Kavramlar Ansiklopedisi | Kategoriler | Konular
2- Fitnecileri Yalnız Bırakmak
2
2- Fitnecileri Yalnız Bırakmak:
Çıkan fitnenin büyümesini önlemede ve ondan
gelecek zararlara karşı korunmada en isabetli tedbirlerden biri, fitneciyi
yalnız bırakmaktır. Haklı ve haksız tarafların belli olduğu durumlarda, haklı
tarafın desteklenmesi tavsiye edilmiş olmakla beraber, haklı veya haksızın belli
olmadığı durumlarda, hiçbir tarafa destek vermemek, bütün tarafları terketmek
esastır. Hz. Peygamber'den gelen rivayetlerden bu anlaşılmaktadır.
Müslim'de gelen bir rivayette Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm): "Ümmetimi Kureyş'ten şu kabile helak edecektir" diye
istikbalde gelecek bir fitneden haber verir. Yanındakiler: "O vakit ne yapmamızı,
nasıl davranmamızı emredersiniz?" diye sorarlar. Cevap şudur: "İnsanlar onları
terketmelidir."
Muhtelif tariklerden gelen şu rivayet,
fitne çıkaranların yalnız bırakılmalarının lüzumunu ve fitneye karışmamanın
gereğini herkesin anlayacağı bir üslubla, çok vazıh bir şekilde ifade eder: Ebu
Hüreyre, Hz. Peygamber'in şöyle dediğini bildirir: "Haberiniz olsun (benden
sonra) fitne çıkacak. O fitne sırasında uyuyan uyanıktan [yatan oturandan];
oturan ayakta olandan; ayakta olan yürüyenden, yürüyen koşandan daha hayırlıdır.
Kim böyle bir fitneye rastlarsa hemen geri dönsün. Kim de fitne anında sığınacak
bir kuytu bulursa oraya girsin."
İbnu Hacer, ed-Davudî'den naklen şu
açıklamayı sunar: "Hadisin zahirine göre, fitneye uzak veya yakından muhtelif
derecelerde teması olan kimseler burada dile getirilmektedir. Yani bu işte
bazıları bazılarına rağmen çok daha ileridir. Bunlardan en ileride olanı,
fitnenin artmasına sebep olacak şekilde koşandır. Sonra fitnenin sebeplerini
hazırlayacak şekilde ortaya çıkandır ki, hadiste bu, "yürüyen" diye ifade
edilmektedir. Sonra fitne ile alakadar olan gelir ki, ona da: "ayakta olan"
denmiştir. Ondan sonra fitneyi seyretmekle beraber mücadele etmeyen (karışmayan)
gelir, bu da "oturan" diye ifade edilmiştir. Sonra da kendisinden bu hususta
hiçbir ilgi, alâka sadır olmayan, ancak razı (ve memnun) olan gelir ki, bu da "uyuyan"
diye ifade edilmiştir."
İbnu Hacer, fitneye karışma hususunda
niyetlenenleri üç gruba ayırarak mesuliyet durumlarını belirtir:
1)
Arzu geçirenler: Bunlar fiilen karışmadıkça günaha girmezler.
2)
Arzuda kalmayıp fiile dökenler: Bunlar günahkârlardır.
3)
Azmedenler, iyice niyetlenenler: Bunların durumu münakaşalıdır.
İbnu Hacer'in bu açıklamasının ışığında, "uyuyandan"
maksadın fitneden hiç haberi olmayacak kadar kendi işine gücüne dalmış,
çolukçocuğunun rızkı ve terbiyesi ile meşgul kimse olduğunu söyleyebiliriz.
Nevevî de bu hadiste, "fitnenin zararının
büyüklüğüne dikkat çekildiğini, fitneden son derece çekinip kaçmaya, fitneye
götürecek herhangi bir şeye teşebbüsten imtina etmeye teşvik edildiğini, zira
fitnenin zararı ve şiddeti onunla olan alaka nisbetinde arttığını" belirtir.
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm),
diğer birkısım hadislerinde de, dahilî birliğin kaybolduğu, ortaya çeşitli
hiziplerin çıktığı hallerde -ki hadiste Müslümanların cemaat ve imamı yoksa diye
ifade edilir- bu fırkaların hepsinin terkedilmesi emredilir.
Fitnecinin yalnız bırakılmasının fiilen
gerçekleşmesi için, Hz. Peygamber'in bunu tamamlayıcı başka tavsiyelerine de
rastlarız. Şimdi onları görelim:[1]
[1]
İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 13/377-378.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.