Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Lian/Mülâane.

Lian

Lian/Mülâane


Liân, zina sebebiyle evliliği sona erdirme
yöntemidir. Liân ve eş anlamlısı mulâane, La'n kökünden "Le-a-ne"nin mastarı;
Allah'ın rahmetinden kovulma ve uzaklaştırılma; kocanın karısını zina ile
suçlaması ve bunu dört şahitle ispat edememesi halinde, hâkim önünde özel
şekilde ve karşılıklı olarak yeminleşme anlamında bir İslâm hukuku terimi.
Hanefî ve Hanbelilerin ortak tarifine göre, liân; koca tarafından yalan
söylüyorsa Allah'ın lâneti kendi üzerine çekilerek, yeminlerle güçlendirilmiş
şehadetlerdir. Kadın da, eğer yalan söylüyorsa, Allah'ın gazabını üzerine çeker.
Bu yeminleşme koca için "kazf" cezası ve kadın için zina cezası yerine geçer,
Liân, evliliği sona erdiren bir boşanma yoludur.

Liânı doğuran sebep şudur. Bir erkek yabancı bir
kadına zina ithamında bulunursa, bunu dört şahitle ispat etmesi gerekir. Aksi
halde zina iftirası yapmış sayılır ve kendisine seksen değnek dayak vurulur
(en-Nûr, 24/4). Kazif cezası, önceleri, eşine zina isnadında bulunan ve bunu
dört şahitle ispat edemeyen koca için de uygulanıyordu. Nitekim Ashab-ı kiramdan
Hilâl b. Ümeyye (r.a), hanımına zina isnadında bulununca Resulüllah (s.a.s);
dört şahitle bunu ispat etmesini, aksi halde zina iftirası cezası (kazif)
uygulanacağını bildirdi. Bunu birkaç defa daha tekrar etti. Hilâl b. Ümeyye
şöyle dedi: "Ey Allah'ın Resulü; bizden birimiz karısını bir erkekle zina
halinde görüyor; delil istiyorsunuz. Seni hak olarak gönderen Allah'a yemin
ederim ki, ben doğru söylüyorum. Şuna inanıyorum ki, Allah, benim sırtımı bu
dayaktan kurtaracak şeyi sana indirecektir" (Buhârî, Şehâdât, 21, Tefsîru Sûre
24/3, Talâk, 28; Müslim, Liân, II; Ebû Dâvud, Talâk, 27; Ahmet b. Hanbel, Müsned,
I, 273, III, 142). Bu olay üzerine aşağıdaki "mulâane ayeti" indi.

"Hanımlarına zina isnat edip de, kendilerinden
başka şahitleri olmayanların şahitliği, doğru söyleyenlerden olduğuna dair dört
defa Allah'ı şahit tutup yemin etmesiyle olur. Beşinci defasında, eğer yalan
söyleyenlerden ise, Allah'ın lânetinin kendi üzerine olmasını diler. Kadının da
kocasının yalancılardan olduğuna dair, Allah'ı dört defa şahit tutup yemin
etmesi, cezayı kendisinden kaldırır. Beşinci defasında; kocası doğru
söyleyenlerden ise, Allah'ın gazabının kendi üzerine olmasını diler."
(24/Nûr, 6-9)

Âyetin ilk uygulaması Hilâl ailesi üzerinde
oldu. Hz. Peygamber, Hilâl'i çağırdı. Hilâl, doğru söylediğine dair, dört defa
Allah'ı şahit tutup, beşincide, eğer yalan söylüyorsa, Allah'ın lânetinin kendi
üzerine olmasını istedi. Sonra karısı getirtilerek, o da aynı şekilde yemin
etti. Beşincide, eğer kocası doğru söylüyorsa, Allah'ın gazabının kendi üzerine
olmasını diledi. Allah'ın elçisi sonra onların arasını ayırdı (eş-Şevkânî,
Neylül-Evtâr, 1250 H, y.y., VI, 268). Liân ayetinin Uveymir el-Aclânî ve zina
isnadında bulunduğu hanımı hakkında indiği de rivayet edilmiştir. Ayetin
hükmünün, önce Hilâl ailesine ikinci olarak da Uveymir ailesine uygulandığı
görüşü daha sağlam görünmektedir (eş-Şevkânî, a.g.e., VI, 268).

