Kış mevsimi birçok mekanizma durur, yavaşlar ya da kendini beklemeye alır. Kış süresince çoğu bitki büyümeyi durdurur . Yaşamlarını sürdürebilmeleri amaçlı bu gerekli olan bir tedbirdir . Sıcakkanlı hayvanlar durum biraz daha farklıdır. Onlar bir süre için yaşamlarını durdururlar. Ama bu sadece bir duraksama, bir bitiş değil.

Kış uykusu sıcakkanlı hayvanların yaşamlarını kendilerini tehlikeye atmadan sürdürebilmeleri adına hayati bir lütuftur. Aylarca yemeden, içmeden uyuyan ve bahar aylarında ise sanki aylarca uyumamış gibi hayatına aktif devam eden hayvanların bu mükemmel yaratılışları gerçekten büyüleyici. Peki hangi hayvanlar kış aylarını uyuyarak geçiriyorlar?

İşte kış uykusuna yatan hayvanlar:

Balık türleri genel olarak kış uykusuna yatmayan canlılardır. Bu duruma yol açan sebep ise vücutlarında yağ depolama fonksiyonlarının diğer kış uykusuna yatan hayvanlardaki gibi olmamasıdır. Yani hemen hemen her balık türünün metabolizması buna elverişli değildir.

Ancak bu her balık türü için geçerli değil. Kış uykusuna yatan nadir balık türünden en bilineni köpek balığı. Soğuk denizlerdeki köpek balıkları kışın besinlerinin olmayışından denizin dip kısımlarına çökerek kış uykusuna yatarlar. Kısa bir süre öncesine kadar balık türleri arasında kış uykusuna yatan tek balığın köpek balığı olduğu düşünülüyor idi. Ancak bazı çalışmaların neticeleri ile birlikte köpek balığının tek olmadığı anlaşıldı.

Güneş doğmadan önce herhangi bir sebeple cünüp olmak ve bu vaziyette sabahlamakta -oruçtan yana- bir sakınca yoktur. Cünüp olarak oruca başlamak veya oruç tutmak caizdir ve orucu bozmaz. Ancak güneş doğmadan yıkanıp sabah namazına yetişmesi gerekir. Çünkü bir namaz vaktinden fazla cünüp durmak caiz değildir. (Orucu bozmama hükmü imsak vakti girmeden önce cünüp olması veya imsaktan sonra sadece rüyada ihtilam (cünüb) şartıyladır.)

Bu konuyla ilgili farklı durumlar söz konusu olabilir. Farklı alimlerin görüşleri bu konuda:

"Kadınlar uykuda ne kadar sık ihtilam olur?"

"Bayanlar uykuda ihtilam olduğunu hatırlamıyorsa gusül gerekir mi?"

gibi soruları cevaplandırıyor.

Bu konudaki görüşler ise şu şekilde:

Genellikle Afrika’da görüldüğü için Afrika uyku hastalığı da denilen bu hastalıkta önce düzensiz, sürekli bir ateş, sonra deride döküntüler, ödemler, lenf bezlerinde şişmeler görülür. Lenf bezlerinin şişmesi ise kan zehirlenmesine kadar yol açabilmektedir. Hastalık daha da ilerlediğinde ruhsal, sinirsel bozukluklar baş gösterir ve uyku hali olur.

Uyku hastalığı bazen salgınlar yapabilir, hele bölgeye yeni gelenler hastalığa daha kolay tutulurlar. Sineğin soktuğu yerde önce tümsek bir kabarıklık meydana gelir. Bu kabartı sert bir düğmeye benzer, rengi koyu kırmızıdır. Genişleyen bölgede daha sonra ödem olur, basınca ağrır. Kan çıbanına benzerse de iltihaplı değildir.

Peygamber Efendimiz:

“Alimin uykusu, cahilin ibadetinden hayırlıdır" buyurmuştur.

Buna uygun olan şu kıssayı hatırlamak uygundur:

Herkes uykudayken biz uyanık durarak, herkes gülerken biz göz yaşı dökerek, bizlere bu sonsuz maddi ve mânevi nimetleri bahşeden Hazret-i Allah’a ibadet ve taat ile şükrümüzü ifa etmeliyiz ki O da bizim üzerimize nurdan incilerini saçsın, yaptığımız duaları kabul etsin.

