Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

BERZAH ..

BERZAH

BERZAH

Set, engel, iki şey arasındaki perde.
Istılahî anlamıyla berzah; madde âlemi ile mana âlemi (ruhlar âlemi), ruhlar
âlemi yani ölümden sonra ruhların kıyamete kadar kalacakları âlem, ya da kabir
âleminin adıdır.[1]

Berzah kelimesi Kur'an-ı Kerîm'de üç
yerde geçmektedir. Bunlardan "İki denizi kavuşmaları için salıvermiştir. (Böyle
iken) aralarında karışmalarına engel perde (berzah) vardır karışamazlar."(er-Rahman,
55/19-20) Ayrıca iki şey arasındaki engel anlamında kullanılmıştır.[2]
Müminun suresinde ise "Nihayet onlara ölüm gelip çatınca tekrar tekrar şöyle
diyecekler: "Rabbım beni dünyaya geri gönder, tâ ki ben zaâyi ettiğim ömrüm
mukabilinde iyi amel ve harekette bulunayım ". Hayır onun söylediği hu söz
hakikatte boş laftan ibarettir. Önlerinde ise diriltilip kaldırılacakları güne
kadar (dönmelerine mani) bir engel (berzah) vardır." (el-Mû'minun, 23/100)
şekliyle, yani dünya ve kabir âlemini ayıran perde anlamında kullanılmıştır. Bu
ayetten anlamaktayız ki ruhlar ölmemekte; cesedin ölümünden sonra, İslâmî
ıstılahta berzah denilen bir âlemde yaşamaktadırlar.

Mümin öldüğünde ise kendisi için bir
berzah olmayacaktır. Hadislerde belirtildiğine göre kabirdeki soru ve cevaptan
sonra salih amel işlemiş olanlara şöyle denilecektir: "Gelinler gibi uyuyun.
Gelin çok sevildikçe rahat uyur. Allah onları bu uykudan uyandırıncaya kadar
gelinler gibi uyurlar."[3]

Bu delillerden anlaşıldığına göre
berzahtaki yaşayışda ruh bedenden ayrıdır.

Buradaki yaşayış nasıldır? sorusunun
cevabında Şah Veliyyullah ed-Dehlevî şöyle der: "Bu âlemde insanların (yani
ruhlarının) sayılamayacak kadar çok tabakaları vardır. Fakat bu tabakalar
başlıca dört sınıftır.

Birincisi uyanıklık (yakaza) ehli
olanlar ki iyiliklerinden ve kötülüklerinden dolayı iyilik veya azap görecek
olan ruhlardır.

İkincisi ise tabiî uyku halinde olup
rüya gören, rüya ile ferahlandırılan veya azaplandırılan ruhlardır.

Üçüncüsü behîmî (hayvanî) ve melekî
yönleri zayıf olanlardır.

Bunlardan başka bir de fazilet ehli
iyi ruhlar vardır ki (dördüncü sınıf olsa gerek) bunlar meleklere karışır,
melekî bir hayat sürerler."[4]

Bilindiği gibi ruhlar birer emri
ilâhidir. Asıl mahiyetleri insanlar tarafından pek bilinmez, insan ölünce ruhu
geçici olarak başka bir âleme gider; orada ameline göre ya rahat yaşar, veya
azap görür. O âleme "Âlemi Berzah" denir ki dünya ile ahiretten başka bir
âlemdir. Yaşayışla ölüm arasındaki uyku âlemi nasılsa; dünya ile ahiret
arasındaki berzah âlemi de o gibi bir varlıktır. Bunun mahiyetini ancak Allah
bilir.[5]

[1]
es-Seyyit eş-Şerif el-Cürcanî, et-Târifat, Kahire 1938, s. 38; Râgıb
el-Isfahânî, el-Müfredât s. 56.

[2]
el-Furkan, 25/53.

[3]
Tirmizî, Cenaiz, 70.

[4]
Huccetullahi'l-Bâliğa, Kahire 1355, I, s. 34-36.

[5]
Ömer Nasuhî Bilmen, Büyük İslâm İlmihali s. 28; Habil Nazligül, Şamil İslam
Ansiklopedisi: 1/226.