Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular
Dinde Kolaylık Esastır
Dinde Kolaylık Esastır
Dinde Kolaylık
Esastır:
Allah'ın gönderdiği ölçülere göre yaşayan, yani
İslâm'a uyanlar; hem dünya hayatını düzene koyarlar, hem hayat sınavını
başarırlar, hem de Allah'ın muttakî kullar için hazırladığı hesapsız nimetlere
ve mükâfatlara kavuşurlar.
Kullarının bu güzelliklere kendi çabalarıyla kavuşmalarını isteyen Rahmân ve
Rahîm olan Rabbimiz, zayıf bir yapıda yaratılmış insan için tekliflerini
yumuşatmış, kolaylaştırmış ve onun sırtındaki ağır yükleri indirmiştir.
Rabbimiz bu konuda buyuruyor ki: ??Allah size
kolaylık (yüsr) ister, sizin için zorluk (usr) istemez.? (2/Bakara, 185)
İslâm'ın amacı insanları ağır yüklerle zorluğa
bırakmak değil, aksine her türlü kolaylığı göstererek, onların iyi birer insan
olup İlâhî mükâfatları hak etmelerini sağlamaktır. ?Allah (ağır yükleri)
sizden hafifletmek ister. İnsan zayıf olarak yaratılmıştır.? (4/Nisâ, 28).
İslâm, fıtrat (yaradılış) dinidir, yani insanın yaratılışına uygun, tabiî bir
yaşama biçimidir. İnsanı yaratan Rabbimiz, onun fıtratına uygun tekliflerini
İslâm adıyla ona göndermiştir. Bunu Peygamberimiz (s.a.s.) şöyle açıklıyor:
?Şüphesiz ki bu Din kolaylıktır. Her kim, (kolay olan) bu dini zorlaştırırsa
altında kalır. Onun için orta bir yol tutun ve Dini en uygun bir biçimde
uygulayın.? (Buhârî, İman 29)
İslâm'ın prensibi her işte kolaylıktır; zorluk
çıkarmak, insanları yokuşa sürmek, zor tekliflerle onlara güçlük vermek,
yapamayacaklarını emredip de onları bunaltmak değildir. Allah (c.c.) -hâşâ-
kullarına işkence etmez, onlardan intikam almaya kalkmaz. İslâm'ın bu kolaylık
prensibini birçok konuda görmemiz mümkündür. Allah (c.c.), Kur'an'ı, okunup
anlaşılsın, öğüt alınsın diye kolaylaştırmıştır (54/Kamer, 17, 22, 32, 40).
Kur'an, Hz. Muhammed (s.a.s.)'in dilinde de kolaylaştırılmıştır ki, takvâ
sahiplerini müjdelesin, inatçı toplulukları da uyarsın (19/Meryem, 97; ayrıca
bkz. 44/Duhân, 58).
Mü'minler gerek namazda gerekse günlük
hayatlarında Kur'an'dan kolaylarına gelen kısmı okurlar, bu konuda bir sınırlama
yoktur (73/Müzzemmil, 20). Peygamberimize hitâben söylenmiş şu gerçek, Kur'an'ın
asıl amacını ortaya koyması bakımından dikkat çekicidir: ?Tâ Hâ. Biz sana bu
Kur'an'ı güçlük çekmen için indirmedik. ?İçi titreyerek korku duyanlara' ancak
öğüt ve hatırlatma olsun (diye indirdik).? (20/Tâhâ, 1-3). Allah (c.c.),
Peygamber tebliğini güzel yapsın diye O'nun işini kolaylaştırır, önündeki
engelleri aşması için O'na yardım eder (92/Leyl, 7-10). Kur'an, ödeme güçlüğü
çeken borçluya kolaylık sağlanmasını tavsiye ederken (2/Bakara, 280), Kıyâmet
günü ameli iyi olanların hesabının çok kolay, ameli kötü olanların ise hesabının
çok zor olacağını haber vermektedir (84/İnşikak, 7-13). Allah (c.c.) takvâ
sahiplerine işlerinde kolaylık göstereceğini müjdeliyor (65/Talak, 4). Demek ki,
Din'in ve ona ait tekliflerin insana kolay gösterilmesinin sebebi takvâdır ve
Allah (c.c.) bu İlâhî bağışı da muttakîlere vermektedir.
