Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

es-SEMÎ'  -  el-BASÎR 

Yeni Sayfa 1

﴿ اَلسَّمِيعُ - اَلْبَصِيرُ ﴾
es-SEMÎ'
- el-BASÎR

İşitmekle kastedilen şey sesi idrak etmek, manayı anlamak ve kabul ve icabet
etmektir. Sem'in (=işitmenin) bu üç manası da Kur'ân da mevcuttur.

Birinci mana
şu âyeti kerimede geçmiştir:

?Kocası hakkında seninle tartışan ve Allah'a şikâyette bulunan kadının sözünü
Allah işitmiştir. Allah, sizin konuşmanızı işitir. Çünkü Allah Semî' (=işiten),
Alîm (=bilen)dir?
(Mücadele,

58/1.)

Bu, Yüce Allah'ın işitme sıfatını ispat etmekteki en açık âyeti kerimedir. Bu
âyeti kerimede işitmekle ilgili olan

?semia?
fiilinin mazi, muzari ve ism-i fail kalıpları zikredilmiştir. Yüce Allah'ın
işitmesi haktır. Nitekim müminlerin annesi olan Aişe (r.anhâ) der ki:

?Hamd, işitmesi tüm sesleri kapsayan Allah'a mahsustur. Muhakkak ki mücadele (Evs
b. Sâmit'in eşi) gelerek Rasûlullah (s.a.v.)'a şikâyette bulunuyordu. Ben ise
evin yan tarafındaydım ve kadının bazı sözlerini anlamıyordum. Bu olay üzere
yüce Allah şu âyeti kerimeyi indirdi:

?Kocası hakkında seninle tartışan ve Allah'a şikâyette bulunan kadının sözünü
Allah işitmiştir?
(Mücadele,

58/1.)[1]

?es-Semî'?:
Yüce Allah'ın işitmesinde, sözün gizlisi yada açık olmasında eşit olmasıdır.
O'nun işitmesi, tüm sesleri kuşatmıştır. Mahlukatın sesleri O'na karışık gelmez.
Birbirine benzeyen sesler O'nu aldatmaz. O seslerden birini işitmesi başka bir
sesi işitmekten O'nu alıkoymaz. Meseleler O'nun yanılmasına sebep olmaz.
İsteyenlerin çokluğu O'nu bıktırmaz.

İkinci mana
şu âyeti kerimede geçmiştir:

?Allah onlarda bir hayır görseydi elbette onlara işittirirdi. Fakat işittirseydi
bile yine onlar yüz çevirerek dönerlerdi?
(Enfâl,

8/23.)

Yani anlamalarını sağlardı. Onların kalplerinde kibir ve haktan yüz çevirme
olduğundan dolayı onlarda iki afet vardır.

Birincisi:
onlar cehaletlerinden dolayı hakkı anlamazlar.

İkincisi:
Şayet anlasalardı bile kibirlerinden dolayı yüz çevirerek dönerlerdi. Buda
noksanlığın ve ayıbın sonucudur.

Üçüncü mana
ise şu âyeti kerimede geçmiştir:

?Eğer içinizde (onlar da savaşa) çıksalardı, size bozgunculuktan başka bir
katkıları olmazdı ve mutlaka fitne çıkarmak isteyerek aranızda koşarlardı.
İçinizde, onlara iyice kulak verecekler de vardır. Allah zalimleri gayet iyi
bilir?
(Tevbe,

9/47.)

Yani onları kabul eden ve onlara icabet birileri vardır. Bir âyeti kerimede
şöyledir:

?Hep yalana kulak verir, durmadan haram yerler?

Yani yalanı kabul ederler ve yalancılara icabet ederler. Namaz kılan kimsenin şu
sözü de bunun delillerindendir:

?Allah kendine hamd edeni işitti (işitsin)?

Yani Allah hamd eden kimsenin hamdına ve dua eden kimsenin duasına icabet etsin.
Nebî (s.a.v.)'nin şu buyruğu da buna delildir:

?İmam; Allah kendine hamd edeni işitti (işitsin) dediği zaman sizde ?Ey
Rabb'imiz! Hamd yalnız sana mahsustur' deyiniz. Allah sizi işitir?[2]

Yani Allah size icabet eder demektir.[3]

Haset edilen kimseden hasetçinin şerri on şeyle uzaklaştırılır. Bunlardan bir
tanesi: Hasetçinin şerrinden Yüce Allah'a sığınmak ve O'nun aracılığı ile
korunmaktır. Yüce Allah kendisine sığınanı işitir ve bilir.

