Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular
Meleklere İman, Her Müslümana Farzdır
Meleklere İman
Meleklere İman,
Her Müslümana Farzdır:
Meleklerin mana ve hakikatı, cinsleri, sıfat ve
özellikleri hakkında Ehli Sünnet alimlerinin Kur'ân-ı Kerim ve Peygamberimiz
(s.a.s)'in sahih hadislerine dayanan (ve yukarda açıklanan) ortak görüşleri, her
müslümanın inanması gereken melek anlayışını ortaya koymaktadır. Vasıfları ve
görevleri Kur'ân-ı Kerim'in pek çok âyetlerinde tafsilî olarak anlatılan
meleklere iman etmek, İslâm'da iman esaslarından biridir. Bu inanç, İslâm
dininin inanç sistemi arasında çok önemli bir yer işgal eder. Çünkü melekler;
Rab Teâla'nın insanlara bir lütfu ve keremi sayılan "peygamberlik müessesesi"nin
temeli olan Allah'ın "ilâhî vahyini", görülmeyen gayb âleminden, insanlara,
onlar arasından seçilen peygamberlere indiren "Allah'ın ilâhî elçileri"dir.
Melekler, yaratılan bu âlemin, göklerde ve yeryüzünde nizam ve intizamını
sağlayan Allah'ın ruhanî yaratıkları, insanları koruyan, onlara hayrı ve iyiliği
ilham eden, yaptıkları işleri yazan şerefli kâtipler, nuranî yüce varlıklardır.
Bu esasa göre, vahye ve peygamberliğe, hatta
ahirete ve gaybiyyât denilen "ahiret ahvali"ne, Cennet ve Cehenneme inanmak
ancak meleklere iman etmekle mümkün olur. O halde peygamberlere ve onlara
indirilen semavî kitaplara inanmadan önce, onlara peygamberliği getiren, vahyi
ve kitapları indiren "meleklerin varlığına" kesin olarak inanmak lâzımdır. Bu
bakımdan, "meleklere iman", "peygamberlere iman" demektir. Melekleri inkâr ise,
peygamberliği de inkâr sayılır. İşte bu sebepledir ki, meleklere iman; "iman
esasları" arasında "Allah (c.c)'a iman"dan sonra yer almıştır. Nitekim Kur'ân-ı
Kerim'de; Allah'a imandan sonra meleklerine, daha sonra kitaplarına ve
peygamberlerine iman etmek emredilmiştir: Bakara sûresinde, ?Peygamber,
Rabbinden kendisine indirilene (Kur'an'a) inandı, mü'minler de inandılar. Her
biri Allah'a, meleklerine, kitaplarına ve peygamberlerine inandı..." (2/285)
buyurulur.
Esasen diğer iman esaslarına (ahirete, kaza ve
kadere) iman etmek de, herşeyden önce Allah Teâlâ'ya, sonra O'nun meleklerine
inanmakla mümkün olur. Bu bakımdan meleklere iman, Kur'an'da, Allah'a imandan
hemen sonra zikrolunmuştur. Bu konuda Rasulullah (s.a.s)'den Hz, Ömer (r.a)'ın
rivayet ettiği meşhur hadiste, peygamberimiz (s.a.s), vahiy meleği Cibril (a.s)
ile konuşmuş, kendisine "iman nedir" diye sorduğunda Rasulullah (s.a.s), şöyle
cevap vermiştir:
"İman; Allah'a, meleklerine, kitaplarına,
peygamberlerine, ahiret gününe, hayriyle şerriyle kadere inanmaktır."[1]
Bu ve benzeri kesin nasslarla sabit olan meleklerin varlığını inkâr eden; Kur'an,
Sünnet ve İcma-ı Ümmet ile, kâfir olur. Çünkü Hak Teâlâ, ?Kim Allah'ı,
meleklerini, kitaplarını, peygamberlerini ve ahiret gününü inkâr ederse; o uzak
bir sapıklığa düşmüştür." (en-Nisa: 4/136) buyurmuştur. Dolayısıyla,
melekleri inkâr etmek, hem Kur'an'ı, hem de peygamberliği inkâr sayılır.
