Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Kur'ân-ı Kerim'de Millet Kavramı

Kur

Kur'ân-ı Kerim'de
Millet Kavramı

?Millet? kelimesi, Kur'ân-ı
Kerim'de 15 yerde geçer. (2/Bakara, 120, 130, 135; 3/Âl-i İmrân, 95; 4/Nisâ,
125; 6/En'âm, 161; 7/A'râf, 88, 89; 12/Yûsuf, 37, 38; 14/İbrâhim, 13; 16/Nahl,
123; 18/Kehf, 20; 22/Hacc, 78; 38/Sâd, 7). Bütün bu âyetlerdeki ?millet?
kelimesi ?din? anlamında kullanılır. Din; yani inanç sistemi.
"Milletlerine/dinlerine
uymadıkça yahûdiler de hıristiyanlar da asla senden râzı olmayacaklardır...?
(2/Bakara, 120)
?Kendini bilmez beyinsizden,
kendini aşağılık yapandan başka kim İbrahim milletinden/dininden yüz çevirir?!?
(2/Bakara, 130)
?Yahûdiler ve hıristiyanlar
müslümanlara ?yahûdi ya da hıristiyan olun ki, doğru yolu bulasınız' dediler. De
ki (onlara): ?Bilakis biz, hanîf olarak (dosdoğru) yaşamış İbrahim'in
milletine/dinine uyarız. O, müşriklerden değildi.? (2/Bakara, 135)
?De ki: ?Allah doğruyu
söylemiştir. Öyle ise, hakka yönelmiş olarak İbrahim'in milletine/dinine uyun.
O, müşriklerden değildi.? (3/Âl-i İmrân, 95)
?İşlerinde doğru olarak
kendini Allah'a veren ve İbrahim'in hanîf (Allah'ı bir tanıyan) milletine/dinine
tâbi olan kimseden dince daha güzel kim vardır?! Allah, ibrahim'i (kendine)
halîl/dost edinmişti.? (4/Nisâ, 125)
?De ki: ?Şüphesiz Rabbim
beni doğru yola, dosdoğru dine, hanîf (Allah'ı birleyen) İbrahim'in
milletine/dinine iletti. O, (İbrahim hiçbir zaman Allah'a) şirk/ortak
koşanlardan değildi.? (6/En'âm, 161)
?Ey Şuayb, seni ve seninle
birlikte iman edenleri ya ülkemizden sürüp çıkaracağız, veya mutlaka bizim
milletimize/dinimize geri döneceksiniz. (Şuayb) dedi ki: ?İstemesek de mi (bizi
yurdumuzdan çıkaracak veya dinimizden döndüreceksiniz)? (Andolsun ki,) Allah
bizi ondan (kâfirlikten) kurtardıktan sonra tekrar sizin milletinize/dininize
dönersek, Allah'a karşı iftira etmiş oluruz...? (7/A'râf, 88-89)
?... Ben Allah'a inanmayan
bir kavmin milletini/dinini terk ettim. Onlar, âhireti inkâr edenlerin
kendileridir. Atalarım İbrahim, İshak ve Ya'kub'un milletine/dinine uydum.
Allah'a herhangi bir şeyi şirk/ortak koşmamız bize yaraşmaz...? (12/Yûsuf,
37-38)
?Kâfirler, peygamberlerine
dediler ki: ?Elbette sizi, ya yurdumuzdan çıkaracağız, ya da mutlaka
milletimize/dinimize döneceksiniz!' Rableri de onlara, ?zâlimleri mutlaka helâk
edeceğiz!' diye vaad etti.? (14/İbrâhim, 13)
?Sonra da sana, ?hanîf
olarak (doğru yola yönelerek) İbrahim'in milletine/dinine uy, zira o,
müşriklerden değildi' diye vahyettik.? (16/Nahl, 123)
?Çünkü onlar üzerinize çıkıp
gelirlerse, sizi taşa tutarlar veya sizi milletlerine/dinlerine geri çevirirler;
bu durumda ebedi olarak kurtuluş bulamazsınız.? (18/Kehf, 20)
?Allah uğrunda, O'na
yaraşacak şekilde cihad edin. Sizi O seçti; din hususunda üzerinize hiçbir
zorluk yüklemedi; babanız İbrahim'in milletinde/dininde (olduğu gibi).
Peygamber'in size şâhit olması, sizin de insanlara şâhit olmanız için O, gerek
bundan önce(ki kitaplarda), gerekse bunda (bu Kur'an'da) size ?müslümanlar'
adını verdi. Öyle ise namazı kılın; zekâtı verin ve Allah'a sarılın. Ne güzel
mevlâdır O ve ne güzel yardımcıdır!? (22/Hacc, 78)
?(Kâfirlerden ileri
gelenler:) ?Son millette/dinde de bunu işitmedik. Bu, ancak bir uydurmadır'
diyerek kalkıp yürüdüler.? (38/Sâd, 7)
Görüldüğü gibi Kur'ân-ı
Kerim'de "millet" kavramı, hep din mânâsında kullanılmıştır. Hatta bir âyet-i
kerimede; "kavim" ve "millet" bir arada kullanılmıştır. Hz. Yusuf (a.s.)'un
kıssası beyan edilirken;
"De ki; size
rızıklanacağınız bir yemek gelecek oldumu, ben muhakkak onun ne olduğunu, size
daha gelmezden evvel haber veririm. Bu Rabbim'in bana öğrettiği ilimlerdendir.
Çünkü ben Allah'a inanmayan bir kavmin milletini (dinini) -ki onlar âhiret
gününü inkâr edenlerin ta kendileridir- terkettim" (12/Yûsuf, 37) buyurulur.

