Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular

9) Rasyonalizm ..

9

9)
Rasyonalizm

Rasyonalizm; Akliyye,
akılcılık, usçuluk demektir. Bilgilerimizin sadece akıldan geldiğini söyleyen ve
metafizik verileri kabul etmeyen felsefedir.
Çok şikâyetler dinlediğimiz
halde, bugüne kadar "midem bana yetmiyor" diye şikâyet edeni duymamışızdır. El,
ayak, göz, kulak ve benzeri uzuvlarımız için de aynı hâl söz konusu. Bir
sakatlık olmadıkça, bize bahşedilen organlarımız ihtiyaca kâfi.
Akıl da kendinden bekleneni
yapacak seviyede. Herkesin kendi aklını beğenmesi de gösteriyor ki, akıllar
ruhlara uygun. Böyle olması bir nimettir şüphesiz. Aksi hâlde huzursuzluk sebebi
olurdu, insan da acı çekerdi. Cihazlarımızın bir özelliği daha var:
Yapabilecekleri vazife sınırlı. Meselâ, göz belli bir mesafedeki cisimleri net
olarak görebilir. Kulak, muayyen sınırlar dahilindeki sesleri işitebilir. Kolun
kaldıracağı yük mahduttur. Diğerlerini de bunlara kıyas etmek mümkün.
Maddî uvuzlarımızdaki bu
âcizlik manevî cihazlarımız için de geçerli. Duygularımız birer terazidir.
Tartabilecekleri ağırlık çizgisi aşıldı mı hata ederler. Meselâ, muhayyile
yetmiş tane futbol topunu aynı anda, bir arada hayal edemez. Akıl da bir terazi.
Onunla mânâları tartar, hakikatları görmeye çalışırız. Anlamlar kapasiteyi
aşıyorsa, akıl ya hiç vazife yapamaz veya yanılır. Hakikatler uzak, ince, derin
ve yüksek ise, akıl gözü görmez olur. Bozulması, hassâsiyetini kaybetmesi de
mümkün. İşte, aklın bu aczi sebebiyle "nakil" ihsan edilmiş, hakikatler ve
hakikatlere götüren yollar gösterilmiştir. Vahiy nurudur ki, karanlık mânâ
dünyasını aydınlatır ve uzağı yakın eder.
Göz için ışık neyse, akıl
içinde vahiy odur. Bunu bir misalle açalım: Karanlık ve büyük bir salonun orta
yerine bir fil koyalım. Hayatında fil görmemiş ve filin nasıl bir varlık
olduğunu işitmemiş bir grup insanı salona birer birer gönderelim. Onlardan, fili
bize tanıtmalarını isteyelim. Salona girdiklerinde yapabilecekleri tek şey, fili
el yordamıyla tanımaya çalışmak olacaktır. Biri, filin bacağını tutup, "fil bir
sütundur" diyecek. Diğeri, hortumuna sarılacak, "fil, bir borudur" diye iddia
edecek. Bir başkası, dişine yapışacak, "fil, uzunca bir sopadır" hükmünü
verecek... Bunlar, dokundukları kısmın fil olduğuna kuvvetle inanacak,
başkalarının sözlerine ise itibar etmeyeceklerdir. İçlerinde file dokunma
fısatını bulamayanlar da bulunacak elbet.
Yanlız "kafa yordamıyla"
yürüyen felsefeciler de misaldeki adamlara benzemiyorlar mı? Dünya da bir salon.
Akıl gözünün görmesi ise sınırlı. İlahî nur ile aydınlanmayan akıl âciz ve
çaresiz. Filozof, hakikatin bir yönünü yakalıyor, "buldum" diyor, eline geçenin
"mutlak hakikat" olduğuna inanıyor ve başka felsefecileri reddediyor. Evet,
hemen hemen her filozof, kendinden öncekilere muhâlefelet ederek yola çıkar. Her
konuda aynı kanaati paylaşan iki filozof yok gibidir. Küçük hakikat kırıntıları
üstünde bile büyük kavgalar olmaktadır. Gerçekle uzaktan yakından ilgisi olmayan
fikirler ileri sürenlerin haddi hesabı yok.
Peygamberler ve onlara tâbi
olan müminler ise, hakikatlere Kur'ân'ın nûruyla bakarlar. Vahiy ışığının
aydınlığında mutlak hakikati tamamen görürler. Birbirini red değil, tasdik
ederler. Bütün peygamberlerin aynı noktaya parmak basmalarının sebebi budur.
Çünkü, onlar aynı yolun yolcusudurlar. O yol ise, yolcularını doğrudan doğruya
hakikata götürmüştür. Âlim olmayan bir mümin, akıllı bir filozoftan ziyade
hakikati tanıyabilir. Çünkü, imanın nuruyla bakar, hakkı görenlere itimat eder,
hakikat yolunda yürüyenlerin ardı sıra gider.