Gece ibadetleri çok faziletlidir. Hadis-i şerif’lere göre farzlardan sonra en kıymetli ibadetlerdendir. Sâlih kulların âdetidir. İnsanı Allah-u Teâlâ’ya yaklaştırır. Günahlara kefaret olur, bedenî ve ruhî hastalıklara şifadır, günah işlemekten alıkoymaya sebeptir.

Efendimiz (sav) Hadis-i şerif’lerinde:

“Bir erkek gecenin bir vaktinde hanımını uyandırır da her ikisi namaz kılarsa çok zikreden erkekler ve kadınlar arasına yazılırlar.” buyuruyor. (Ebu Dâvud)

"Sabah namazının iki rek`at sünneti, dünya ve dünyadaki her şeyden daha hayırlıdır."

Müslim, Müsâfirîn 96

Hadîs-i şerifte buyuruldu ki:

“Her kim, Vâkıa sûresini her gece bir defa okumayı âdet haline getirirse, ömründe fakirlik görmez.”

Peygamber Efendimiz (sav)'in bu hadis-i şerifi ile her gece yatmadan önce Vakıa suresini okumanın önemini vurguluyor. Uyku öncesi okumanın yanında sabah uyandığında okumak da faziletli olacaktır.

Kuran okurken, namaz kılarken ya da herhangi bir ibadet esnasında uykunuz geliyor ve esnemeye mi başlıyorsunuz? Bunun sebebini şu şekilde açıklayabiliriz. Ebu Hureyre (r.a.)’den rivayet edilen bir hadisi şerifte, normal zamanda bile esnemenin şeytanından olduğunu belirterek şöyle buyurmuştur:

“Esnemek şeytandandır. Binaenaleyh sizden herhangi biriniz esneyeceği zaman gücü yettiği kadar onu tutsun.”

Özellikle sabah namazına uyanmak, uyandıktan sonra da açık bir zihinle namaz kılabilmek zaman zaman zor olabiliyor. Ancak bu hususa dikkat etmek, yapılan ibadeti bilinçli ve ihlaslı bir şekilde yapabilmek için çareler almak son derece önemlidir. Bu konunun üzerine Peygamber Efendimiz (sav) 'in de hadis-i şeriflerinin bulunması, önemine dikkat çekmektedir.

Uykulu vaziyette namaz kılmayı Peygamber Efendimiz (sav) hoş karşılamamıştır.

Uyku bir nevi ölümün provasıdır. Bu yüzden yatarken bu bilinçle yatmak önem kazanıyor. Peygamber Efendimiz (sav) bu konunun önemine dikkat çekmek için şöyle buyuruyor:

Ebu Hureyre (Radiyallahu Anh)'dan rivayetle Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

“Kişi yatağa yatar da orada Allah’ı zikretmezse kendisi için kıyamet gününde bir hasret ve pişmanlık olur. Kim de bir mecliste oturur da orada Aziz ve Celil olan Allah’ı zikretmezse kıyamet gününde kendisi için bir hasret ve pişmanlık olur.”

Kuran-ı Kerim'de, İsra Suresinin 78. ayeti kerimesinde Allah şöyle buyuruyor:

"Güneşin zevalinden (öğle vaktinde Batı'ya kaymasından) gecenin karanlığına kadar (belli vakitlerde) namazı kıl. Bir de sabah namazını kıl. Çünkü sabah namazı şahitlidir"

Hz. Peygamber (sav) devamlı abdestli olduğu gibi, uykuya çekilirken de abdestsiz yatmazdı. Nitekim İbn-i Ömer'den rivayetle şöyle buyurmuştur: "Bir kimse abdestli olarak yatarsa, geceyi bir rahmet meleği ile geçirir. O kişi uyanır uyanmaz melek; ‘Allah 'ım! Falan kulunu bağışla, çünkü o geceyi abdestli geçirdi, diye dua eder." (İbn Hibban)

Ruh, vücudu ev gibi kullanır. Uykuya dalınca çıkar gider. Uyanma sırasında tekrar gelir. Ölen vücut, yıkılan ev gibidir. Yeniden yaratılıncaya kadar ruh oraya dönmez.