Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular
1- Sağlam Duyular
1
1- Sağlam Duyular:
Bunlar, görme, işitme, dokunma, tatma ve
koklama hisleridir. Bunlardan her birinin işlevi farklıdır. Her biri
tabiattaki belli gerçekleri algılar. Aynı zamanda (aklın denetiminde) biri,
diğerinin işlevini kolaylaştırır.
Göz görür ve değişik renkleri birbirinden ayırır;
Kulak işitir ve ses tonlarının, notaların ve frekansların farklarını duyumsar;
Cilt dokunma uyarısı alır ve eşyanın fizik karakterlerini algılar; Dil değişik
tatları, burun ise değişik kokuları birbirinden farkeder. Bu beş duyu ile
çevremizde ve kainatta olup biten çeşitli olaylar hakkında sınırlı da olsa
saniyede milyarlarca dalga boyu habercikler alırız. Aydınlık, karanlık,
sıcaklık, soğukluk, sertlik, yumuşaklık, kuruluk, ıslaklık, yakınlık, uzaklık,
matlık, parlaklık, kalınlık ve incelik farkları ile renkler, kokular, boyutlar,
şekiller ve frekanslar bu duyular sayesinde algılanabilmektedir.
İnsanın, bir şeyin gerçek olup olmadığını
farkedebilmesi ve eğer gerçekse ona inanabilmesi için dayandığı üç önemli
araçtan biri işte bu beş duyudur. Peygamberlerin getirdiği vahiylere muhatap
olan insan, önce bu duyularına dayanarak ulaşan mesajı inceler.
Örneğin Allah Teâlâ, varlığı ve kudreti hakkında
insanı düşündürmek ve bu suretle onun hidâyetini kolaylaştırmak için birçok
açıklamalar yapmıştır.[1]
Bu açıklamaları insan önce kulaklarıyla duyar; Sonra (düşünerek) gözleriyle
eşya ve olayları seyreder; Bu olaylar içinde koku, tat, renk, mesafe, yoğunluk
hacım ve boyut gibi değerleri beş duyusu sayesinde (ve ikinci, üçüncü
derecedeki araçları da kullanarak) ölçmeye ve algılamaya çalışır. Böylece
aldığı mesaj ile çevresindeki gerçekler arasında bulunan bağıntıları inceler,
muhakeme yapar ve sonunda da kararını verir.
Beş duyudan bazılarının, işlevini yapmıyor
olması evrensel gerçekleri algılamada büyük aksamalara yol açmaz. Örneğin ilk
müslümanlar arasında âmâ kimselerin de bulunduğu söylenmektedir. Hz. Peygamber
(sav)'in, insanlara ulaştırdığı vahiyleri bu âmâ kimseler de aynen, duyuları
sağlam olanlar gibi kolayca karşılayabilmişlerdir.
İşitme ve konuşma imkanlarından tamamen yoksun
olmak gibi bir durumda bulunanlar sayıca çok ender oldukları için hem bu
konudaki genel tanımları bozmuş olmazlar (yani istisnaları oluştururlar), hem de
sorumlulukları, onların doğal imkanlarıyla orantılıdır.
[2]
[1]
Ra&d: 13/41, Nahl: 16/48, 16/79, Enbiya: 21/30, Şuara: 26/7, Neml: 27/86,
Ankebut: 29/19, Rum: 30/37, Sece: 32/27, Sebe: 34/9, Ahkaf: 46/33, Mülk:
67/19, Ğaşiye: 88/17-20
[2]
Ferit Aydın, İslam'da İnanç Sistemi, Kahraman Yayınları: 200-201.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.