O halde gerçek şudur ki; meleklerin varlığı naklen sabit,
aklen caizdir. Çünkü, bütün peygamberler meleklerin var olduklarını
bildirmişler. Hz. Peygamber (s.a.s)'de onları bizzat görmüş ve var olduklarını
haber vermiştir. Kur'ân-ı Kerim'de meleklerden, onların vasıflarından yaptıkları
çeşitli vazifelerden, Allah katındaki yüksek derecelerinden söz eden pekçok âyet
vardır. Allah kelâmı olan Kur'an'ın her verdiği haber haktır ve gerçeğin kesin
ifadesidir. Peygamberler ise, masumdurlar. İsmet, sıdk, tebliğ ve emanet
sıfatları ile muttasıf olduklarından, asla yalan söylemezler. O halde
müslümanlar, Kur'ân ayetleri ve sahih hadislerle kesin olarak sâbit olan, bütün
geçmiş peygamberlerin ve semavî dinlerin varlıklarında ittifak ettikleri
meleklere iman etmekle mükelleftirler. Bu sebeble, şer'an (Kitap ve Sünnet ile)
sabit olan melekleri inkâr etmek, küfrü gerektirir. İnkâr edeni iman ve İslâm
dairesinden çıkarır. Bu konuda varid olan muhkem ayetleri ve şer'î delilleri
te'vile kalkışmak asla caiz değildir.
Melekler, "gaybiyyât" denilen görülmeyen âlemde
mevcut nuranî lâtif varlıklar olduklarından; biz onları göremezsek de, var
oldukları, dinî naklî delillerle sabit olduğundan, insan aklı da onların
varlığını inkâr edemez. Gerçi akıl, melâikenin ne varlığını, ne de yokluğunu
kesin delillerle isbat edemez. Fakat, aklı selîm, gözle görülmeyen bu gibi lâtif
varlıkların varlığının imkansız olmadığına, aksine onların da, "vücudu caiz"
olan şeylerden olduğuna delâlet eder. Çünkü; meleklerin varlığını inkâr
edebilmek için, aklî, felsefî veya ilmî verilere dayanan hiç bir delil ortaya
konulamaz. Aksi halde; gözümüzle göremediğimiz ve bu gün ilmin ve felsefenin
mahiyet ve hakikatini tesbit edemediği "hayat cevheri"nin, "insan ruhu"nun ve
aklımızın da varlığını inkâr etmemiz gerekir. Fakat göremiyoruz veya mahiyetini
bilemiyoruz diye; ne ruhu, ne aklı, ne hayat gerçeğini ve ne de görünmeyen,
fakat varlığı ilmen bilinen kuvvet ve enerji gibi gerçekleri inkâr edemeyiz. O
halde, ruh ve akıl gibi maddî olmayan ve "mücerredât" denilen maddeden
soyutlanmış manevî, gaybî varlıklara da inanmaya mecburuz. Bu gibi soyut
varlıklar, müşahede (gözlem) ve tecrübeye dayanan müsbet ilmin sınırları dışında
kalan fizik ötesi, gaybî, manevî yaratıklardır. Nitekim, özellikle Sokrat ve
Eflatun gibi İlâhîyat Felsefesiyle uğraşan ve bir çok eski filozoflar, fizik
ötesi ruhanî varlıkların var olduğuna inanmak zorunda kalmışlar ve onlara
"misaller âlemi", "ervâhı ulviyye" ve "nüfûz-ı mücerrede" gibi felsefî isimler
vermişlerdir. Bu günkü müsbet ilimlerle uğraşan meşhur bilginlerin büyük
çoğunluğu, fizik ötesi bir takım kuvvet ve varlıkların bu maddî-kevnî âlemde
görülen bazı olayların meydana gelmesine sebeb olduğunu kabul ve itiraf
etmektedirler. Bütün bu gerçekler ve ilmî veriler, meleklerin varlığının aklen
caiz ve mümkün görüldüğüne kesin olarak delâlet etmektedir. Özet olarak
diyebiliriz ki, melekler de, aklımız ve ruhumuz gibi vardır.
Gerçi biz onları göremiyoruz ama, peygamberler
görmüşler ve büyük bir melek olan Cebrail (a.s) elçiliği ile Allahu Teâlâ'nın
vahyine mazhar olmuşlardır. Onlar, vahiy meleği aracılığı ile Allah'ın emir ve
yasaklarını alıp, öğrenmişler ve insanlığı hidayete ve saadete yöneltmişlerdir.
Nitekim Kur'ân-ı Kerimde, Peygamberimiz (s.a.s)'e aynı şekilde indirilmiş ve
bize meleklerin varlığını haber vermiştir. Onun içindir ki bütün müslümanlar,
Kur'ân-ı Kerim'in ve Peygamber (s.a.s) Efendimizin haber verdiği ve aklın da
varlığını inkâr etmediği meleklere inanırlar. Çünkü melekleri inkâr, mukaddes
kitapları ve peygamberleri de inkâr etmeyi gerektirir.