Burada işitmekten maksat icabettir. Yoksa bilinen işitme değildir. Yüce Allah'ın
dostu Hz. İbrâhim (a.s) sözü de buna delildir:

?İhtiyar halimde bana İsmail'i ve İshak'ı lütfeden Allah'a hamd olsun! Şüphesiz
Rabb'im duayı Semî' (=işiten)dir?
(İbrâhim,

14/39.)

Sığınan kimsenin durumu bunu gerektirdiği için işitmek bazen ilim ile birlikte
bazen de görmek ile birlikte gelmektedir. Çünkü o düşmanından Yüce Allah'a
sığınır ve Yüce Allah'ın onu gördüğünü ve düşmanının hilesini ve şerrini
bildiğini bilir. Yüce Allah bu sığınan kimseye ümidinin genişlemesi ve kalbi ile
duaya yönelmesi için onun sığınmasını işittiğini; yani icabet edeceğini,
düşmanının hilesini bildiğini ve onu gördüğünü bildirdi.


Kur'ân'ın hikmetini çok iyi düşünmek lazım. Varlığını bildiğimiz ama
görmediğimiz şeytandan sığınma hususunda A'râf, Hâmîm ve Secde[4]
surelerinde Kur'ân, Semî ve Alîm lafızlarını nasılda getirdi. Ve yine,
kaynaştığımız ve gözlerle görülen insanın şerrinden sığınma hususunda Hâmîm ve
Mümin surelerinde Semî ve Basîr lafızlarını nasılda getirdi. Yüce Allah şöyle
buyurmuştur:

?Kendilerine gelmiş kesin bir delil olmaksızın, Allah'ın âyetleri hakkında
münakaşa edenler var ya, hiç şüphe yok ki, onların kalplerinde, asla
yetişemeyecekleri bir büyüklük hevesinden başka bir şey yoktur. Sen Allah'a
sığın. Kuşkusuz O, Semî' (=işiten), Basîr (gören)dir?
(Mümin,

40/56.)

Çünkü bunların fiilleri gözle görülebilen fiillerdir. Şeytanın dürtmesine
gelince; bunlar kalbe atılan vesveseler ve düşüncelerdir. İlim, bu gözle
görülmeyenlerle alakalıdır. Yüce Allah gözle görülmeyenlerden Semî ve Alîm
isimleriyle sığınmayı emretti. Görmeyle idrak edilen ve gözle görülenlerden Semî
ve Basîr isimleriyle sığınmayı emretti.[5]

Nitekim Kur'ân'ın adeti, muhataplarını tehdit ve uyarmada korkutmayı ve
istikameti gerektiren sıfatlarını zikrederek cereyan etmektedir. Yüce Allah
şöyle buyurmuştur:

?Size (Kur'an ve Sünnet gibi) apaçık deliller geldikten sonra, eğer İSLÂM'dan
saparsanız, şunu iyi bilin ki Allah Azîz'dir, Hâkim'dir?

(Bakara,

2/209.)

?Kim dünya mükâfatını isterse (bilsin ki) dünyanın da ahiretin de mükâfatı Allah
katındadır. Allah Semî' (=her şeyi işiten), Basîr (=her şeyi gören)dir?
(Nisâ,

4/134.)

Kur'ân'ı Kerîm bunlarla doludur. Bunun üzerine mana sanki içerik olarak
şöyledir: Muhakkak ki Ben sana ne cevap verdiklerini ve davetlerime nasıl
mukabele ettiklerini işitir ve ne yaptıklarını görürüm.

İcabet ve itaate nisbetle davetle muhatap olanların iki kısım olduğunda şüphe
yoktur.

Birincisi:
?Doğru söyledin? diyerek karşılık verip sonrada gereği gibi amel eden
kimselerdir.

İkincisi:
Yalanlayarak karşılık verip sonrada aksi ile amel eden kimselerdir. Onlardan
işitilen şeyin mertebesi görme mertebesinden öncedir. İşitmeyle alakalı olan şey
görmeyle alakalı olan şeyden önce gelir.

Yüce Allah'ın âyeti kerimesindeki bu manayı iyi düşünmek gerekir. Mûsâ ve Hârûn
(a.s.)'a hitaben şöyle buyurmuştur:

?Buyurdu ki: Korkmayın, çünkü ben sizinle beraberim; işitir ve görürüm?
(Tâhâ,

20/46.)

