Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Mal; Dünya Varlığı

Mal

Mal; Dünya Varlığı

Mal: Bir kimsenin sahip olduğu şey; menkul ve
gayr-i menkul varlık, servet demektir. Mal terimi, Arapçada önceleri altın ve
gümüş için kullanılırken, kapsamı genişlemiş, nakit para, menkul ve gayrimenkul
mallardan maddî değeri olan herşeyi şumülüne almıştır. Çoğu "emvâl"dir. Aynı
kökten mal verme anlamında "temvîl", mal sahibi olma anlamında "temevvül"
terimleri kullanılmıştır. Bu kelimenin, donuk bir kelime olmayıp, ismi mevsul "mâ"sı
ile, mülkiyet ifade eden "li" harfi cerri ve birinci tekil şahsa ait "y"
zamirinden olmuş "mâlî" yani "bana ait olan şeyler" anlamında bir terim olduğu,
kısaltma sonucunda "mal" şeklini aldığı belirtilmiştir (İbn Manzûr, Lisanü'l-Arab,
XI, 636; İbnü'l-Esîr, en-Nihâye, mal maddesi; Fahri Demir, İslâm Hukukunda
Mülkiyet ve Servet Dağılımı, s., 13, 14).

Hanefîlere göre, bir İslâm hukuki terimi olarak
mal; elde edilip ihtiyaç için biriktirilmesi ve normal olarak yararlanılması
mümkün olan her şey demektir. Buna göre, malın iki özelliğe sahip olması
gerekir:

1)
Elde edilip biriktirmeye elverişli olması. Bu yüzden ilim, sağlık, şeref ve zekâ
gibi manevî şeylerle, mutlak olarak hava, güneş ve ayın ışığı ya da sıcaklığı
gibi elde edilip depolanamayan şeyler mal sayılmaz. Ancak temelde mübah olan bu
gibi değerler yeni teknolojik imkânlarla depolanırsa mal sınıfına girebilir.

2)
Yararlanmanın mümkün ve caiz olması. Murdar ölmüş hayvan eti, zehirli veya bozuk
gıda maddeleri gibi temelde mülk olmayan şeylerle, bir buğday tanesi, bir damla
su, yırtık bir kâğıt parçası gibi, insanların yararlanmayı alışkanlık haline
getirmediği şeyler de mal sayılmaz.

Bir şeyin mal oluşu, herkesin veya bir kısım
insanların ona ilgi duyup mal edinmesiyle sabit olur. Mecelle, malı şöyle tarif
etmiştir: "Mal; tab'-ı insanî maîl olup da Vakti hâcet için iddihar olunabilen
şeydir ki, menkule ve gayrimenkule şâmil olur" (madde, 126). Bunu şöyle ifade
edebiliriz: Mal, insan tabiatının meylettiği, ihtiyaç için elde biriktirilebilen
şeyler olup, menkul ve gayrimenkulü kapsamına alır.

Hanefîler dışındaki diğer çoğunluk İslâm
hukukçularına göre maddî bir değeri olan ve telef edildiğinde tazmini gereken
herşey maldır. İmam Şafiî şöyle der: "Mal denilince akla gelebilen şeyler
şunlardır: Az da olsa bir ticarî değeri olup, telef edenin tazmin etmek zorunda
kalacağı ve insanların normal olarak sokağa atmadıkları para gibi şeyler" (Suyûtî,
el-Eşbâh ve'n Nezâir, Mısır 1959, s., 327). Hanefîler malı, maddî varlığı olan
şeylere hasrederler. Menfaat ve hakları mal değil, mülk olarak kabul ederler.
Hanefîler dışındaki mezheb müctehidleri ise, bunları da mal sayar. Çünkü eşyadan
kasdolunan, bunların maddesi (aynı) değil, menfaatıdır. Evde oturmak, at ve
katıra binmek gibi... Meselâ; mahkemede davacının davalıya yemin teklif etme
hakkı, maddî bir yönü bulunmadığı için Hanefîlere göre mal değildir. Bu görüş
ayrılığı, gasp, miras ve kira gibi muamelelerde farklı sonuçlar doğurur. Bir
kimse bir gayrimenkulü gasbedip bir süre yararlansa, sonra sahibine iade etse,
Hanefîler dışındaki fakîhlere göre bu yararlanmanın kıymetini tazmin etmesi
gerekirken; Hanefîlere göre, gasbedilen mal ancak vakıf veya yetim malı yahut
otel, lokanta gibi kira için hazırlanmış bir yer olursa zararı tazmin gerekir.
Yine Hanefîlere göre, kiracının ölümüyle kira sona erer. Çünkü kira akdinde,
yararlanma bir mal olmadığı için mirasla geçmez. Diğer fakihlere göre ise, kira
akdi, kiracının ölümüyle sona ermez ve akit sonuna kadar devam eder. Şart veya
görme muhayyerlikleri de mirasçıya geçer. Hanefîlere göre ise geçmez.

İslâm hukukçuları malları özelliklerine göre:
Mütekavvim- gayri mütekavvim, menkul-gayrimenkul, misli kıyemî, tüketime
elverişli (istihlâkî) -kullanmaya elverişli (istimâlî) gibi kısımlara
ayırmışlardır.

