Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

a. Eksik Edâ Ehliyeti

a

a. Eksik Edâ Ehliyeti:

Bu
ehliyet mümeyyiz küçük ve bunamışda (ma'tuh) söz konusu olur. Yedi yaşla büluğ
çağı arasındaki ehliyeti ifade eder. Mümeyyiz küçük iyi ile kötüyü, alma ile
vermeyi, satmayla satın almayı birbirinden ayırt edebilen fikrî, zihnî ve beden
olgunluğuna ulaşan kimsedir. İslâm hukukçuları uygulamada kolaylık olsun diye
yedi yaşın tamamlamasını temyiz çağının başlangıcı olarak kabul etmişlerdir. Bu
yaşın tercih edilmesi Hz. Peygamberin şu hadisine dayanır: "Yedi yaşına
girdikleri zaman çocuklarınıza namazı emredin" (Ebû Dâvud, Salât 26; Ahmed
bin Hanbel, II/180, 187). Bu hadis yedi yaşına giren çocuğun namazın ve ibâdetin
mânâsını anlayabilecek bir fikir olgunluğuna ulaştığını gösterir. Bu duruma
göre; Mümeyyiz küçüğün namaz, oruç, hac gibi ibâdetleri yapması büluğdan önce
farz değilse de, edâsı sahihtir ve sevâbı ana-babaya gider.
Hibe
ve sadakayı kabulü, mubah malları mülk edinmesi gibi tamamen lehine olan
tasarrufları geçerlidir. Bu konuda velî veya vasîsinin izni de aranmaz. Yine
başkasına vekil olarak alış veriş, nikâh, talâk, dâvâ ve kabz gibi işlemleri de
geçerlidir. Çünkü bunlarda muhtemel zararlar müvekkile âittir. Üstelik bu gibi
muâmeleler çocuğun yetişmesine yardımcı olur. Tamamen zararına olan tasarruflar
bâtıldır. Bağış, sadaka, vakıf, âriyet verme, borca kefil olma ve boşama gibi
tasarrufları geçersizdir. Bunlar, onun adına velî veya vasîsi tarafından da
yapılamaz.

Alış-veriş, kiraya vermek, kiralamak, rehin vermek ve almak gibi hem menfaate,
hem de zarara ihtimali bulunan tasarruflar velînin icâzetine bu gibi iki yönlü
olabilen tasarruflar geçerlidir. Velisinin izin verdiği mümeyyiz küçük "me'zûn";
izin vermediği ise "mahcûr" adını alır.