Liânın sebebi ikidir. Birincisi; bir erkeğin
karısına, yabancı bir kadına isnat edildiği zaman zina cezası uygulamasını
gerektiren zina isnadında bulunması. İkincisi; babanın henüz doğmamış olan veya
doğmuş bulunan çocuğun nesebini reddetmesi.

Ebû Hanîfe'ye göre, çocuğun nesebini reddetmek,
hemen doğumun arkasından veya normal olarak en geç bir hafta içinde olmalıdır.
Koca, karısının doğurduğu çocuğun nesebini kabul etmemekle, ona zina isnadında
bulunmuş olur ve mulâane yoluna gidilir. Bu süre geçtikten sonra, çocuğun
nesebi, susma sebebiyle sabit olur. Ebû Yusuf ve İmam Muhammed'e göre ise, nifas
sonuna kadar, çocuğun nesebini reddetmek mümkündür (el-Kâsânî, Bedâyiu's-Sanâyi,
Beyrut 1328/1910, III, ?39; İbnü'l-Hümâm, Fethu'l-Kadîr, Kahire, t.y., III, 260
vd.; el-Meydânî, el-Lübâb, III, 79). Nifas müddeti doğumdan itibaren kırk
gündür.

Liânın rüknü; yeminle birlikte Allah'ı şahit
gösterme ve her iki eşin lâneti üzerine çekmesidir.

YEMİN..
Yemin Çeşitleri
Ğamûs Yemin
Lağv Yemin
Yemin Keffareti
Yeminin Hâkim Kararına Etkisi
Mahkemedeki Yeminlerin Çeşitleri
Yemin; Anlam ve Mâhiyeti
Yemin Çeşitleri
1) Allah Adına Edilen Yeminler
1) Ğamûs Yemin
2) Lağv Yemin
3) Mün'akide Yemini
a- Mürsel Yemin
b- Muvakkat Yemin
c- Fevr Yemini
1- Uyulması Vâcip Olan Yeminler
2- Edilmesi Haram, Uyulmaması Vâcip Olan Yeminler
3- Uyulması Mendup Olan Yeminler
4- Mubah Olan Yeminler
5- Mekruh Olan Yeminler
Yemin Keffâreti
2) Allah'tan Başkaları Adına edilen Yeminler
1- Babalar, Anneler, Melekler vs. Gibi Allah'tan Başka Varlıklar Adına Edilen Yeminler
2- Bir Şarta Bağlanarak Edilen Yeminler
a- İbâdet ve Tâat Cinsinden Bir Şeye Bağlananlar
b- İbâdet ve Tâate Bağlanmayıp, Talak Veya Köle Âzâdına Bağlanan Yeminler
Yeminin Hâkim Kararına Etkisi
Mahkemedeki Yeminlerin Çeşitleri 1- Şâhidin Yemini
3- Dâvâcının Yemini
Allah'ın İsmi İle Yemin Etmenin Şartları
Allah'tan Başkası ile Yapılan Yeminin Şartları
Yalan Yemin.
Kur'ân-ı Kerim'de Yemin Kavramı
Kur'ân'ı Kerim'de Allah'ın Kendi İsmine/Zâtına Yeminleri
Kur'ân'ı Kerim'de Allah'ın Kur'an'a Yemini
Kur'ân'ı Kerim'de Allah'ın Yarattıklarına Yemini
Kur'an'da Allah'ın Yeminleri (Aksâmu'l-Kur'an)
Hadis-i Şeriflerde Yemin Kavramı
Kasâme.
Lian/Mülâane.
Liânın Şartları
Çocuğun Nesebini Red Edebilmek İçin Gerekli Şartlar
Liânın hükümleri
İlâ'
İlâ'nın Şartları
Günümüzdeki Kullanımıyla Yemin.
Tarihten Bu Güne Yemin ve Andiçme.
And İçme
Resmî Uygulamalarda Yemin/Andiçme.
Yemin Töreni
Konuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar