziksel halsizlikler değil elbette. Psikolojik olarak da güne kötü başlamak bu problemin bir uzantısı olarak hayatımızı negatif etkiliyor. Öncelikle probleminizi ve içinde bulunduğunuz durumu iyi analiz etmeniz gerekiyor.

Bebeğiniz için ideal uyku ortamı hafif loş ışık, sessiz ve rahat edebileceği ısıda bir odadır. Oda ısısının 21-25 derece arasında olması yeterlidir ve gece uykusuna hazırlık yaparken her hareketinizin huzurlu ve sakin olmasına önem vermelisiniz.

Önemli bir nokta, uyku zamanının bebek için sıcak, huzurlu ve konforlu bir süreç olacak şekilde sağlanabilmesidir. 3 aylık olana kadar tekerlekli bebek arabaları, taşınabilir yataklar, beşikler veya sepetlerde uyutulabilirler. Uyuduğu oda sessiz ve fazla aydınlık olmayan, güvenliğinin sağlandığı, güneş gören, nemsiz, hava akımı olmayan ve her gün havalandırılabilen bir oda tercih edilmelidir.

Normal uyku düzenine sahip bir bireyin ortalama uykuya dalma süresi 15 dakikadır. Eğer bu süre 1 saatten daha fazla zaman alıyorsa ve can sıkıcı bir hal almaya başlamışsa kişisel birkaç düzenleme yapmanız gerekiyor.

Uykuyla uyanıklık arasında birdenbire göğsünüze ağır bir yük binmiş gibi olur. Ne kadar çabalasanız da hareket edemezsiniz. Gözünüzü açabilirseniz eğer karanlık gölgeler görürsünüz. Bağırsanız da sesiniz çıkmaz. Halkın karabasan, bilimin izole uyku felci olarak adlandırdığı durum; uykunun REM yani rüya görülen döneminde karşılaşılan bir davranış bozukluğudur.

Değişik çalışmalar çoğu insanın başka bir uyku patolojisi yaşamadığı halde hayatlarında en az bir kez uyku felci, yani karabasan yaşadığını göstermektedir. Bazı çalışmalarda değişik faktörler suçlanmıştır. Örneğin; sırtüstü yatmak, düzensiz uyku saatleri, aşırı stres, bazı ilaç tedavileri (alerji ilaçları ve bazen uyku amaçlı alınan ilaçlar), uyku öncesi açlık gibi.

Karabasan ilaç tedavisi ile yenilebilecek bir hastalık. Uykuya geçişi sağlayan, REM-Non-REM döngüsünü bozmayan, derin uyku kalitesini artıran ilaçlar tedavide kullanılır. İlaçların etkileri ya da yan etkileri çok subjektiftir. Kişiden kişiye farklılık gösterir. Bu nedenle hiçbir ilaç doktor tavsiyesi ya da doktor kontrolü dışında kullanılmamalıdır. Doktora başvuran hasta öncelikli olarak uyku laboratuarına yönlendirilerek uyku EEG’si ile izlenir. Beyin dalgaları ve uyku bozukluğu çeşidi belirlenir. Tek bir uyku bozukluğu çeşidi varsa sadece ilaç tedavisi ile uyku düzenlenir.

Huzursuz bacak sendromunu kısaca tanımlamak gerekirse, uyku ya da istirahat esnasında (otururken veya yatarken) bacaklarda hissedilen rahatsızlık, huzursuzluk, hareket ettirme ihtiyacı, uyuşma, karıncalanma bazen de tam olarak tanımlanamayan bir his olduğunu söyleyebiliriz.

Huzursuz bacak sendromunun tanısı konulduktan sonra tedavi sürecine geçilmelidir. -Huzursuz bacak sendromunun tedavisinde ilk prensip hastalığın alevlenmesine neden olan madde veya gıdalardan kaçınmaktır. Alkol, kafein ve nikotin gibi maddelerden kaçınmak belirtileri azaltabilir. Hastanın ilaçları gözden geçirilmeli ve huzursuz bacak sendromunun belirtilerini artırabilecek ilaçlar kesilmelidir. Kansızlık, şeker hastalığı, beslenme bozuklukları, böbrek hastalığı, guatr, varis ya da parkinson hastalığı gibi hastalıklar tedavi edilmelidir. Bu önlemlere yanıt alınamazsa ilaç tedavisi başlanmalıdır.

Uyku apnesi apne olarak da bilinir, uyku sırasındaki solunum duraklamalarından kaynaklanan ve uyku düzeninin bozulmasına sebep olan önemli bir hastalık. Uyku apnesi uykuda hava akımının en az 20 saniye süreyle normal değerinin %20'sine ve daha altına düşmesi ile tanımlanabilir. Uykudaki solunum duraklamaları sonucunda kandaki oksijen miktarı azalır ve karbondioksit miktarı artar.

Özellikle hafif ve orta durumlardaki vakalarda uyku apnesini ortadan kaldırmanın en iyi yollarından biri yaşam tarzı değişikliğidir. Daha iyi bir gece uykusu almak için bazı değişiklikleri yaparak işe başlayabilirsiniz. İşte apne probleminden sizi kurtarmaya yardımcı olacak önemli noktalar:

Hayatımızın üçte birini uyuyarak geçiriyoruz. Böylesine önemli zaman dilimini ayırdığımız uyku, nitelik olarak geriye kalan üçte ikilik zamana da doğrudan etki ediyor. Nitelikli bir uyku süreci geçiremeyen insanlar uyanıklık halinde ya sürekli yorgun ve bitkin, ya da uykulu oluyorlar. Yaşamsal aktiviteler, verim gibi birçok şey de bundan doğrudan etkileniyor. Bu noktadan bakarak "verimli uyku" kavramını daha yakından inceleyelim.

Uykunun zamanının önemli olduğu çoğu zaman atlanan bir nokta. Ancak atladığımız bu önemli nokta bize tahmin edebileceğimizden çok daha fazlasını kaybettiriyor. Ne zaman, hangi saat dilimlerinde uyumamız gerektiği ile ilgili bilinçlenmek vücudumuzun yaşamsal faaliyetleri açısından oldukça önemli.

Uyku düzensizliği yaşayanların oranı Ramazan ayında normal zamanlara göre daha fazla oluyor. Özellikle günlerin uzaması, imsak vaktinin erken saatlere gelmesi ile birçok kişi geceyi uykusuz geçirip gündüz vakitlerinde uyumayı tercih ediyor. Peki bu ne kadar doğru bir yöntem?

Ramazan ayında oruç tutan kişilerde uykunun zamanlaması ve süresi önemli değişikler gösterdiği için, bu ayda uyku sorunları daha çok ortaya çıkmaktadır. Sahur ve iftar saatleri yemek zamanlarını değiştirmesinin yanı sıra, uyku düzenlerini de etkilemektedir. Ramazan ayında kişilerin uykuya dalma süreleri uzamakta ve toplam uyku süresi azalmaktadır. Gece uykusunda olan bu değişiklikler, kişinin sabahları yorgun ve dinlenmemiş olarak uyanmasına neden olabilmektedir. Bu durum, gün içerisinde uyuklamalar, dikkat ve konsantrasyon bozuklukları gibi sorunlara yol açabilir. Ramazan’da uyku düzeni bozulan kişilerde sinirlilik, endişe ve hırçınlık gibi şikayetler de olabilir.