Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular
3) SEMÎ'
3
3) SEMÎ'
Yüce Allah'ın işitmesi, duyması
demektir. O bu sıfatla ezelde muttasıftır. O, her çeşit, her kuvvette ve
zayıflıktaki sesleri işitir, duyar. İşitilmek şanından olan her şeyi işitir.
Allahu Teâlâ'nın işitip duyması, kulların işitmesi gibi, bir takım kayıt ve
şartlara, vasıtalara ve organlara bağlı değildir. O, işitilmek şanından olan her
şeyi, en gizli ve pek hafif sesleri, fısıltıları bile duyar. Özellikle
kullarının duâlarını, zikirlerini, gizli ve aşikar niyazlarıyla yalvarışlarını
işitir, kabul eder ve mükâfatlandırır. Bu sıfatla ilgili pek çok âyet vardır,
ekserisi görmek sıfatıyla beraber yer almaktadır. Meselâ; Nisâ suresi 134. âyet
meâlen şöyle nihayet bulur: "...Allah işitir ve görür."
[1]
Allah'ın her şeyi iştmesidir.
Allah kulağa ihtiyaç duymadan herşeyi işitir. O'nun duymayacağı hiç bir ses, hiç
bir fısıltı yoktur. İnsanların duyamadıkları, ama gerçekte var olan tüm sesleri
duyar.
İster gizlensin ister açıkça söylensin, gizliyi, fısıltıyı bile işiten anlamına
gelen es-Semi' ismi âyet-i kerimelerde tek başına bulunmayıp Sebe': 34/50; Duhân:
44/6; Hucurât: 49/1; İsrâ: 17/1 âyetlerinde görüldüğü gibi daha çok Karîb, Basîr
ve Alîm isimleriyle birlikte getirilmiştir.
Semi', bazen duâların kabulü mânâsına "Semiu'd-duâ'" (duâyı tam anlamıyla
duyan, işiten) anlamına gelir. Meselâ; İbrâhim: 14/39 ve Âl-i İmrân: 3/38.
âyetlerde Hz. İbrahim ve Hz. Zekeriyya peygamberlerin duâalarında gördüğümüz
"duâları çok işiten, yani çok kabul eden" mânâsındaki "semiu'd-duâ'"
bunu göstermektedir.[2]
Semi', Cenab-ı Allah'ın sıfat-ı subütiye veya sıfat-ı meani ve sıfat-ı zâtiyye
de denen sıfatlarından biri olup, O'nun zâtının gereği, ezelden muttasıf olduğu
ve O'ndan hiç ayrılmayacak olan sıfatlarındandır. Bu sıfat, ezelî ve ebedî
olarak Allah ile kaim, nasslarla sabit, ancak O'nun ne aynı ne de gayrı diye
kabul edilen hakiki sıfatlarından olup; selbi sıfatlar, yani, Allah'ta bir
eksikliğin bulunmadığını ifade eden sıfatlar gibi O'nu noksanlıklardan tenzih
eden itibâri bir mefhum değildir.[3]
Semi' sıfatının ifade ettiği Cenab-ı Allah'ın işitmesi, O'nun yarattıklarında
olduğu gibi işitmek için bir organı, yani kulağı veya onun kısımlarından birini
gerektirmez. Çünkü Allah bir cisim olmaktan münezzehtir. Allah'ın gizli-açık
herşeyi işittiği, Kur'an-ı Kerim'in âyetleriyle sabit olduğu gibi; Hz.