Bu âyette geçen "Allah'a
inanmayan bir kavmin milletini terkettim" ibaresi, kavim ile milletin ayrı
ayrı anlama sahip olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla "Türk kavmi" vardır, ama
"Tür milleti (şeriatı) yoktur. Türk kavmine mensup insanlardan; mü'min olanlar
bulunduğu gibi; olmayanlar da mevcuttur. Farklı dinlere tâbi olmaları, onların
"Türk kavmi"nden olma özelliğini ortadan kaldıramaz. Çünkü insanlar, hangi
kavimden olacaklarına bizzat kendileri karar veremezler. Ancak hangi milletten
(dinden) olacakları konusunda irâde beyan etme hakları vardır. Ya iman ederek
"İslâm milleti"nden olurlar; ya inkâr ederek "küfür milleti"ne geçerler.
Millet, ortak bir itikada sahip
olmakla birlikte, bir imam etrafında toplanmayan fertlerin durumunu beyan eder.
Her müslüman, İslâm milletinin bir ferdidir. Eğer bir imama bey'at ederlerse,
"ümmet" olarak anılırlar. Dünya üzerinde yüzlerce kavim vardır. Bu kavimlerin
fertleri içerisinde "İslâm milleti"ne tâbi olanlar bulunduğu gibi, "küfür
milleti"nden olanlara da rastlanabilir. Dolayısıyla yeryüzünde iki millet
vardır. Birisi İslâm milleti, diğeri de küfür milletidir. Rasûl-i Ekrem
(s.a.s.), Hz. Ebû Dücâne'yi mezara koyarken "Bismillâh! Alâ millet-i Rasûlillâh
(Allah'ın ismiyle ve Rasûlullah'ın milleti/dini üzere)" (demiştir. Hangi
kavimden olursa olsun; her mü'min mezara konurken aynı sözler tekrar edilir.[1]

Hadis-i Şeriflerde de "millet"
kelimesi, din anlamında kullanılır: "Kim ki İslâm'dan başka bir millet (din)
adına yalan yere ve kasden yemin ederse, o kimse dediği gibidir. Kim de keskin
bir âletle kendini öldürürse, bu kimse de Cehennem ateşinde o âletle azâb
olunur." (Buhârî, Edeb, Cenâiz; Tecrîd-i Sarih Terc. c. 4, s. 558; Müslim,
İman 176, 177 (110); Ebû Dâvud, Eymân ve'n-Nüzûr; Tirmizî, Eymân; Nesâî, Eymân;
İbn Mâce, Keffârât) Millet, din mânâsınadır. Millet-i İslâmiyye, millet-i
yahûdiyye, millet-i nasrâniyyet (İslâm milleti, yahûdi milleti, hıristiyan
milleti) gibi İslâm'dan başka bir dine edilen yeminin sûreti, din-i Nasârâya,
din-i yahûda, yahut milel-i kefereden (kâfir milletlerden/dinlerden) herhangi
bir milletin nâmına yemin etmektir.[2]

[1]
Yusuf Kerimoğlu, Kelimeler Kavramlar, s. 248-249

[2]
S. Buhârî Muht. Tecrîd-i Sarih Terc. c. 4, s. 560