[2]
Melekler mahlukatın bir çeşididir. Allah onları
göklere yerleştirmiş, mahlukatıyla ilgili görevleri onlara yüklemiştir. Onlar
Allah'a isyan etmez ve emrolunanlarını hemen yaparlar. Gece gündüz Allah'ı
tenzih ederler ve kesinlikle Allah'a isyan etmezler. Bu sebeple bizim onlar
hakkında Kitap ve Sünnette varid olan haberlere inanıp bunun dışındaki
bilgilerden kaçınmamız gerekir. Bu konular bizim bilebileceğimiz konular değil.
Bunları Allah ve Rasulünün bildirmesiyle biliriz.[3]
Meleklere iman da imanın rükünlerinden
biridir. Bu Kitap ve Sünnetin kesin delilleriyle sabittir.
Kitaptan delili:
"Gönderilen peygamber, Rabbi
tarafından kendisine gönderilene iman etti, mü'minler de iman ettiler. Onlardan
her biri Allah'a, O'nun meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine iman ettiler."
(Bakara: 2/285)
Sünnetten Delili: Cibril'in "İman
nedir?" diye sorduğu meşhur hadiste meleklere iman da belirtilmiştir.[4]
Meleklerin varlığına, günahlarından
uzak, şerefli, daima Allah'a itaat eden, hiç isyan etmeyen kullar olduklarına
inanmak, imanın altı esasından biridir. Peygamberimiz, kendisine bir insan
şeklinde gelerek, "İman nedir ya Rasulallah?" diyen Cebrail aleyhisselama, "İman:
Allah'a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, ahiret gününe, kadere, hayır
ve şerrin onun yaratmasıyla olduğuna inanmadır.." buyurmuştur.
Kur'an-ı Kerim'de melekler hakkında,
doksan kadar ayet mevcuttur. Biz bunlardan ikisinin mealini alıyoruz:
"Mü'minlerden her biri, Allah'a,
meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine inandı.."
(Bakara: 2/285)
"Kim Allah'a, meleklerine,
peygamberlerine, Cebrail'e, Mikail'e düşman olursa... Şüphesiz Allah da o gibi
kâfirlerin düşmanıdır." (Bakara: 2/98)
Meali verilen bu iki ayet ve evvelki
hadisten anlaşılmıştır ki:
a)
Meleklere inanmak, imanın altı esasından birini teşkil eder.
b)
Meleklere inanmamak veya onlara düşman olmak, imansız olmayı, kâfir olmayı
gerektirir.
Meleklere inanmamak, bir bakıma vahyi,
peygamberi ve peygamberin getirdiği kitabı ve tebliğ ettiği dini inkâr etmek
demektir. Çünkü bütün peygamberlere peygamber oldukları ve tebliğ edecekleri
dini hükümler vahiy yoluyla ve melek vasıtasıyla ulaştırılmıştır.[5]
Kainat öyle kesin bir disiplin içindedir ki bu
disiplinin gözümüzle görebildiklerimiz veya daha doğrusu ilmin ve aklın
kanıtlayabildiği bir cephesi vardır, bir de ilmin ve aklın asla ulaşamayacağı,
açıklayıp tanımlayamayacağı diğer bir cephesi daha vardır İşte bu görünmeyen
cepheyi melekler ordusu oluşturmaktadır. Kainatın fizik kozmozundaki disiplin
ve yasalar böylece metafizik bir kozmozun daha var olduğunu açıkça
kanıtlamaktadır.
Mümin olabilmenin kesin
şartlarından biri de bu gerçeğe inanmaktır. Dolayısıyla meleklere inanmamak,
Allah'a, peygamberlere, kitaplara ve âhiret gününe inanmamakla eş değerdedir.
[6]
[1]
Müslim, İman: 1; ayrıca Buharî, Ebu Davud, Tirmizî ve Nesaî de benzerlerini
rivayet etmişlerdir.
[2]
Ali Arslan Aydın, Şamil İslam Ansiklopedisi: 4/127-129.
[3]
Fethu'l-Bari: 4/32; Şerhu'l-Akidetu't-Tahaviyye: 15.
[4]
Ahmed Muhammed Davud, Akidetu't-Tevhid, Ravza Yayınları: 52-53.
[5]
A. Lütfi Kazancı, İslam Akaidi, Marifet Yayınları: 91-92.
[6] Ferit
Aydın, İslam'da İnanç Sistemi, Kahraman Yayınları: 241.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.