Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Kabir Azabı

Kabir Azabı

Kabir Azabı:

Her insan ister ölerek toprağa gömülsün, ister
boğularak denizin dibinde kalsın veya yırtıcı bir hayvan karnında bulunsun veya
yanarak külü havaya karışsın, mutlaka kabir hayatı geçirecektir. İnsan öldükten
sonra kabre konulunca, Münker ve Nekir adında iki melek, kendisine gelerek;
"Rabbin kimdir? Peygamberin kimdir: Dinin nedir?" diye sorarlar. İman ve güzel
amel sahipleri bu gibi sorulara doğru cevap verirler. Bu gibi ölülere cennet
kapıları açılır ve Cennet kendilerine gösterilir. Kâfir veya münafık olanlar ise
bu sorulara doğru cevap veremezler. Onlara da Cehennem kapıları açılır, oradaki
azap kendilerine gösterilir. Müminler nimet içerisinde, sıkıntısız ve huzurlu
yaşarken, kâfir ve münâfıklar ise kabirde azap göreceklerdir.[1]

Kabirde azap ve nimetin varlığını gösteren
birtakım ayet ve hadisler vardır. Bir ayet-i kerimede şöyle buyurulur:
"Firavun ve adamları sabah-akşam ateşe atılırlar. Kıyametin kopacağı gün de
denilir ki; Firavun hanedanını ateşin en şiddetlisine sokun." (el-Mümin:
40/46)

Buna göre kıyamet kopmadan önce de yani kabirde
de azap vardır. Peygamber efendimiz; "Allah, iman edenlere bu dünya hayatında
ve ahirette, o sabit sözlerinde daima sebat ihsan eder." (İbrahim: 14/17)
ayetinin kabir nimeti hakkında indiğini açıklamıştır.[2]

Kabir azabı ile ilgili hadis kitaplarında pek
çok hadis-i şerif zikredilmektedir.

Bunlardan bir kaçı şöyledir: Hz. Peygamber
(s.a.s) bir mezarlıktan geçerken, iki mezardaki ölünün bazı küçük şeylerden
dolayı azap çekmekte olduklarını gördü. Bu iki mezardaki ölülerden biri
hayatında koğuculuk yapıyor, diğeri ise idrardan sakınmıyordu. Bunun üzerine
Rasulullah (s.a.s) yaş bir dal almış, ortadan ikiye bölmüş ve her bir parçayı
iki kabre de birer birer dikmiştir. Bunu gören ashap, niye böyle yaptığını
sorduklarında: "Bu iki dal kurumadığı sürece, o ikisinin çekmekte olduğu
azabın hafifletilmesi umulur." buyurmuşlardır.[3]

Hz. Peygamber diğer bir hadislerinde şöyle
buyururlar: "Kabir ya Cennet bahçelerinden bir bahçedir veya Cehennem
çukurlarından bir çukurdur"[4]

Başka bir hadiste de şöyle buyurur: "Ölü
mezara konulunca, birine Münker, diğerine Nekir adı verilen siyah mavi iki melek
gelir; ölüye derler ki: "Şu Muhammed (s.a.s) denilen zat hakkında ne dersin?" O
da şöyle cevap verir. "O, Allah'ın kulu ve Rasuludur. Ben şahitlik ederim ki
Allah'tan başka ilâh yoktur, Muhammed de O'nun kulu ve elçisidir.
Bunun üzerine melekler; Biz senin
böyle diyeceğini zaten bilmekte idik", derler. Sonra onun mezarını yetmiş arşın
genişletirler. Daha sonra bu ölünün mezarı ışıklandırılır ve aydınlatılır. Daha
sonra melekler ölüye: "Yat ve uyu" derler. O da; "Aileme gidin de durumu haber
verin" der. Melekler ona; "Zifafa giren ve sadece en çok sevdiği kişi tarafından
uyandırılan şahıs gibi mahşer gününe kadar sen uyumana devam et." derler. Eğer
ölü münâfık olursa, melekler şöyle der: "Şu Muhammed (s.a.s) denilen zat
hakkında ne dersin?" Münâfık da şöyle cevap verir: "Halkın Muhammed hakkında bir
şeyler söylediklerini işitmiş, ben de onlar gibi konuşmuştum. Başka bir şey
bilmiyorum. Melekler ona; "Böyle diyeceğini zaten biliyorduk." derler. Daha
sonra yere "Bu adamı alabildiğine sıkıştır." diye seslenilir. Yer de
sıkıştırmaya başlar. Öyle ki o kimse kemiklerini birbirine geçmiş gibi hisseder.
Mahşer gününe kadar bu sıkıntı devam eder."[5]

Kur'an'da şehitlerin kabir hayatıyla
ilgili olarak şöyle buyurulur:

"Allah yolunda öldürenleri, sakın
ölüler sanmayın. Bilâkis onlar diridirler. Rableri katından
rızıklandırılmaktadırlar."
(Âli İmrân: 3/169)

"Allah yolunda öldürülenlere ölüler
demeyin. Bilâkis onlar diridirler. Fakat siz farkında değilsiniz."
(el-Bakara: 2/154)

Kabir azabının yalnız ruha mı, yoksa
bedene mi, yahut da her ikisine mi yapılacağı konusu bilginler arasında
tartışmalıdır. Bu azabın hem rûha, hem de bedene yapılacağı görüşü tercihe
şayandır. Ancak azabın niteliği hakkında fazla bilgi yoktur. Rûhun gerçeği
üzerinde de görüş ayrılıkları vardır. Bir görüşe göre ruh lâtif (ince, şeffaf,
nüfuz kabiliyeti olan) bir cisimdir. Yaş ağaca suyun nüfûzu gibi bedene nüfûz
etmiştir. Allah, rûh cesette kaldığı sürece hayatı devam ettirmeyi âdet
kılmıştır. Ruh cesetten çıkınca ölüm hayatı ortadan kaldırır. Başka bir görüşe
göre de, ruh ceset için güneşin ışıkları gibidir. Mutasavvıflar bu görüşü
benimsemişlerdir. Ehl-i Sünnete mensup bir topluluk, gülsuyunun güle sirâyet
ettiği gibi, rûhun da bedene sirâyet eden bir cevher olduğunu söylemişlerdir.[6]
Ayette şöyle buyurulur: "De ki ruh, Rabbimin bildiği bir iştir. Size bu
konuda pek az bilgi verilmiştir." (İsrâ: 17/85)

Ebû Hanife'ye göre, peygamberler,
çocuklar ve şehitler kabir sorusu ile karşılaşmazlar. Ancak Ebû Hanîfe
kâfirlerin çocuklarına kabirde soru sorulması, Cennete girmeleri ve onlarla
ilgili benzeri bazı soruları cevapsız bırakmıştır.[7]

[1]
bk. ez-Zebîdî, Tecrîdi Sarih, terc.
Kamil Miras, Ankara 1985, 4/496 vd.

[2]
Buhârî, Tefsîr, sure: 14.

[3]
Buhârî Cenâiz, 82; Müslim, İmân : 34; Ebû Dâvud, Tahâret: 26

[4]
Tirmizî, Kıyamet: 26

[5]
Tirmizi Cenâiz: 70.

[6]
Aliyyu'l-Kâri, Fıkh-ı Ekber Şerhi, terc. Y. Vehbi Yavuz, İstanbul 1979, s.
259.

[7]
Aliyyü'l-Kâri, a.g.e, s. 252-253. Muhiddin Bağçeci, Mefail Hızlı, Şamil
İslam Ansiklopedisi: 3/255-256.