Bir başka deyişle takvâ sahibi mü'minler,
Allah'a ihlâslı bir şekilde ibâdet ettikleri, Allah'a hakkıyla teslim oldukları
için, Din'in tekliflerini kolaylıkla yerine getirirler, onlarda bir zorluk
görmezler. Diğer taraftan İslâm karşısında inatçılık edip, Allah'a boyun eğmeyen
kibirliler, İslâm'ın emir ve yasakları karşısında sıkıntı duyarlar, bocalarlar;
deyim yerinde ise soğuk ter dökerler, zorluğundan bahsederler, kendi statülerine
ve zamana uymadığından dem vururlar ve onun hükümlerini tartışmaya açmaya
yeltenirler. İnsan, Allah'tan hakkıya korkup sakınabilse, şüphesiz Din'in
emirleri ona çok kolay ve çok sevimli gelir. Çünkü onları yerine getirdiği zaman
ölçülemeyecek kadar çok karşılığa kavuşacaktır.
Burada, kendilerine hidâyet verilen ile
sapıtanların psikolojisini hatırlamak faydalı olacaktır: ?Allah, kime hidâyet
vermek isterse, onun göğsünü İslâm'a açar; kimi de saptırmak isterse onun
göğsünü, -sanki göğe yükseliyormuş gibi- dar ve sıkıntılı kılar?? (6/En'âm,
125). Mallarını Allah yolunda harcamayan cimrilerle, güzelliğe sırtını dönen
kimselere, zorluklar, sıkıntılar, darlıklar ve azap kolaylaştırılır. Çünkü bu
kimseler bunu hak etmişlerdir (92/Leyl, 8-10). Allah (c.c.) her zorluktan sonra
bir kolaylık olduğunu haber veriyor (İnşirâh, 5-6; 65/Talak, 7). Zorluktan sonra
kolaylığın olması, gerekli tedbirleri almakla, duâ ve ibâdetle Allah'a rağbet
etmek, O'na yaklaşmakla mümkündür.
Şurası kesindir ki, İslâm'ın emir ve yasakları
içerisinde insanın fıtratıyla ve hayatın gerçekleriyle çatışan hiçbir şey
yoktur. İslâmî hükümlerin zor ve çağa uymadığını zannedenler; kendi hevâlarına
uyan, Allah'ı bırakıp tapacakları putları elleriyle icat edenler, ya da kendi
görüşünü Allah'ın koyduğu ölçüden daha doğru sanan ahmaklardır. Allah (c.c.) ve
O'nun son peygamberi, insanlara, altlarından kalkamayacağı hiç bir şeyi teklif
etmemiştir. Din'in bütün emir ve yasakları (hükümleri), insanlara faydalı olan
şeyleri kazandırmak, zararlı olan şeyleri de onlardan uzaklaştırmak gâyesine
mâtuftur.
Emredilen ibâdetler, bir zorluk, sıkıntı veya
işkence değil; huzur, rahatlık, düzen ve iç ferahlığı ve dengeli bir yaşayışın
plan ve programıdır. Dinimizde nass'la (kesin deliller ile) sâbit olan şeyleri
değiştirmek, zamana ve toplumlara uydurmak mümkün değildir. Dinin kesin
hükümlerini sağa sola çekmek, onları yerli yersiz tartışmalara konu etmek insanı
İslâm'ın sınırlarının dışına çıkarabilir. Ancak, hakkında hüküm olmayan, yani
mubah alan dediğimiz konularda en kolayı ve Dine uygun olanı tercih etmek
Peygamberimizin tavrıdır. Müslümanlar da aynı şekilde hareket ederler. Hz. Âişe
şöyle diyor: ?Yüce Peygamber, biri daha kolay, biri daha zor iki tercih
karşısında kaldığı zaman, mutlaka kolay olanı seçmiştir.? (Buhârî, Menâkıb 23,
Edeb 80; Müslim, Fezâil 77-78)
Nitekim bazı ibâdetlerde yerine göre kolaylıklar
gösterilmiştir. Bunun sebebi ibâdetlerin her şart ve ortamda yerine getirilmesi,
müslümanın kolaylıkla kulluğunu yapabilmesidir.
