Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

Nefis Tezkiyesi

Nefis Tezkiyesi



Nefis
Tezkiyesi:


Tezkiye; temizlemek, arındırmak
demektir. Nefsimizdeki kötü yönelimleri temizlemenin yollarını Rabbimiz bize
öğretmiştir. Bunları özetleyecek olursak: Allah'ı çokça zikretmek/anmak; Biz
O'nu görmesek de O'nun bizi gördüğü bilinciyle hareket etmektir. Tezkiye,
Allah'ın âyetleri üzerinde düşünüp taşınmak, O'nun rahmetini, büyüklüğünü,
sonsuz lütfunu kabul etmek; tabiattaki ve toplumdaki olayların nasıl birer âyet
olarak onların Yaratanına tanıklık ettiğini düşünmek; iyiliksever, şefkatli,
öğütleyici, nasihat edici, eğitici olmak; kâfirlere karşı sert, mü'minlere karşı
yumuşak olmak, helâl kazanmak, helâl yemek, Allah için nefret etmek, Allah için
sevmektir.
Nefsi tezkiye etmek; içki,
kumar, zinâ, rüşvet, yalan, iftira, haksız kazançtan kaçmak, fâiz yememek,
gıybet etmemek, harama bakmamak, kötü zanda bulunmamak, tekelcilik ve
karaborsacılık yapmamak, yalancı şâhitlikte bulunmamak, kötülüğe teşvik
etmemekle olur.
Yoksa, müridi şeyhe kul yapan,
insanın hürriyetini mürşid lehine yok eden, miskinleştiren, irâdeyi yok eden,
şeyhi yükseltip mâsumlaştıran tasavvuf anlayışıyla nefsin kötü eğiliminden
kurtulmak mümkün değildir. Nefis tezkiyesi, ney ve kaval üfleyerek, şiş
batırarak, sihirbaz ve canbazların yaptığı gibi ateş avuçlayıp kızgın demirler
tutarak, râbıta yaparak ve silsile ezberleyerek, ibâdet yerine danslar yaparak,
posta oturup el öptürerek olmaz. Nefis tezkiyesi, Allah'a gereğince kulluk
yaparak olur.
Nefislerini tezkiye ettiklerini
iddiâ eden bazı mutasavvıflar, ulûhiyete, rubûbiyete kalkışmakta, bazıları
Allah'ın zâtını müşâhede ettiğini, kimisi öldükten sonra da dirilere tasarrufta
bulunacağını iddia etmekte, kimi levh-i mahfûza hükmettiğini, oradaki yazıları
değiştirdiğini, melekût âlemine çıktığını söyleyebilmektedir. Oysa, nefsini
tezkiye eden kula kulluk yapmaktan, hevâsına kulluk yapmaktan kurtulandır.
Yoksa, kendine kulluk yapmaya çağıran biri, nefsini tezkiye etmiş değil; şirkini
arttırmış olur. Tezekkî, şahsiyetin kötülüklerden temizlenmesi,
arındırılmasıdır. ?(Nefsini/kendini) arındıran kurtuluşa ermiştir.? (87/A'lâ,
14).
Soınuç: Nefis,
insanın kendisidir. İnsan ise, iki yönlü bir varlıktır. İyiye de eğilimlidir,
kötüye de. Kur'an'da nefis, felsefecilerin dediği gibi ruh demek değildir.
Tasavvufçuların iddiâ ettikleri gibi de nefis, bütünüyle mücâdele edilmesi
gereken bir şey değildir. Nefsin fücur boyutuna karşı fıtrî ve vahyî âyetlerle
mücâdele etmeli, benliğimizi arındırarak takvâ eylemlerinin ortaya çıkmasını
sağlamalıyız. (10)

NEFS.
Nefs; Anlam ve Mâhiyeti
Nefsin İşlevi
Nefsin Farklı Özellikleri
Nefs-i Emmâre
Nefs-i Levvâme
Nefs-i Mutmainne
Nefs-i Râdıye
Kur'ân-ı Kerim'de Nefs Kavramı
"Nefs"in Allah Hakkında Kullanılması
Nefsin Diğer İlâhlar Hakkında Kullanılması
Nefsin Ruh Anlamında Kullanılması
Nefsin "Kalp, Gönül, İçdünya" vb. Anlamlarında Kullanılması
Nefsin "İnsan Bedeni" Anlamında Kullanılması
?Nefs?in ?Bedenle Birlikte Ruh? Anlamında Kullanılması
Nefsin ?Kötülüğü Emredici? Anlamında Kullanılması
Nefsin ?İnsan, Cin, Melek, Hayvan veya Bitki İçin Zât (Kişi, Kimse, Kendi, Şahıs vb.)? Anlamında Kullanılması
Nefsin, ?Cins, Tür? Anlamında Kullanılması
Nefsin Diğer Kullanılış Biçimleri
Kur'ân-ı Kerim'de Nefsin Olumsuz Yönü Anlamındaki Hevâ Kavramı
Hadis-i Şeriflerde Nefs Kavramı
Nefsle İlgili Uydurma Hadisler
Müslüman Nefse Hakaret Edilebilir mi?.
Nefs Kavramı Çerçevesinde Kur'an'da Kişiliğin Tekâmül Aşamaları
Nefis ve Ruh
Kur'an'da Nefsin (Kişiliğin) Tekâmül Aşamaları
1- Nefs-i Emmâre
2- Nefs-i Levvâme
3- Nefs-i Mutmainne
4- Nefs-i Râdıye ve Mardıyye
Tasavvufta Nefis
Nefis Tezkiyesi
Nefs Kavramının Yozlaştırılması ve ?Nefsin Merhaleleri? Tâbiri
Nefsin mertebeleri veya nefsi ta ılaştırma süreci
Nefsin İki Yönü (Nefse Fücûr ve Takvânın İlhâmı)
İstek ve Tutkularını İlâh Edinenler
Vicdan ve Ruh
İntihar
İzzet-i Nefs.
Ben Kavramı
Egonun Özellikleri
Hayat
Güdü
Vicdan.
Nefs ve Ruh Aynı Şey midir?.
Ruhla Nefsî Arzular Arasındaki Dengesizlik.
Nefsin Olumsuz Yönü; Hevâ.
Hevâsına Uyanların Özellikleri
Hevânın Putlaştırılıp İlâh Haline Getirilmesi
Aklın, Hevânın/Kötü Arzuların Güdümüne Girmesi
Hevânın Kişisel ve Toplumsal (Ahlâkî) Boyutu; Hevâî İnsanlar Topluluğu.
Nefis Konusuyla İlgili Âyet-i Kerimeler
Nefis Konusuyla İlgili Geniş Bilgi Alınabilecek Kaynaklar