Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular
Zâlike'l- Kitab (Bu Kitap) Ne Demektir?.
Zâlike
Zâlike'l- Kitab
(Bu Kitap) Ne Demektir?
"Bu o Kitaptır ki,
kendisinde hiçbir şüphe yoktur. Muttakiler için rehber-kılavuz (huden)dur."
(Bakara: 2/2)
Bu âyet, Kur'an açıldığında
Fatiha'dan sonra ilk okunan âyettir. Kur'an'ı eline alan okuyucu için elinde
tuttuğu Kitabın ne olduğu, ne işe yarayacağı ve kime fayda vereceğinin
açıklanmasıyla başlamaktadır. Bu Kitap, "la raybe fih" , kendisinde şüphe
bulunmayan bir Kitaptır. Allah (c.c.)'tan geldiği kesindir. Kitabı okuyan
kişinin ilk öğrenmesi gereken onun bir Allah kelamı olduğunu şeksiz ve şüphesiz
kabul etmesidir. Allah'tan geldiği konusunda meydana gelebilecek bir "acaba?"
endişesi, Kitap ile kul arasındaki irtibatı zayıflatacağından, öncelikle bu
konudaki endişenin giderilmesi ve tam bir güvenle Allah ile konuşuyormuşcasına
Kitapla uyum sağlanılmalıdır. Zira tüm Kitap boyunca birçok açıklama yapılacak,
yol gösterilecektir. Ona yaklaşan kişinin, Kitabı bu bakışla değerlendirmesi
gerekir.
Rayb; r-y-b kökünden şu anlamda
kelimeler geliyor: Râbehu - rayben: Şüpheye düşürmek, şüphe vermek; Rayb: Zan,
şüphe, töhmet; İrtâbe: Şüphe etti, itham etti. Âyette geçen "Lâ raybe fih
(onda şek, şüphe yoktur)"un anlamı, "Bu Kitabın Allah'tan olduğunda en ufak
bir tereddüt bile geçersizdir" şeklinde olmalıdır. Zira Kitabı eline alan bir
okuyucu ilk önce bu Kitabı kimin yazdığını ve nereden geldiğini merak eder. İşte
bu şüphe, daha ilk cümlede ortadan kaldırılıyor. Bu Kitap açık, apaçık
bir hakikat olarak işte elimizin altındadır.
?Lâ raybe fih?
ifâdesiyle Kitabın "hak" olduğu; ?huden? ifâdesiyle "ne işe yarayacağı",
?li'l-muttekıyn? ifâdesi ile de "kime" yarayacağı açıklanmış oluyor.
H-d-y kökünden şu anlamlarda
kelimeler geliyor: Hidâyet: Doğru yolu bulmak, yoluna girmek. Huden (li): Yol
tarif etmek, yol göstermek; Ehda: Mekke'ye kurbanlık sevketmek; Hâdâ:
Hediyeleşmek, sulh yapmak; İhtedâ: Doğru yolu buldu, doğru yol üzerinde durdu;
Hâdî: Yol gösteren, boyun, aslan; Hâdiye: Önde olan; Hudâ: Yol gösterme, itaat
ve kulluk; Hedy: Saygıdeğer kişi, hal ve gidiş. Bu kitabın ne işe yarayacağının
"Huden" lafzı ile anlatılışı genel bir yol gösterme ve rehberlik-kılavuzluk
fonksiyonuna işaret etmektedir. Ayrıca şu veya bu konuda diyerek kısıtlama
yapılmayarak sadece yol göstericidir denilmesi, akla gelebilecek her alanı
kapsamaktadır. Arapçada, devenin önünde yularını tutup ona çölde yol gösteren
kişiye "Hâdî" denilmektedir. Bu Kitab'ın yol gösterişi genel ve temel
esaslardadır. O herşeyin genel rotasını çizer. Temel yönleri belirtir. Mesela;
doğu, batı, kuzey, güney gibi temel yönleri bildirir. Rasûller, güneybatı,
kuzeydoğu vb. ara yönleri gösterir. Bunlar doğrultusunda muttaki fakih de daha
iç yönleri bulabilir.
Bu Kitabın kime yararlı olacağı
ise li'l-muttekıyn (Allah'tan sakınanlar için) ifâdesi ile açıklanır.
V-k-y kökünden şu kelimeler gelmektedir: Vekaa: Sakınmak, korkmak, korumak,
düzene koymak; İttikaa: Korku, saygı; et-takvâ: Allah'ın emirlerini tutup
yasaklarından kaçınma; Muttekıy: Allah'tan sakınan; Takıyye: Korkmak, gerçek
durumunu gizlemek. Bu kitap Allah'tan sakınan, O'nun koyduğu kuralları
çiğnemekten çekinen ve bu hissi taşıyan kişilere fayda verecektir. Diğerleri
için ise sadece okunan, ezberlenen, araştırılan, bilgi sahibi olunan bir Kitap
konumunda kalacaktır.
Bu kitabın gerçekten Huden
olabilmesi, onu eline alan kişinin niyet ve hisleri ile
gerçekleşebilecektir. Zira burada canlı olan okuyucudur. Niyeti ne ise, ameli de
ona göre olacaktır. Kitabı eline almaktan, okumaktan maksadı ne ise, yararı da
ona göre olacaktır.
Bu Kitabın fayda verişi
kişinin kasdına göre değişmektedir. Eğer kasdı kafasında önceden edindiği bir
fikre delil bulmaksa, kasdı beğenmediği ve uymak istemediği bir ilkeyi, kuralı
değiştirmekse, kasdı bilgi sahibi olmaksa, kasdı Bu Kitabı sermaye yapıp
üzerinden geçinmekse, bu niyetler ona zarar vermeyecek; bu kasdı taşıyana zarar
verecektir. Kasdı Allah'tan sakınmak, kalbi titreyerek gerçekten hayâtına onunla
yön çizmekse Bu Kitap işte bu kişiye huden olacak, fayda
verecektir. Bütün bunlar Bu Kitaba hiçbir zarar vermeyecek, o tazeliğini
ve zindeliğini daima koruyacak, ona yaklaşanlar eskiyecek, gelip geçecek; Bu
Kitap ebediyete kadar yaşayacaktır.
"Rablerinden korkanların
derileri ondan ürperir. Sonra derileri de kalpleri de Allah'ın zikriyle yumuşar.
İşte Bu Kitap Allah'ın insanlar için gönderdiği bir rehber (huden)dir. Allah
onunla dilediğini hidâyete erdirir. Kimi de Allah saptırırsa ona hidâyet edecek
yoktur." (Zümer: 39/23).
[1]
[1]
Ahmet Kalkan, İslam Akaidi: 246. Ahmet Kalkan, Kur'an Kavram Tefsiri.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.