[1]



[1]
Ahmet Kalkan, Kur'an Kavram Tefsiri.

ALLAH (C.C.) Allah Lafzı; Anlam ve Mâhiyeti
Varlıkların Türleri
1) Vâcibu'l-Vücûd
2) Mümkinu'l-Vücûd
3) Mümteniu'l-Vücûd
A) Aklî Deliller 1) Hudûs (So adan Varolma) Delilleriyle Allah'ın Varlığını İspat.
a) Cisimlerin So adan Yaratılması Esasına Dayanan Delil.
b) İhtirâ (İcat Etme) Delîli.
c) Terkip Delili.
2) İmkân Delîli
3) İbdâ' ve İllet-i Gâiyye Delîli
B) Naklî Deliller
Allah'ın Varlığına İcmâlî Birkaç Delil
1- İmkân Delîli
2- Hudûs Delîli
3- Hayat Delîli
4- İntizâm Delîli
5- San'at Delîli
6- Hikmet Ve Gâye Delîli
7- Şefkat-Merhamet Ve Rızık Delîli
8- Yardımlaşma Delîli
9- Temizlik Delîli
10- Sîmâlar Delîli
11- Sevk-i İlâhî Delîli
12- Rûh Ve Vicdân Delîli
13- Fıtrat Ve Tarih Delîli
14- Duygular Delîli
15- İttifak Delîli
16- Kur'ân Delîli
17- Peygamberler Delîli
"Allah? Kelimesinin İçerdiği Anlam ..
Allah'a İman
Allah Teâlâ'nın Birliği
ALLAH TEÂLÂ'NIN SIFATLARI
Kur'ân-ı Kerim Allah Teâlâ'yı Bize Nasıl Anlatıyor
Kur'ân-ı Kerim'de Allah'a İman ve O'nun Bazı İsim ve Sıfatları
Konuyla İlgili Hadis-i Şeriflerden Bazıları
YÜCE ALLAH'IN İSİMLERİ ?ESMA-İ HÜSNA? .
SIFAT-I İLAHİYYE .
1- Sıfat-ı Nefsiyye
2- Sıfat-ı Selbiyye (Tenzihat)
3- Sıfat-ı Sübûtiyye (Sıfat-ı Zatiyye)
4- Esmaül-Hüsna'nın Delalet Ettiği Sıfat ve Manalar
5- Haberî Sıfatlar
İstivâ
Nüzul
SIFÂT-I SELBİYYE .
SIFAT-I ZÂTİYYE .
1) VÜCUT ..
VACİBU'L-VÜCUD ..
2) KIDEM ...
3) BEKA ..
4) MUHÂLEFETÜ'N Lİ'L-HAVÂDİS .
5) KIYÂM Bİ-NEFSİHÎ
6) VAHDÂNİYET ..
SIFÂT-I SÜBUTİYYE .
1) HAYAT ..
2) İLİM ...
3) SEMÎ'
4) BASAR ..
5) İRÂDE .
İrâde-i Külliyye ve İrâde-i Cüz'iyye
a- Tekvinî İrâde
b- Teşriî irâde
a) Yaratma İradesi (İrâde-i Tekviniye)
b) Yasama İradesi (İrâde-i Teşriiye)
6) KUDRET ..
7) KELÂM ...
8) TEKVÎN ..
Tekvin Sıfatının İsbatı
RUYETULLAH .. Ru'yetullah; Allah'ın Görülmesi
Rü'yetin Dünyadaki Cevazı
Rü'yetin Âhiretteki Vücûbu
Allah Teâlâ'yı Görmek Mümkün müdür ? .
ALLAH'I İNKAR .. Allah'ı İnkar Etmede Önemli Olan Üç Etken . 1) Kibir ve İnat
2) Cehâlet
3) Tâğutların İfsadı
Allah'sız Bir Dünyayı Kimler İster? .
Allah İnancı Olmayan Toplum Modelinin Zararları
Allah'ı Düşündüren Kâinat Ayetleri
Yegâne Yaratıcı Allah'ı İnkâr Edenleri Düşünmeye Dâvet Bu Şiiri Kim Yazdı? .
Fabrika .
Tasvir
Allah'ı İnkâra Dayalı Felsefî Akımlar 1) Ateizm; Allah Tanımazlık .
2) Darwinizm ..
3) Naturalizm ..
Tabiat Nedir? .
Tabiat (Doğa) Yaratıcı Olabilir mi? .
4) Pantheisme .
5) Pozitivizm ..
Bilimlerin Dilinden .
Bak ve Düşün!
İlimler
6) İdealizm ..
İslâm Felsefesi mi? .
7) Reenkarnasyon .
8) Hedonizm ..
Niçin Yaşıyoruz? .
Beşer ve İnsan
Kitaplıktaki Kedi