Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Bilginlere ve Din Adamlarına İbâdet

Bilginlere ve Din Adamlarına İbâdet

Bilginlere ve Din
Adamlarına İbâdet:

Allah'a şirk koşmanın bir çeşidi de Allah'ın
izin vermediği alanlarda insanlara itaattir. Oysa ibâdette esas olan Allah'a
itaat, nebi ve rasullerine itaat ve müslümanlardan olan emir sahiplerine
itaattir.[1]
Ne var ki, insanoğlu, çoğu zaman kendi cinsinden olan beşerden bazı kimselerin
birtakım üstün özelliklere sahip olduklarını düşünerek onları rab konumuna
getirmiş ve böylece onlara ibâdet etmiştir.

Kur'an-ı Kerim, yahudi ve hıristiyanların,
ulûhiyet ve rubûbiyet makamına Allah'tan başkasını koyarak kullukta ona
yöneldiklerini, oysa itaat ve ibâdetin sadece Allah'a has kılınması gerektiğini
şöyle dile getiriyor:

"(Ehl-i kitap), bilginlerini ve râhiplerini
Allah'tan ayrı rablar edindiler. Meryem oğlu Mesih'i de (rab edindiler). Oysa
kendilerine yalnız tek ilâh olan Allah'a ibâdet etmeleri emredilmişti. O'ndan
başka ilah yoktur. O, onların ortak koştukları şeylerden münezzehtir."
(Tevbe: 9/31)

Yahudi ve hıristiyanların, bilginlerini ve
râhiplerini rab edinmeleri, onlara ibâdet etmeleridir. İbâdetleri ise, onların,
Allah'ın haram kıldığı şeyleri helâl, helâl kıldığı şeyleri haram kılmalarını
kabul edip itaat etmeleridir. Yahudi ve hıristiyanlar, Allah'ın emrine, hakkın
hükmüne değil; onların irâdelerine tâbi oldular; onlara Allah'a tapar gibi
taptılar. Hatta Allah'ı bırakıp onlara taptılar. Allah'ın emrine, Kitabın
sözüne, hakkın gerektirdiğine açıktan açığa muhâlif olan hususlarda Allah'a
isyan ettiler; onların arzularına ve emirlerine itaat ettiler. Allah'ın haram
kıldığı şeyleri, onların emriyle helâl kıldılar. Allah'ın ?yapmayın? dediği
şeyleri yaptılar; ?yapın? dediğini yapmadılar. Bunun hilâfına onların emir ve
yasaklarına, hevâ ve heveslerine tâbi oldular.[2]

Buna göre âyetteki râhipleri ve bilginleri rab
edinip ibâdet etmek, Allah'ın helâlini haram, haramını helâl saymaları konusunda
onlara itaat etmek anlamına gelmektedir. Yoksa onlar, bilginleri için oruç
tutuyor, namaz kılıyor değillerdi. Demek ki herhangi bir insanın, ister bilgin
olsun ister yönetici, Allah'ın emir ve yasağına, helâl ve haramına ters düşen
emir ve hükümlerine gönülden katılmak, onu hüküm/kanun koyucu olarak kabul
etmek, ona itaat ederek Allah'ın hükmüne muhalefet etmek; onu Allah'tan başka
rab edinmek ve ona ibâdet etmek demektir.[3]
"Yaratıcıya isyan etme konusunda yaratılana itaat edilmez."[4]
Hakkı bâtıl, bâtılı hak yapmaya çalışanlar, ilim haysiyetinden yoksun birer
tâğutturlar. Bu şekilde davranışlar, şirk, küfür ve Allah'tan başkalarını rab
edinmek ve onlara tapmaktır.[5]
Allah'ın kitabına yetki tanımaksızın helâl ve haram sınırlarını belirleme
yetkisini kendisinde görenlerin nefislerini ilâve rab ittihaz ettiklerini ve
onlara kanun koyma yetkisi tanıyanların da onları rabler edindiklerini
yukarıdaki âyet ve hadislerden öğrenmiş oluyoruz.