Peygamberin hadislerinde de ifade buyurulmuştur. Nitekim bir hadiste;
"Kendinize hâkim ve sahip olun. Siz, sağır ve gâib olana değil; işiten, gören ve
çok yakında olan Allah'a dua ediyorsunuz" buyurulmuştur.[4]
Allah Teâlâ'nın gizli-açık her şeyi işitmesini ifade eden semi' (işitme) sıfatı,
mahiyeti ve işleyişi bakımından insanlık tecrübesinin dışında bulunur. Çünkü,
Allah'ın zatını ve mahiyetini kavramak bakımından da biz insanların durumu
aynıdır. Bu konuda kullara ve bir insanlara düşen görev, Kur'an-ı Kerim'de
çeşitli münasebetlerle pek çok yerde zikredilmiş bulunan ve semi' kelimesiyle
ifade edilmiş olan bir sıfatı olarak Allahu Teâlâ'nın her şeyi işittiğine
inanmaktır. Bu sebeple, bu sıfat İslam din bilginlerince Allah'a sübûtu zarûrî
bulunmuş ve isbatı için akıldan delil getirmeye bile gerek görülmemiştir.[5]
Allah'ın semi' sıfatına sahip olduğu her ne kadar âyet ve hadislerle
ispatlanıyor ve başka delile gerek duyulmuyorsa da, Kelam kitaplarında akıldan
da deliller getirilmiştir. Nitekim, yarattıklarında bile işitmenin, işitmemeye
göre bir kemal ve üstünlük taşıdığı bilinirken; en yüce kemal sahibi olan Allah
Teâlâ için bu sıfatı kabul etmek gerektiği ortadadır. Başka yönden ilim bir
kemâl sıfatıdır. İşitme ise ilmin şartı ve üstünlüğünü açıkça ortaya koyar.[6]
Semi
işitme sıfatıdır. Allah işitme sıfatıyla muttasıftır. Allah her şeyi işitir, en
gizli sesler, hareketler O'nun işitmesinden hariç kalamaz. O'nun işitip bilmesi,
başkalarının işitip bilmesi gibi sınırlı değildir. Diğer varlıklar işitebilmek
için kulak, sesi iletenhava ve sese ihtiyaç duydukları halde, Allah bunların
hiçbirine ihtiyaç duymadan işitir. Bu gibi şeylere ihtiyaç duymak acizliktir,
noksanlıktır. Allah ise noksanlıklardan uzaktır. Bu sıfat Kur'an'da genellikle
?Basar? sıfatıyla birlikte zikredilmektedir.
?Allah işitici ve görücüdür.? (el-Hacc:
22/75; eş-Şura: 42/11; en-Nisa: 4/58; el-İsra: 17/1)[7]
Allah Teâlâ Zât-ı ilahiyesini,
-ilim sıfatında da anlatıldığı gibi- ?Her şeyi duyan ve gören?
[8]
olarak tanıtmıştır. O, ?Semî'? dir; Hepişitir. Görmesi ve bilmesi nasıl ki hiç
bir engel tanımazsa, duyması da öyledir. En gizli sesler O'na ayân beyândır.
Peki madem ki zâten sonsuz, sınırsız, engelsiz ve kuşatıcı bir ilme sahiptir,
neden ayrıca duymak ya da görmek gibi sıfatları daha vardır ? Denilirse, bu soru
abes olmakla beraber şunu demek gerekir: Duymak, duyulacak şeyler için, görmek
görülecek şeyler için, bilmek ise bilinecek şeyler için söz konusudur.
Kainatta Allah'ın yarattıkları arasında görülmesi, işitilmesi ve bilinmesi
gereken farklı şeyler vardır. Bunları ayrı ve farklı duygularla algılamak
insanlar ve hayvanlar gibi sonlu, sınırlı ve yaratık varlıklar için mümkün
iken bu sıfatların, sonsuz, sınırsız, eksiksiz olan Allah Teâlâ için var
olmaması düşünülemez.
[9]
[1]
Cihad Tunç, Şamil İslam Ansiklopedisi: 5/405.
[2]
Metin Yurdagür, Allah'ın sıfatları, İstanbul 1984, s. 86.
[3]
İsmail Hakkı İzmirli, Yeni İlmi Kelam, II, İstanbul 1339-1343, s. 104,
111-112.
[4]
Buhari, el-Camiu's-Sahih, İstanbul 1315, VIII, 168.
[5]
Seyyid Şerif Cürcânî, Şerhul Mevâkıf, II, s. 359, Fahreddin er-Razî, Kelâma
Giriş (el-Muhassal), Terc., Hüseyin Atay, Ankara 1978, s: 165.
[6]
Necip Taylan, Şamil İslâm Ansiklopedisi, 5/387.
[7]
Cengiz Yağcı, Şamil İslam Ansiklopedisi: 1/118.
[8]
Kur'ân-ı Kerim 4/58, 22/75, 31/28, 40/20, 40/56, 42/11, 58/1,
[9]
Ferit Aydın, İslam'da İnanç Sistemi, Kahraman Yayınları: 225.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.