FAKİRLİK-ZENGİNLİK .. Fakirlik; Anlam ve Mâhiyeti
Fakirliğe Karşı Getirilen Çözümler
1) Çalışma
2) Zengin Hısımların Himâyesi
3) Zekât
4) İslâm Devletinin Diğer Gelir Kaynakları
Fairliğin Mertebeleri
Miskîn; Anlam ve Mâhiyeti
Zenginlik .
Fakirlik mi, Zenginlik mi Daha Hayırlıdır? .
1- Fakirlik Üstündür
2- Zenginlik Üstündür
3-Kefâf (orta yol) Üstündür
el-Ğanî; Allah'ın Güzel İsimlerinden .
Kanaat; Eldekiyle Yetinme .
Zühd .
Zühdün Kısımları
Zühdün Yozlaştırılması
Gerçek Zâhidlik
Hz. Peygamber'in Geçim Temini ve Zühdü .
Evlilik So asında Ticârî Meşgaleleri
Alış-Verişleri
Ticaretinin Prensipleri
Maîşet Temini Açısından Ticâretin Önemi
Allah, Helâl Rızık İçin Çalışanları Sever
Ticaret, Ziraat ve Cihad
En Hayırlı Kazanç; Kendi Eliyle Çalışıp Kazanma
Başkasına Yük Olmadan Yaşamak; Helâl Maîşet Temini
Maîşet Temini İçin Peygamberimiz Çobanlık da Yapmıştır
Yaşadığı Sâde Hayat ve İsraftan Kaçınması
Zühd ve Takvâsıyla Peygamberimiz .
Hasır Üzerinde Yatması
Sadaka Hususundaki Hassâsiyeti
?Beni Hûd Sûresi İhtiyarlattı? .
Âhirete Bakışı
Hayırdaki Sür'ati
Günlerce Aç ve Susuz Kalışı
Hz. Peygamber ve Ashâbının Yaşayışlarındaki Fakirlik .
Hz. Peygamber'in Ailesinin Maîşeti ve Sade Yaşayışı
Peygamberimiz'in Çocuklarına ve Ev Halkına Karşı Tavırları
Çocuklarını Ebedî Hayata Hazırlaması
Hz. Fâtıma'nın Hizmetçi İstemesi
O'nun Mutluluk Evinin Genel Atmosferi
Rasûlullah'ın Cömertliği ve Tevâzuu . Keremden Bir Kesit
Tevekkül
İsrâf
Kur'an'da İsrafın Mânâları
Müsrif
Cimrilik .
Cömertlik .
Sehâvet
Cûd
Îsâr
Ticâret/Alış-Veriş .
Alış-Verişin Şartları
Ticârette Mübâdele Edilen Malın Kıymetli Olması
Malın Özelliklerinin Belirli Olması, Gizli Bir Kusuru Bulunmaması
Satılan Malın Mevcut Olması
Mal ve Bedelin Belirli Olması
Malın Teslim Alınması, (Kabz)
Ticarette Kâr Sınırı
Müslüman Olarak Alış-Verişlerde Dikkat Edeceğimiz Bazı Hususlar Vardır
Çalıntı Olan Bir Malın Satılması Veya Piyasaya Sürülmesi de Câiz Değildir.
İslâm Toplumunda Malların Fiyatlarına Sun'î Olarak Yapılan Müdâhaleler Asla Câiz Değildir.
İslam Toplumunda Karaborsa (İhtikar) Haramdır.
Malı Değerinin Altında Almak
Ölçü ve Tartının Doğru Olması, Alışverişe Ailenin Karıştırılmaması
Mal; Dünya Varlığı
1) Mütekavvim Mal
2) Gayri Mütekavvim Mal
3) Menkul Mal
4) Gayri Menkul Mal
5) Mislî Mal
6) Kıyemî Mal
7) Tüketime Elverişli (İstihlâkî) Mal
8) Kullanmaya Elverişli (İsti'mâlî) Mal
Malı Koruma
Kur'ân-ı Kerim'de Fakirlik ve Zenginlik .
Hadis-i Şeriflerde Fakirlik ve Zenginlik .
Tefsirlerden İktibaslar
Kesb; Çalışıp Kazanma .
Meslek Öğretimi
1- Rubûbiyet Dairesi
2- Ubûdiyet Dairesi
Kurân'da Meslekî İhzâriyeler (Hazırlık ve Hazırlamalar)
1) Rızık Helâl ve Temiz Olmalıdır
2) Helâl Rızık , Emek Eseridir
3) İnsanlar Birbirlerine Muhtaçtırlar
4) Dünya İçin Talep Emri
5- Çocuğun Maddî İstikbalini Düşünme Fikri
Meslek Konusunda Yüksek İdeal
En Hayırlı Meslek
Rızık, Azalıp Çoğalabilir mi? .
Rızkın Genişlemesi ve Daralması
Rızıktaki Farklılığın Hikmetleri
Rızık Genişliği İmtihanı Karşısında Müslümanın Tutumu .
Rızık Darlığı İmtihanı Karşısında Müslümanın Tutumu .
İktisad; Harcamada Orta Yol
İnsan İktisadın Dışında Kalabilir mi? .
Menfaat