Kur'an'ın on dört asır önce getirdiği en büyük
prensiplerden biri de, hangi makam ve mevkide olursa olsun, insana değil; yalnız
Allah'a ibâdet edilmesi prensibidir. İslâm, beşeriyeti saâdete erdirmek, zulmü
ortadan kaldırmak, insana kulluk etmeye sevkeden istismarı yok etmek yolunda
birleşilmesi gerekli olanı belirterek yahudi ve hıristiyanlara bakın nasıl hitap
ediyor:

"De ki: Ey Kitap ehli, gelin aramızda
birleşebileceğimiz bir kelime üzerinde toplanalım: Allah'tan başkasına kulluk
etmeyelim. O'na hiçbir şeyi ortak koşmayalım. Bazımız bazımızı Allah'tan başka
rablar edinmeyelim!" (Âl-i İmrân:
3/64)

Kur'an-ı Kerim, kula kulluğu ortadan kaldırmak
ve sadece Allah'a kulluğu tesis etmek üzere gönderilen Kitap olduğu için,
insanların Allah'ı bırakıp hemcinslerinden olan insanlara ibâdet/kulluk etmesini
önlemek amacıyla çeşitli deliller serdetmiş, bu konuda geniş açıklamalar
yapmıştır:

"Hiçbir insana yaraşmayacak/yakışmayacak bir şey
varsa, Allah'ın kendisine Kitap, hikmet ve nebîlik vermesinden sonra onun
insanlara: 'Allah'ı bırakın da bana kul olun' demesidir. Tam aksine o; 'Kitabı
öğrendiğiniz ve okuduğunuz yönüyle Allah'a kul olun' der. O, size: 'melekleri ve
peygamberi ilâh edinin' diye emretmez. Siz müslüman olduktan sonra size hiç
imansızlığı emreder mi o?" (Âl-i
İmrân: 3/79-80)

İstisnasız bütün peygamberler: "Ey kavmim,
Allah'a ibâdet edin; sizin O'ndan başka ilâhınız yoktur." (A'râf: 7/59, 65,
73, 85; Yûsuf: 12/40; Hûd: 11/1-2; Nahl: 16/36) buyurmuşlardır.

Tarihe ibret nazarıyla baktığımız zaman çok
değişik ve çeşitli şirk görüntüleri içerisinde insanların bazı bilge kimseleri
veya kimi nebi ve rasulleri ilâh kabul ettiklerini görüyoruz. Mesela, bazı
kimseler tarafından nebi olduğu iddia edilen ve en azından yüce vasıflara sahip
bilge bir kimse olduğu herkesçe kabul edilen Buda, sağlığında ilâhlık iddia
etmemiş, bilâkis insanları Allah'ı tek ilâh edinmeye çağırmış olduğu halde,
tâbîleri onu ölümünden sonra ilâh edinmiş ve ona tapmışlardır.

Aynı şekilde İsa (a.s.) sağlığında kendisinin,
Allah'ın kulu olduğunu ilân etmiş ve insanları da sadece Allah'a kul olmaya
çağırmış olduğu halde, vefatından hemen sonra, bizzat kendi kavmi tarafından
ilâh kabul edilerek Allah'a şirk koşulmuştur. İslâm bu tür bir sapıklığın önüne
geçmek için deliller getirmiş ve bunun şirk olduğunu her fırsatta vurgulamıştır.
Kur'an, kullara kulluğu ortadan kaldırarak yeryüzünde hâkimiyeti sahte ilâh
ve rablerin elinden çekip alarak sadece Allah'a vermek için delil üstüne
delil getiriyor ve bu noktanın son derece önemli olduğunu insanlara ısrarla
vurguluyor.[6]




[1]
4/59.


[2]
Elmalılı: 4/2511. Bu konuyla ilgili olarak Adiy b. Hâtem'le ilgili hadis
için bkz. Tirmizî-Tefsir: 9.



[3]
Elmalılı: 4/2512.



[4] Buhâri-Ahkâm:
4; Müslim-İmâre: 39, 46.


[5]
Elmalılı: 4/ 2513-2514.


[6] Mehmet
Kubat-Kur'an'da Tevhid: 132.

