Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular
Halife'nin Anlam Sahası
Halife
Halife'nin Anlam Sahası
Allah, yeryüzünü îmar
etmek, insanları Allah'ın kanunlarına göre yönetmek üzere yarattığı Adem ve
neslini halife olarak yaratacağını belirtiyor. "Yeryüzünde bir halife
yaratacağım" (2/Bakara, 30) ifadesinden Hz. Adem yaratılmadan önce
yeryüzünün yaratıldığını öğreniyoruz. Hz. Adem yeryüzünde halife olarak
yaratıldı. Papazların dediği "Hz. Adem cennette yasak meyveyi yemeseydi şimdi
biz cennetteydik" sözünün yanlış olduğunu haber veriyor.
Allah meleklere yeryüzünde
halife var edeceğini bildirmekle, insanı yeryüzünün hâkimi ve yaratıkları
arasında hükmedecek biri yapacağını belirtmiştir. Ayetteki "halife"
kelimesinde hâkimiyet anlamı vardır. Yeryüzünde halife olmak, yeryüzünün hâkimi
ve yöneticisi olmak demektir.
"Ey Dâvud! Biz seni
yeryüzünde halife yaptık. O halde insanlar arasında hak ve adaletle hükmet."
(38/Sâd, 26).
Ayetten de anlaşıldığı gibi
burada "halife", hüküm veren; yöneten anlamında kullanılmıştır. Bu nedenle
insanlar arasında hak ve adaletle hükmetmesi Hz. Davud'dan istenmektedir. "Yani
ey Davud, seni hükümdar yaptık ki iyiliği emredesin ve kötülükten sakındırasın.
Böylece senden önceki peygamber ve salih önderlere halef olasın" "Sonra da,
sizin nasıl davranacağınızı görmek için onların ardından sizi yeryüzünde
halifeler kıldık." (10/Yûnus, 14). "Yani onların yerine artık siz
hükmedeceksiniz." Halife kelimesiyle, nesil nesil birbirini takip edecek
ve nesillerden her birinin diğerine halef olacağı bir canlı türü kastedilmiştir.
Yine Hz. Nuh ve kavmi için de şöyle buyrulur: "Onları (yeryüzünde)
halifeler kıldık; ayetlerimizi yalanlayanları da (denizde) boğduk."
(10/Yûnus, 73)
Bu ayetlerde "halife" kelimesi,
sözlük anlamı olan; başkasının yürüttüğü bir işi, ondan sonra yüklenip yürüten
anlamındadır. Ancak devralınan iş, hâkimiyetle ilgili bir iştir. Nitekim Hz.
Adem için "halife" kelimesinin kullanıldığı ayetten hemen önceki ayette:
"Allah, yerde ne varsa hepsini sizin için yarattı." (2/Bakara, 29)
buyurulmaktadır. Demek ki Hz. Adem'in halife kılındığı şey, yeryüzünün hâkimiyet
ve yönetimiyle ilgili bir iştir.[1]
[1]
Mecmuatu Fetâvâ, İbn Teymiyye, 35/42-46 Ahmet Kalkan, İslam Akaidi:
406-407. Ahmet Kalkan, Kur'an Kavram Tefsiri.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.