Oruç tutmaya gücü yetmeyenlerin
oruçlarını Ramazan'dan sonra kazâ etmeleri, ayakta namaz kılamayanların
namazlarını oturarak kılmaları, su olmadığı veya suyu kullanma imkânı kalmadığı
zaman teyemmüm edilmesi, yolculukta namazın kısatılması; bilinen
kolaylıklardandır.
İslâm'da ruhbanlık olmadığı gibi, gevşeklik de
yoktur. ?Ne yaparsam yapayım, Allah beni affeder' mantığı sakat bir mantıktır.
Allah (c.c.) dilerse bütün günahları affeder, doğrudur. Ancak hiç kimse tevbe
edebilme ve tevbesinin kabul edilme garantisi veremez. Kul için Allah (c.c.)
rızâsından daha büyük kazanç var mıdır? Bize her türlü nimeti karşılıksız veren
Rabbimiz, şükredilmeye lâyık değil midir? Allah'ın katındaki yüce makamları hak
etmek zararlı mıdır? Allah'ın azâbına lâyık olmaktan daha korkunç bir kayıp var
mıdır?
Dinimiz her şeyde olduğu gibi ibâdette de
dengeyi emrediyor. Ne gevşeklik ne de ruhbanlar gibi dünyadan el etek çekme
anlayışı; her iki tutum da İslâmî değildir. Her konuda en büyük örnek
Peygamberimizdir. Allah'a en güzel kulluğu O yapmıştı. O'nun ibâdet hayatı da
ölçülüydü, aşırı ve insan gücünün üzerinde değildi. Ne kadar gayret ederse
etsin, hiç kimse Peygamberden daha takvâ sahibi olamaz. O, ibâdetini insan
olmanın sınırları içerisinde yapardı, emredilenlerin dışında nâfile ibâdet de
ederdi. Ümmetine de az da olsa, devamlı ibâdet etmeyi tavsiye ederdi. Öyleyse,
İslâm'ı her açıdan zorlaştırarak, yaşanamaz, uygulanamaz bir hale getirmek,
hayatın acı ve zor gerçekleriyle karşı karşıya bırakmak doğru değildir.
Anlatılan ve gösterilen İslâm, ?yok, biz bunu yaşayamayız, çok zor, tahammül
edilmez bir şey' dedirtiyorsa, anlatanların ve İslâm'ı öyle sunanların vebâli
vardır. Dinde olmadığı halde, dinin emri gibi lanse edilen bir sürü formalite ve
zorlama şeyler, gerçekten insanları şüpheye düşürebilir, Âllah'a ibâdetten
uzaklaştırabilir.
Evet, Din kolaydır; her devirde, her ülkede ve
her iklimde yaşanabilir. Çünkü fıtrat dinidir. Kimileri İslâm'ı hayattan
uzaklaştırmak ve müslümanları kendi sahte tanrılarına tâbi kılmak için, İslâm'ın
çok zor olduğu propagandasını yapsalar da, bu böyledir. Ancak, Allah'ın Dini
Kur'an'da ve Peygamberin Sünnetinde tebliğ edildiği gibidir. Hiçbir kişinin,
rejimin ve ülkenin kalıbına göre şekil almaz. İnsanların uydurduğu ideolojilere
göre şekillenmez. İnsanlar, gönülden, ihlâsla Hak Din'e bağlandıkları ve samimi
bir şekilde yaşadıkları zaman, ne kadar kolay olduğunu bizzat görürler. Dünya
hayatında bile güzellikleri, mutlulukları ve Cenneti tadarlar. Buyursun;
insanlar bunu bir denesinler, kesinlikle kayıpları olmayacaktır.[1]
[1]
İslâm'ın Temel Kavramları, Hüseyin K. Ece, Beyan Y. s.762-765.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.