Yüce Allah,

firavunun onlara ne cevap vereceğini işitir ve yapacağı şeyi de görür. Bu,
(Kur'ân da) diğer yerlerde yaygın değildir. Sadece bu duruma has olmuştur.
(Dolayısıyla yüce Allah yalnızca bu âyette

?ben sizinle beraberim; işitir ve görürüm?
diye buyurmuştur.)

Bozuk ön yargıların, işiten ile işitilenin arasının son derece uzak olmasından
dolayı konuşulanları işitmeyi inkar etmeleri uzak olduğu halde bir şeyi görmeyi
inkar etmelerinden daha şiddetlidir. Buhârî ve Müslim de geçen sahih bir hadiste
Abdullah ibn Mes'ûd dedi ki:

?Beytin yanında üç nefer bir araya geldiler. Bunların ikisi Kureyş'li, biri
Sakîf'li yahut ta ikisi Sakîf'li, biri Kureyş'li idi. Bunlar kalplerinin
anlayışı az, karınlarının yağı çok kimselerdi. Bunlardan biri:

- ?Söylemekte bulunduğumuz sözleri Allah'ın

işitiyor
olduğunu zannediyor musunuz?' dedi. Diğeri:

- ?Eğer açıktan söylersek

işitir,
gizli söylersek

işitmez'
dedi. Üçüncüsü de:

- ?Eğer açıktan söylediğimiz zaman işitmekte ise bu taktirde O gizli
söylediğimiz zamanda

işitir'
dedi?[6]

Görüldüğü üzere onlar ?Allah'ın görüyor olduğunu zannediyor musunuz?? demediler.
İşitmenin öne alınması daha mühimdir. Bunu bilmeye ihtiyaç duymak, (yüce Allah'a
karşı yapılan) ciddi bir saygısızlıktır.


* * *


[1]
Buhârî, Tevhid

9;
Nesâî, Talak

33;
İbn Mâce, Mukaddime

188,
Talak

25;
Ahmed b. Hanbel,

6/46.


[2]
Müslim, Salat

62
(404);
Nesâî, İmame

38,
Tatbik

23,

101


[3]
Miftâu Dâru's-Saadet, s.

79.
Tarîku'l-Hicreteyn. s.

166.


[4]

?Eğer şeytanın fitlemesi seni dürterse hemen Allah'a sığın. Çünkü O,
işitendir, bilendir?
(A'râf,

7/200.)
?Eğer
şeytandan gelen kötü bir düşünce seni dürtecek olursa, hemen Allah'a sığın.
Çünkü O, işiten, bilendir?
(Fussilet,

41/36.)


[5]
Bedâiu'l-Fevâid,

2/238.


[6]
Buhârî, Tefsiru Sure-i Fussilet

2;
Tevhid

41;
Müslim, Sıfatu'l-Munafikin

5
(2775);
Tirmizî, Tefsiru Sure-i Fussilet

1

ESMAULLAHİ'L-HUSNA
ÇEVİRENİN ÖNSÖZÜ
KİTABI DERLEYENLERİN ÖNSÖZÜ
ALLAH'IN İSİMLERİNİN MANALARI HAKKINDA YAZILMIŞ ESERLER
İBN KAYYİM'İN ESMÂU'L-HÜSNÂ İLE İLGİLİ ÇALIŞMALARI
İBN KAYYİM'İN BU KİTAPTAKİ METODU
KİTABIN İÇERİĞİ
BU KİTABIN ASLI
BU KİTAPTA YAPTIĞIMIZ UYGULAMA
YÜCE ALLAH'IN İSİMLERİNİ VE SIFATLARINI TANIMAK
Sıfatların Delillerinin, Kur'ân'dan ve Sünnet'ten Olması  
Allah'ın İsimlerini ve Sıfatlarını Bilmenin, İlimlerin En Yücesi Olması  
Yüce Sıfatlara İmanın, İslâm'ın Esaslarından Olması  
YÜCE ALLAH'IN EN GÜZEL İSİMLERİNİN ASILLARI
Bütün Peygamberlerin, Akidenin Esasları Üzerinde İttifak Etmesi
İsimlere ve Sıfatlara Bakış Açısı  
ESMÂU'L-HÜSNÂ'NIN GEREKTİRDİKLERİ
Güzel Teklifde, Emirde ve Nehiydeki İki Yol
Yüce Allah'ın İsimlerinin, İfade Ettiği Manayı ve Bağlantı Kurduğu Şeyleri Gerektirmesi
Esmâu'l-Hüsnâ ile Yüce Allah'ı Övmenin Üslubu
ESMÂU'L-HÜSNÂ İLE TEVESSÜL
5. ESMÂU'L-HÜSNÂ'YI KORUMADA EDEB  
ESMÂU'L-HÜSNÂ'YI KÖTÜLÜKTEN TENZİH ETMEK  
Rasulullah (s.a.v.)'in ?Kötülük Sana ulaşamaz? Sözünün Manası
YÜCE ALLAH'IN, EN GÜZEL İSİMLERİYLE VE YÜCE SIFATLARIYLA TECELLÎ ETMESİ
ESMÂU'L-HÜSNÂ'NIN, YÜCE ALLAH'IN ZATINA VE BİRLİĞİNE DELALET ETMESİ
Esmâu'l-Hüsnâ'nın, Yüce Allah'ın Hikmetine ve Kudretine Delalet Etmesi         
AHKÂM ÂYETLERİ VE YÜCE ALLAH'IN SIFATLARIYLA İLGİLİ ÂYETLER
YÜCE ALLAH'IN SIFATLARI HAKKINDAKİ ÂYETLERDE TE'VİLİN OLMAMASI
YÜCE ALLAH'IN ZATI, SIFATLARI VE İSİMLERİ HAKKINDA BAHİS
ESMÂU'L-HÜSNÂ VE  ESMÂU'L-HÜSNÂ'DAN SELBİN NEFYEDİLMESİ
ALLAH
er-RAHMÂN - er-RAHÎM
el-MELİK - el-HAKK
el-KUDDÛS
es-SELÂM
el-CEBBÂR - el-MÜTEKEBBİR
el-BASÎR
el-AZÎZ
el-HÂKİM - el-ALÎM - el-ALLÂM
es-SEMÎ'  -  el-BASÎR 
el-ADL
el-LATÎF
el-HALÎM - el-AFUVV
eş-ŞÂKİR - eş-ŞEKÛR
el-ALİYY
el-KEBÎR - el-MÜTEKEBBİR
el-HAFÎZ
er-RAKÎB - eş-ŞEHÎD
el-HAMÎD - el-MECÎD
el-VEDÛD - eş-ŞEKÛR
el-HAYY  -  el-KAYYÛM
el-VÂHİD ?  el-AHAD
es-SAMED
el-GANİYY - el-KERÎM
es-SABÛR
el-CEMÎL
er-REFÎK
el-MUĞÎS
İSİM VE MÜSEMMÂ (=İSMİN İFADE ETTİĞİ MANA) İsimlerin, İfade Ettiği Manalar (=Müsemmâ) İçin Çeşitli Kalıplar İçermesi
İsmin, İfade Ettiği Manayı (=Müsemmayı) Gerektirmesi  
Yüce Allah'ın Sıfatlarının, İsminin (İhtiva Ettiği) Mananın İçinde Olması
Yüce Allah'ın Kelamının, İsminin (İhtiva Ettiği) Mananın İçinde Olması
Allah'ın Güzel İsimleri Hakkındaki Eşanlamlılık ve Farklılıklar
En Üstün Sıfatları Tanıma
SIFATLARI VE NA'TLARI TANIMA Sıfat ve Na't Arasında Üç Yönden Fark Olması
?Allah? İsminin Kökeni
?Allah? İsminin Etimolojisi
?Subhâneke Allahümme? Kelimesinin Anlamı
Duanın Kısımları
?Tebâreke? (=Yüceler Yücesi) Kelimesinin Anlamı
Allah'ın, Kemâl Sıfatları ile Celal Na'tlarının Çok Olması
Yüce Allah'ın, ?Şüphesiz ki, Rabb'im dosdoğru bir yol üzerindedir? (Hûd 11/56) Sözünün Anlamı
Bazı Âyetlerde Geçen (=yakın) Kelimesinin Anlamının Açıklanması
Yüce Allah'ın ?O, her an yaratma halindedir? Sözünün Anlamı
Yüce Allah'ın  ?De ki Göklerde ve yerde Allah'tan başka kimse gaybı bilmez. Onlar, ne zaman yeniden diriltileceklerini bilmezler? Sözünün Anlamı
İBN KAYYİM'İN, KİTABI HAZIRLAYANLARIN VE TERCÜME EDENLERİN BAŞVURDUĞU KAYNAKLAR