Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular
Kulun, Allah'ın Kayyûm Oluşunu Bilmesinin Etkileri
Kulun
Kulun, Allah'ın Kayyûm Oluşunu Bilmesinin Etkileri
Kul, Allah'ın bütün fiilî sıfatlarını kapsayan Kayyûm ismini tanıdığında, her
şeyin O'nun desteği ile ayakta kaldığını, varlığını devam ettirdiğini, her
canlıyı O'nun hayatta tuttuğunu ve koruduğunu görür. Allah Teâlâ'nın kimseye
muhtaç olmadan yalnız başına kâim olduğunu, O'nun dışındaki bütün varlıkların
ancak O'nunla var olabildiklerini, varlıklarını devam ettirdiklerini, O'nun her
şeyi düzenleyip idare ettiğini, kimini üstün tutup kimini alçalttığını, iyilik
edenlere sevap kötülük edenlere de azap ulaştırdığını müşahede eder. Allah'ın
kâim olmakla asla uyumadığını, zaten uyumanın O'na yakışmayacağını, herkese
adil davrandığını, kimine bol kimine az rızık verdiğini, asla şaşırmadığını,
unutmadığını ve yanılmadığını anlar.
Kâinatı bu şekilde görmek ve anlamak, âriflerin ulaşabildiği bir mertebedir.
Rububiyet mertebesi işte budur. Bu mertebeden daha üstün olan mertebe ilâhlık
mertebesidir. Bu mertebe ancak peygamberlerin görebileceği bir mertebedir. Bu
mertebede Allah'tan başka ilâh olmadığı, O'nun dışında her şeyin bâtıl ve
geçersiz olduğu hakke'l-yakin müşahede edilir. Allah'tan başka Rabb'in olması
imkansız olduğu gibi O'ndan başka ilâhlığı, tapınmayı, kendisi için namaz
kılmayı, secde etmeyi hak eden bir ilâhın olması da imkansızdır. Allah'ın kemâl
isimlerine, sıfatlarına ve fiillerine mutlak itaatle birlikte sevgi beslemek
gerekir. Bütün sevgilerin sonu, bu sevgidir. Mutlak olarak yalnız O'na itaat
edilir ve yalnız O'na tapılır. Hüküm ve karar verme yetkisi O'nundur. O'ndan
başkasına yapılan bütün ibadetler geçersizdir ve sapıklıktır. O'ndan başkasını
sevmek sahibine azap verir. O'nun dışındaki her zenginlik gerçek yoksulluktur.
O'nun dışında bir şeyle övünmek ve üstünlük iddia etmek asıl alçaklıktır ve
küçüklüktür. O'ndan başka her çokluk, azlık ve muhtaçlıktır.
Varlıkların Allah'tan başka Rabb'inin olması mümkün olmadığı gibi onların
Allah'tan başka ilâhının olması da mümkün değildir. Bütün istekler O'na gelip
son bulur, bütün dilekler O'ndan istenir. O'nunla birlikte başka bir ilâhın
bulunması da mümkün değildir. Gerçek ilâh O'dur. O, gerçek mülk sahibidir,
hiçbir şeye muhtaç değildir ve hiç kimsenin yardımına ihtiyacı yoktur. Her şey
O'nunla kâimdir, O'nun kâimliği kimseye bağlı değildir. Varlık âleminde iki
ilâhın bulunması mümkün değildir. Eğer varlık âleminde iki ilâh bulunmuş
olsaydı, kâinatın düzeni bozulur ve hiçbir varlık var olamazdı. Bu kainatta,
eşit seviyede ve birbirinden bağımsız iki failin (yaratıcının) olması da mümkün
değildir. Çünkü birinin bağımsız oluşu, ötekinin bağımsız oluşuna terstir.
Birinin tam bağımsız oluşu, diğerinin Rab olmasını engeller.[1]
Sâliklerin (Allah'a yürüyenlerin) tecrübe edip kabul ettiklerine göre, ?Yâ Hayyu
yâ Kayyûm, lâ ilâhe illâ ente / Ey diri ve kâim olan! Senden başka ilâh yoktur?
duasını okuyan ve bunu tekrarlayan kimsenin kalbi ve aklı dirilir.
Şeyhülislâm İbn Teymiye, bu duaya gerçekten çok düşkündü. O'nu dilinden hiç
düşürmezdi. Bir gün bana şöyle dedi: ?Kalbin diri olması için bu iki ismin (Hay
ve Kayyûm) çok büyük etkileri vardır.? İbn Teymiye bu iki ismin, ism-i azam
olduğuna işaret etmekteydi. Bir defasında O'nun şöyle dediğini işittim: ?Kim
sabah namazının sünneti ile farzı arasında kırk defa ?Ya Hayyun yâ Kayyûm, lâ
ilâhe illâ ente, birahmetike esteğîs (Ey diri ve kâim olan! Senden başka ilâh
yoktur. Rahmetinle yardım diliyorum) derse, kalbi dirilir ve asla ölmez.?
el-Esmâü'l-hüsnâ ile ibadet etmenin, onunla dua etmenin kıymetini bilen, emir,
yaratılış ve kulun istek ve ihtiyaçları arasındaki gizli ilişkiyi fark eden,
bunun gerçekliğini daha iyi kavrar. Bilinmelidir ki, her istek ve ihtiyaç,
kendisine uygun olan üslup ve dualarla istenir. Kur'an ve hadislerdeki duaları
incelersen, bunun böyle olduğunu görürsün.[2]
* * *
[1]
İbn Kayyim, ?Tarîku'l-hicreteyn?, s.
79.
[2]
İbn Kayyim, ?Medâricu's-sâlikîn?,
1/447.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.