İBÂDET.. İbadet Nedir?.
Kur'an'da İbâdet
İbadetin Kur'an'daki Anlamları
İbâdetle ilgili Bazı Âyetler
İbadet Kimin Hakkıdır?.
İbadetin Dereceleri
İnsanın Yaratılış Gayesi
Rasullerin Gönderiliş Gayesi
Allah'ın Kulları Üzerindeki, Kulların da Allah Üzerindeki Hakları
İbadet Çeşitleri
1) Dua
Dua Çeşitleri
a) İbadet Duası
b) Dilek Duası
2) İstiâne (Yardım Dilemek)
İstiane Çeşitleri
a) Allah'tan Yardım Dilemek
b) Mahluktan Gücünün Yetebileceği Bir Husus Hakkında Yardım İstemek
c) Gücü Yetmeyen ve Huzurda Bulunan Bir Yaratılmıştan Yardım İtemek
d) Mutlak Olarak Ölülerden Ya Da Hayatta Bulunan Kimselerden Gerçekleştiremeyecekleri Ve Gaybi Bir İş Hakkında Yardım İstemek
e) Şanı Yüce Allah'ın Sevdiği Bir Takım Amel Ve Halleri İleri Sürerek Yardım İstemek
3) İstiğase (Medet Beklemek)
İstiğase Çeşitleri
a) Yüce Allah İle İstiğase Etmek (O'ndan İmdat Dilemek)
b) Ölülerden Ya Da Hazır Olmayıp Buna Güç Yetirebilen Canlı Kimselerden İmdat İstemek
c) Hayatta Olan, Bilen ve İmdada Yetişmeye Güç Yetiren Kimselerden İmdat İstemek
d) Gizli Bir Kuvvete Sahip Olduğuna İnanmaksızın Güç Yetiremeyen, Hayatta Olan Bir Kimseden İmdat İstemek
4) İstiâze (Sığınmak)
İstiaze Çeşitleri
a) Yüce Allah'a İstiâzede Bulunmak
b) Yüce Allah'ın Kelamı, Azameti, İzzeti Ve Buna Benzer Sıfatlarından Herhangi Bir Sıfat İle İstiazede Bulunmak
c) Ölülerle Ya Da Sığınma Talebini Karşılama Gücüne Sahip Ancak Hazır Olmayan Canlılar İle İstiaze
d) İnsan, Mekân Ya Da Bunların Dışındaki Mahluklardan Kendilerine Sığınılması Mümkün Olan Şeylerle İstiazede Bulunmak
5) Kurban Kesmek
Zebh Çeşitleri
a) Kendisi Adına Kesim Yapılanın Ta'zim Edilmesi, Onun Önünde Zilletin Açıklanması Ve Ona Yaklaşmak Maksadı İle İbadet Olarak Yapılan Kesim
b) Misafire İkram, Düğün Yemeği Ya Da Buna Benzer Bir Maksatla Yapılan Kesim
c) Etini Yemek Suretiyle Faydalanmak Yahut Ticaretini Yapmak Ve Buna Benzer Bir Maksatla Kesim Yapmak
6) Adak Adamak
7) Havf (Korkmak)
Havf Çeşitleri
a) Tabiî Korku
b) İbadet Şeklindeki Korku
c) Gizli Korku
8) Recâ (Umutvar Olmak)
9) Tevekkül Etmek
Tevekkül Çeşitleri
a) Yüce Allah'a Tevekkül Etmek
b) Bir Menfaatin Sağlanmasında, Ya Da Bir Zararın Önlenmesinde, Ölü Bir Kimseye Güvenip, Dayanmak Şeklindeki Gizli Tevekkül
c) Tevekkül Ettiği Başka Kimsenin Tasarruflarında Mertebe İtibariyle Kendisinden Daha Yüksekte, Tevekkül Edenin Mertebesinin İse Ondan Daha Aşağıda Olduğuna İnanarak Tevekkül Etmek
d) Tevekkül Edenin, Tasarruf Ettiği Hususlarda Vekaletin Caiz Olduğu Alanlarda, Başkasını Vekil Tayin Etmek Suretiyle Tevekkül Etmesi
10) İnâbe (Allah'a Yönelmek)
Teslimiyet Çeşitleri a) Kevni Teslimiyet
b) Şer'i Teslimiyet
11) Sevgi
12) Haşyet (Titreyerek Korkmak)
13) Rağbet (Sevap Umarak Yönelmek) ve Rahbet (Azabından Korkmak)
14) Rüku ve Secde
15) Huşu (İtaat Ederek Korkmak)
16) İlah Olarak Yalnız Allah'ı Tanımak
17) Hükmüne Teslimiyet Göstermek
18) Tavaf Etmek
İbâdet; Kalıp ve Kalbin, Tüm Organların Allah'a Yönelmesidir
İbâdet, Fıtrattır
İbâdet, Hayatın Tüm Alanlarını Kuşatır
Allah'a İbâdet
Namaz, Tüm İbâdetler İçin Prototiptir
Herhangi Bir Eylem Nasıl İbâdet Olur?.
Allah'tan Başkasına İbâdet
Allah'tan Başka Tapılan Varlıklar
Allah'tan Başkasına İbâdetin Anlamı
İnsanlara Fayda ve Zarar Vermeyen, İşitmeyen, Görmeyen Putları ve Heykelleri İlâh Edinmek ve Onlara İbâdet Etmek
Tâğuta İbâdet
Bilginlere ve Din Adamlarına İbâdet
Şeytana İbâdet
Cinlere İbâdet
Konuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar